भगवान शंकराचे 'हे' प्रिय पेय आहे उन्हाळ्यात आरोग्यासाठी पौष्टीक; मिळतील अनेक फायदे

थंडाईचे बरेच प्रकार आणि फ्लेवर्स आहेत. या पारंपरिक पेयात होळीला भांगही टाकतात. आणि ती शरीराला योग्य नाही.

महाशिवरात्रीला भगवान शिवाला एक पवित्र पेय अर्पण केले जाते. महाशिवरात्री आणि होळीला याचे सेवन करतात, ते म्हणजे थंडाई किंवा शरदाई. उन्हाळ्यातले हे खास पेय अगदी १०००बीसीपासून अस्तित्वात आहे. या पेयाच्या नावावरूनच ते थंड असल्याचे कळते. पंजाब आणि उत्तर प्रदेशात कडक उन्हाळ्यातलं हे लोकप्रिय पेय आहे.

ईटीव्ही भारत सुखिभावच्या टीमने मुंबईच्या सनशाईन होमिओपॅथी क्लिनिकच्या डॉ. कृती एस धीरवानी, एम.डी. (होम.), एम.एस्सी. (डीएफएसएम) यांच्याशी बातचीत केली. त्या कन्सल्टिंग होमिओपाथ आणि क्लिनिकल न्युट्रिशनिस्ट आहेत. त्यांनी थंडाईच्या फायद्याबद्दल सांगितले.

थंडाई तयार करण्यासाठी जे पदार्थ वापरले जातात ते आरोग्यदायी आणि पौष्टिक आहेत. ते शक्तिवर्धक आहेत.

थंडाईमधले पदार्थ

• बदाम – यात भरपूर व्हिटॅमिन ई आणि आरोग्यदायी चरबी असते. बदामामध्ये भरपूर अँटिऑक्सिडेंट्स आहेत.
• काजू – यात भरपूर प्रथिने, आरोग्यदायी चरबी आणि अँटीऑक्सिडेंट्स असतात. काजू त्वरित ऊर्जा प्रदान करतात. काजूमध्ये तांबे, मॅग्नेशियम आणि मॅंगनीज मुबलक आहेत.
• काळी मीरपूड – मीरपूड ही 'मसाल्यांचा राजा' मानली जाते. चव वाढविण्याच्या गुणधर्मांव्यतिरिक्त, मीरपूडमध्ये आरोग्यास उत्तम असे बरेच घटक आहेत. मुख्य घटक आहे पाईपरीन. ते अँटीऑक्सिडेंट म्हणून कार्य करते. रोग प्रतिकारशक्ती वाढवते आणि आतड्यांचे आरोग्य सुधारते. पाइपरीनशिवाय यात मॅगनीझ, झिंक, कॅल्शियम, लोह आणि व्हिटॅमिन ए सारखे अनेक खनिज पदार्थ आहेत.
• मनुका - या छोट्या मनुकेमध्ये फायबर, ऊर्जा, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे असतात. ते लोहाची पातळी सुधारतात, हाडे मजबूत ठेवतात आणि पचन करण्यास मदत करतात.
• खसखस ​​- चवदार खसखस ​​ही फायबर, लोह, मॅग्नेशियम आणि कॅल्शियमनी समृद्ध असते. ती हाडे आणि स्नायूंचे आरोग्य राखण्यात आणि मेंदूच्या कार्याला नियमित करण्यात मदत करते. यातल्या लिनोलिक अॅसिडमुळे (ओमेगा - ६ फॅटी अॅसिड) खसखस हृदयाच्या विकारांपासून शरीराचे रक्षण करते.
• एका जातीचे बडीशेप बियाणे - या सुगंधित बियांमध्ये दाहकविरोधी गुणधर्म आसलेले तेल असते. हे अँटीऑक्सिडेंट आणि थंड गुणधर्मांकरता देखील ओळखले जाते. हे पचनास मदत करते. पोट निरोगी ठेवते.
• वेलची - यात पोटॅशियम, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम आणि फॉस्फरस सारखी खनिजे भरपूर आहेत. पचन समस्या कमी करणे, शरीरातले विषारी पदार्थ काढून टाकणे आणि नैराश्य कमी करणे असे आरोग्याचे फायदे वेलचीमुळे मिळतात.
• भोपळ्याच्या बिया – या बिया प्रचंड पौष्टिक आहेत. त्यात आरोग्यदायी तेल, फायबर आणि प्रथिने मुबलक प्रमाणात आहेत. या बिया उत्कृष्ट प्रतिकारशक्ती बुस्टर आहेत. हृदयाचे संरक्षण यामुळे होते. आणि या बिया शक्तिशाली अँटीऑक्सिडेंट्स म्हणून काम करतात.
• केशर - 'रेड गोल्ड' म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या केशरातील सक्रिय घटक पारंपरिक औषधांमध्ये वापरले जातात. नैराश्य कमी करणे, अँटी-सेप्टिक, अँटीऑक्सिडंट आणि पाचक असे अनेक गुणधर्म केशरात आढळतात.

हे सर्व घटक दुधात मिसळतात. त्या दुधात साखर किंवा गुळाची पावडरही घालतात. त्यानंतर थंड करून त्याचे सेवन केले जाते. दूध हे पूर्ण अन्न आहे आणि थंड दूध हे अँटासिड म्हणून काम करते आणि शरीराला थंड ठेवते.

नैसर्गिक घटकांनी युक्त असे हे पेय उन्हाळ्यात प्यायले तर थंड वाटते. ते शरीरातले विषारी पदार्थ बाहेर टाकते. जठरातल्या वायूचा त्रास कमी होतो आणि या थंडाईने शरीराला उर्जा मिळते. ते एनर्जी बुस्टर आहे.

थंडाईचे बरेच प्रकार आणि फ्लेवर्स आहेत. या पारंपरिक पेयात होळीला भांगही टाकतात. आणि ती शरीराला योग्य नाही.

थंडाईचे अति सेवन घातक ठरू शकते

थंडाईच्या एका ग्लासमध्ये (२५० मिली) आपल्याला अंदाजे ३४० किलो कॅलरीज, ११ ग्रॅम प्रथिने आणि १८.३ ग्रॅम चरबी मिळते. सर्वसाधारण प्रौढ व्यक्तीस रोज २००० किलो कॅलरीजची गरज असते. या प्रमाणातली थंडाई १७ टक्के कॅलरीज पुरवते. म्हणून एक ग्लासपेक्षा जास्त पिऊ नये.

यातल्या दूध आणि साखरेमुळे थंडाईत आधीच भरपूर कॅलरीज असतात. ज्यांना मधुमेह, उच्च रक्तदाब, हृदयाची समस्या आणि मूत्रविकार असतील, त्यांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच थंडाई घ्यावी. यात काजू आणि बदामही असतात. त्यामुळे याची ज्यांना अलर्जी असते, त्यांनीही तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.

अधिक माहितीसाठी -namaste@drkrutidhirwani.com इथे संपर्क साधा.