राहुल आणि प्रियंका दक्षिण कोसलची राजधानी 'सिरपूर' येथे पोहोचले रायपूर : लेखराम पटेल सिरपूरच्या बौद्ध विहारात काम करतात. त्यांचे कुटुंब बौद्ध विहाराजवळ आहे. त्याच्या धाकट्या भावाचे लग्न त्याच्या घरी होते. लग्न समारंभ चालू होता. दरम्यान, राहुल गांधी तेथे पोहोचले आणि त्यांनी भावाच्या लग्नासाठी शुभेच्छा दिल्या. राहुल गांधी आणि प्रियंका गांधी यांना अचानक पाहून कुटुंबीय आश्चर्यचकित झाले. घरात लग्नाचा उत्साह पाहायला मिळाला.
राहुल प्रियंका लग्नासाठी पटेल कुटुंबाच्या घरी पोहोचले : शनिवारी राहुल गांधी, प्रियंका गांधी, भूपेश बघेल हे महासमुंद जिल्ह्यातील ऐतिहासिक आणि पुरातत्वीय महत्त्व असलेल्या सिरपूरला पोहोचले होते. यावेळी त्यांनी जगप्रसिद्ध लक्ष्मण देवालय मंदिराला भेट दिली. तसेच सुरंग टिळा आणि तिवरदेव विहारला भेट दिली. त्यांच्यासोबत मुख्यमंत्र्यांचे सल्लागार प्रदीप शर्मा, संसदीय सचिव विनोद सातलाल चंद्राकर यांनीही लग्नाच्या कार्यक्रमाला पोहोचून त्यांचे अभिनंदन केले.
शिल्पे आणि कलाकृती पाहून आश्चर्य : अधिवेशनासाठी रायपूरला पोहोचलेले राहुल आणि प्रियंका दुपारी महासमुंदला रवाना झाले. दोघांनी सिरपूरमधील 1700 वर्ष जुने लक्ष्मण मंदिर पाहिले. राहुल आणि प्रियांकाने येथे ४५ मिनिटे घालवली. हे मंदिर 525 ते 540 च्या दरम्यान बांधल्याचे त्यांना सांगण्यात आले. 14व्या ते 15व्या शतकादरम्यान महानदीला आलेल्या भीषण पुरामुळे संपूर्ण परिसर उद्ध्वस्त झाला, परंतु मंदिर वाचले. राहुल गांधींनी मंदिराभोवती बारकाईने पाहिले. मंदिराच्या भिंतींवर केलेली शिल्पे आणि कलाकृती पाहून त्यांना आश्चर्य वाटले. त्यांनी सुरंग टिळा आणि तिवरदेव बिहार पाहिला. राहुल गांधी यांनी तिवर देव बिहारजवळ पटेल कुटुंबाचीही भेट घेतली. यावेळी त्यांच्यासोबत मुख्यमंत्री भूपेश बघेलही होते.
2000 वर्षांपूर्वी सिरपूर हे विकसित शहर होते : रायपूर ते सिरपूर हे अंतर 85 किमी आहे. महानदीच्या काठावर वसलेले हे शहर एकेकाळी खूप विकसित होते. पाचव्या आणि आठव्या शतकादरम्यान दक्षिण कोसलाची राजधानी होती आणि ती 'श्रीपूर' म्हणून ओळखली जात होती. तत्कालीन सोमवंशी राजांनी येथे राम आणि लक्ष्मणाचे मंदिर बांधले. विटांनी बनवलेले हे मंदिर आजही पाहायला मिळते. लाल विटांनी बनलेली ही भारतातील पहिली रचना असल्याचे मानले जाते. पुरातत्वीय उत्खननात सापडलेले सोन्या-चांदीचे दागिने बनवण्याचे साचे, रुग्णालयाचे अवशेष आणि बंदर हे पुरावे आहेत की, येथून देशातच नव्हे तर परदेशातही पाण्याच्या माध्यमातून व्यापार होत असे. त्या काळात ते धार्मिक श्रद्धा आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोनासाठी प्रसिद्ध होते.
10 बौद्ध विहारांचे पुरावे येथे सापडले : सिरपूरमध्ये आतापर्यंत 10 बौद्ध विहारांचे पुरावे आणि सुमारे 10 हजार बौद्ध भिक्खूंच्या अभ्यासाचे पुरावे मिळाले आहेत. येथे भगवान गौतम बुद्ध तसेच बौद्ध विद्वान नागार्जुन यांच्या उपस्थितीचे पुरावे आहेत. हा संपूर्ण परिसर बिहारमधील गया बौद्ध स्थळापेक्षा मोठा आहे. येथे अनेक बौद्ध स्तूप देखील आहेत. हे ठिकाण वैष्णव, शैव, जैन आणि बौद्ध संस्कृतीचेही प्रमुख केंद्र राहिले आहे. चीनी प्रवासी ह्युएन त्सांग सहाव्या शतकात सिरपूरला आला होता. त्यांच्या प्रवासवर्णनातही सिरपूरचा उल्लेख आहे. याच आधारावर सिरपूर येथे उत्खनन केले असता त्या सर्व गोष्टी सापडल्या ज्यांचा उल्लेख ह्युएन त्सांगच्या प्रवासवर्णनात आहे.
सिरपूर हे तीन धर्मांचा संगम आहे : महासमुंद जिल्हा हा इतिहास आणि पुरातत्व शास्त्राचा खजिना आहे. येथे तीन धर्मांचा संगम आहे, ज्यामध्ये हिंदू, बौद्ध आणि जैन धर्माशी संबंधित शिल्पे सापडली आहेत. यातील सर्वात खास म्हणजे नगारा शैलीत बांधलेले लक्ष्मण मंदिर. सिरपूर ही एकेकाळी दक्षिण कौशलची राजधानी होती. प्राचीन काळी याला श्रीपूर म्हणत. हे मंदिर 625 ते 650 मध्ये बांधले गेले. जंगलांनी व्यापलेल्या या मंदिराचा शोध १८७२ मध्ये लागला. सिरपूरवर शैव राजांचे राज्य होते. या राजांपैकी सोमवंशी राजा हर्षगुप्ताचा विवाह वैष्णव पंथावर विश्वास ठेवणाऱ्या मगध राजाची कन्या वसता देवीशी झाला होता. राजा हर्षगुप्ताच्या मृत्यूनंतर हे मंदिर राणी वसता देवी यांनी आपल्या पतीच्या स्मरणार्थ बांधले होते. त्यामुळे हे मंदिर छत्तीसगडमध्ये प्रेमाचे प्रतीक मानले जाते.
हेही वाचा : Congress plenary session : '75 वर्षात असे कधीच झाले नाही', पंजाबमधील हिंसेवरून काँग्रेसची सरकारवर जोरदार टीका
