देवोत्थान एकादशी आणि प्रबोधिनी एकादशी म्हणून ओळखली जाणारी देवउठनी एकादशी (Dev Uthani Ekadashi) लवकरच येत आहे. एकादशीला भगवान विष्णूची विशेष पूजा (Muhurta and Pooja Ritual) केली जाते. देवउठनी एकादशी कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षात येते. ही एक विशेष तिथी आहे कारण, या दिवशी चातुर्मास समाप्त होईल आणि त्याच वेळी भगवान विष्णूचा निद्राकाळ देखील पूर्ण होईल. देवउठनी एकादशीबरोबरच चार महिन्यांपासून रखडलेले शुभकार्य पुन्हा एकदा सुरू होणार आहे. देवउठनी एकादशी हे व्रत हिंदू धर्मग्रंथांनुसार अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते.Dev Uthani Ekadashi 2022
शुभ मुहूर्त : यंदा देवउठनी एकादशी 4 नोव्हेंबर, शुक्रवारी येत आहे. 3 नोव्हेंबर रोजी सायंकाळी 7.30 वाजता एकादशी तिथी सुरू होत आहे. त्याच वेळी, तर 4 नोव्हेंबर रोजी संध्याकाळी 6 वाजता तिची समाप्ती होत आहे. उपवास का केला जातो : मान्यतेनुसार देवउठनी एकादशीचे व्रत मोक्षप्राप्तीसाठी केले जाते आणि या व्रताद्वारे भगवान विष्णूंना आपल्या सर्व वाईट कर्मांची क्षमा मागितली जाते. पौराणिक कथांमध्येही या व्रताचे वैशिष्ट्य सांगितले आहे. जेव्हा भगवान विष्णू 4 महिन्यांच्या झोपेनंतर जागे होतात, तेव्हापासून सर्व शुभ कार्ये सुरू होतात. यामुळे या एकादशीला विशेष महत्त्व आहे.
पूजा कशी करावी : देवउठनी एकादशीला रात्री येणाऱ्या शुभ मुहूर्तापासून पूजेला सुरुवात केली जाते. यावेळी अंगणात रांगोळी काढली जाते. ही रांगोळी चुना आणि गेरूपासून बनवली असून त्यावर उसाचा मंडप बांधला जातो. या एकादशीला विष्णूच्या शालिग्राम रूपाची पूजा केली जाते. शालिग्राम मूर्तीला नवीन वस्त्रे अर्पण केली जातात आणि "उत्तिष्ठ गोविंदा त्यज निद्रं जगपताते, त्वयि सुप्ते जगन्नाथ जगत् सुप्तम् भावेदिदम्"। मान्यतेनुसार मंत्राचा जप करीत, या दिवशी 11 दिवेही प्रज्वलित केले जातात.
शाळीग्राम हे विष्णूचे रूप : भगवान विष्णूची शालिग्राम म्हणूनही पूजा केली जाते. या स्वरूपात, तो गुळगुळीत काळ्या दगडाच्या रूपात दिसतो. नेपाळमध्ये वाहणाऱ्या गंडकी नदीत शालिग्राम दगड सापडतात. या नदीलाही तुळशीचेच रूप मानले जाते. यामुळेच पूजा करताना शाळीग्रामवर तुळशीची पाने अर्पण केल्यास भगवान विष्णू लवकर प्रसन्न होतात, अशी मान्यता आहे. देवउठनी एकादशीमुळे चार महिन्यांपासून थांबलेले शुभ कार्य पुन्हा एकदा सुरू होत असते. त्यामुळे हिंदू धर्मग्रंथानुसार हे व्रत अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते.Dev Uthani Ekadashi 2022
