रांची - मंदार विधानसभा पोटनिवडणुकीपासून निवडणूक आयोग देशात नवा उपक्रम राबवणार आहे. आता निवडणुकीच्या कामात सहभागी होण्यासाठी निवडणूक कार्यकर्त्यांना प्रशिक्षणासोबतच परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक असणार आहे. साधारणपणे, प्रत्येक निवडणुकीपूर्वी मतदान कर्मचार्‍यांना प्रशिक्षण देण्याची व्यवस्था स्थानिक जिल्हा प्रशासनाकडून केली जाते. ( Election Commission Exam ) मात्र आता प्रशिक्षणानंतर या निवडणूक कर्मचाऱ्यांच्या चाचण्या घेण्याची यंत्रणा निवडणूक आयोगाने सुरू केली आहे. देशात प्रथमच सुरू झालेल्या या परीक्षेत मंडर विधानसभा पोटनिवडणुकीच्या मतदान पक्षात सहभागी असलेले पीठासीन अधिकारी, मतदान एक आणि मतदान दोन कर्मचाऱ्यांनी भाग घेतला.
निवडणूक आयोगाने घेतलेल्या ऑनलाइन परीक्षेत निवडणूक कर्मचाऱ्यांना यशस्वी होण्यासाठी ६० टक्के गुणांची तरतूद करण्यात आली आहे. परीक्षा घेण्याची जबाबदारी नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इलेक्ट्रॉनिक्स अँड इन्फॉर्मेशन टेक्नॉलॉजी, गुवाहाटी, आसाम यांना देण्यात आली आहे. अर्ध्या तासात मतदान कर्मचार्‍यांना 25 प्रश्नांची उत्तरे द्यायची आहेत. ज्यामध्ये 15 प्रश्नांची अचूक उत्तरे देणे आवश्यक आहे, अन्यथा तुम्हाला पुन्हा प्रशिक्षण आणि परीक्षा द्यावी लागेल.
पहिल्यांदाच होत असलेल्या निवडणूक कार्यकर्त्यांच्या चाचणी परीक्षेबाबत सह मुख्य निवडणूक अधिकारी हिरा लाल मंडल सांगतात की, प्रशिक्षणादरम्यान सर्वसाधारणपणे निवडणूक कर्मचारी याकडे गांभीर्याने पाहत नाहीत, त्यामुळे मतदानाच्या दिवशी बूथवर अनेक चुका होतात. . अशा स्थितीत प्रशिक्षणानंतर चाचणी परीक्षेतील यशस्वी कर्मचाऱ्यांनाच मतदानासाठी पाठविण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.
निवडणूक आयोगाकडून घेण्यात येणाऱ्या या परीक्षेत उमेदवारांना जास्तीत जास्त तीन वेळा बसण्याची संधी मिळणार आहे. निवडणूक कर्मचार्‍याने तीनही वेळा अपयशी ठरल्यास दंडाची नोंद त्याच्या सर्व्हिस रेकॉर्डमध्ये केली जाईल. त्याचबरोबर यशस्वी उमेदवारांना ऑनलाइन तत्काळ प्रमाणपत्र देण्याची तरतूद आहे.
निवडणूक कर्मचार्‍यांना प्रशिक्षण देण्यासाठी आलेल्या NITI आयोगाच्या प्रशिक्षक व जिल्हा समन्वयक प्रिया श्रुती, निवडणूक आयोगाचा हा एक चांगला उपक्रम असल्याचे सांगत, प्रशिक्षणानंतर आपण किती शिकलो हे प्रशिक्षणार्थींनाच कळेल, असे सांगतात. मतदानादरम्यान बूथवर असताना तुम्हाला होणाऱ्या त्रासातूनही दिलासा मिळेल. कारण किरकोळ कारणांमुळे मतदानाच्या कामात अडचणी येतात.
मंडर विधानसभा पोटनिवडणुकीसाठी प्रशिक्षण घेतल्यानंतर, परीक्षेत यशस्वी झालेले बँक कर्मचारी शैलेश सिंह म्हणतात की, ऑनलाइन परीक्षेत जे काही प्रश्न विचारले गेले ते मतदानाशी संबंधित आहेत. जे सहसा बूथवरील प्रत्येक मतदान पक्षाला माहित असणे आवश्यक असते.
विशेष म्हणजे परीक्षेत ईव्हीएम, व्हीव्हीपीएटी, बूथवर मतदान कसे करायचे, ईव्हीएम कसे सील करायचे, बॅलेट पेपर कसे भरायचे आणि निवडणूक आयोगाचे विविध फॉर्म यासह इतर माहिती पहिली तोंडी दिल्यानंतर आणि प्रात्यक्षिक, आयोगाकडून परीक्षा घेण्याची व्यवस्था सुरू करण्यात आली आहे. गंमत म्हणजे पहिल्यांदा सुरू झालेल्या चाचणी परीक्षेत अनेक जण नापास झाले, त्यानंतर दुसऱ्या आणि तिसऱ्या प्रयत्नात अनेकांना यश मिळाले.
निवडणूक कार्यकर्त्यांसाठी झारखंडमध्ये पहिल्यांदाच सुरू झालेल्या या चाचणी परीक्षेसाठी सुमारे 3.50 लाख रुपये खर्च केले जाणार आहेत. ज्याचे पेमेंट मुख्य निवडणूक अधिकारी कार्यालयाकडून नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इलेक्ट्रॉनिक्स अँड इन्फॉर्मेशन टेक्नॉलॉजी, गुवाहाटी येथे केले जाईल. त्यात यश आल्यास (2024)च्या विधानसभा निवडणुकीत सर्व 81 विधानसभा मतदारसंघातील निवडणूक कार्यकर्त्यांना चाचणी घेऊन अशाच प्रकारचे प्रशिक्षण देऊन मतदान केंद्रांवर पाठवले जाईल.
हेही वाचा - Sonia Gandhi: काँग्रेसच्या अध्यक्ष सोनिया गांधींना रुग्णालयातून डिस्चार्ज; आराम करण्याचा डॉक्टरांचा सल्ला
