हैदराबाद - मोदी सरकारने देशातील क्रीडा क्षेत्रात सर्वोच्च मानला जाणारा राजीव गांधी खेलरत्न या पुरस्काराचे नाव बदलले आहे. आता हा पुरस्कार मेजर ध्यानचंद खेल रत्न या नावाने ओळखला जाईल. या निमित्ताने राजकीय वर्तुळात तर्कवितर्कांना उधाण आले आहे. होगा. काँग्रेसने या निर्णयांबाबत गांधी परिवाराचे योगदान कमी करण्याबाबत आरोप केले जात आहेत. तसेच याबाबत भाजपाने चांगले पाऊल उचलले असल्याचे बोलले जात आहे.
काँग्रेसच्या महाराष्ट्र युनिटचे अध्यक्ष नाना पटोले यांनी मोदी सरकारवर नाव बदलाच्या निर्णयावर टीका करताना म्हटले की, हे पाऊल नेहरू-गांधी कुटुंबातील सदस्यांसाठी भाजप आणि संघाचा द्वेष दर्शवते.
केंद्रीय क्रीडा मंत्री अनुराग ठाकूर म्हणाले की, ध्यानचंद हे क्रीडा क्षेत्रातील भारतातील सर्वात मोठे नायक आहेत. 'मेजर ध्यानचंद यांनी आपल्या विलक्षण खेळामुळे जागतिक स्तरावर भारताला एक नवी ओळख दिली आहे. आणि असंख्य खेळाडूंसाठी प्रेरणा बनले. लोकांच्या आग्रहास्तव, खेलरत्न पुरस्काराला मेजर ध्यानचंद यांचे नाव दिल्याबद्दल धन्यवाद'.
अजूनही देशातील अनेक सरकारी योजना नेहरू-इंदिरा-राजीव कुटुंबाच्या नावाने चालू आहेत. यामध्ये योजनांची नावे, पुरस्कारांची नावे, शिष्यवृत्ती कार्यक्रम, संस्थांची नावे, विविध ठिकाणांची नावे, संग्रहालये यांचा समावेश आहे.
खरं तर, 2014 मध्ये मोदी सरकार येण्यापूर्वी, 27 केंद्रीय योजना इंदिरा गांधींच्या नावाने आणि 16 केंद्रीय योजना राजीव गांधींच्या नावाने चालू होत्या. लोकसभेत ही माहिती देण्यात आली.
यूपीए -2 सरकारच्या काळात लोकसभेत एका प्रश्नाला उत्तर देताना सरकारने म्हटले होते की, आठ केंद्रीय योजनांची नावे इंदिरा गांधींच्या नावावर आहेत. तर 16 केंद्रीय योजना राजीव गांधींच्या नावाने सुरू आहेत.
राजीव गांधी ग्रामीण विद्युत योजना, राजीव गांधी राष्ट्रीय फेलोशिप योजना, राजीव गांधी उद्यमी मित्र योजना, इंदिरा आवास योजना, इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धावस्था योजना इत्यादींची नावे नमूद करण्यात आली होती.
पीएम मोदी आणि काँग्रेसमधील संबंध सर्वश्रुत आहेत. मोदी सरकारने त्यांच्या नावावर चालणाऱ्या अनेक योजनांची नावे बदलली. यापैकी राजीव गांधी ग्रामीण विद्युतीकरण योजनेचे नामकरण दीनदयाल उपाध्याय ग्राम ज्योती योजना, जवाहरलाल नेहरू शहरी नूतनीकरण मिशन अमृत आणि आवास योजनेचे नाव बदलून पीएम ग्रामीण आवास योजना असे करण्यात आले आहे.
2015 मध्ये नगरविकास मंत्री म्हणून व्यंकय्या नायडू म्हणाले होते की 450 वेगवेगळ्या योजनांची नावे गांधी कुटुंबाच्या नावावर आहेत. यात 28 क्रीडा स्पर्धा, 19 स्टेडियम, पाच विमानतळ आणि बंदरे, 98 शैक्षणिक संस्था, 51 पुरस्कार, 15 फेलोशिप, 15 अभयारण्ये आणि उद्याने, 39 रुग्णालये, 37 इतर संस्था, 74 रस्ते यांचा समावेश आहे.
काय आहेत काँग्रेसचे आरोप
जून 2017 मध्ये काँग्रेसचे खासदार शशी थरूर यांनी आरोप केला की भाजपने काँग्रेस सरकारने सुरू केलेल्या 23 योजनांची नावे बदलली आहेत. मात्र, सरकारने 19 योजनांची नावे बदलल्याचे सांगितले.
योगी सरकारने मुगलसराय स्टेशनचे नाव बदलून उत्तर प्रदेशातील दीनदयाल उपाध्याय स्टेशन केले. शिवराज सरकारने मध्य प्रदेशातील जेवण योजनेचे नाव बदलून दीनदयाल उपाध्याय किचन योजना असे ठेवले. फेब्रुवारी 2021 मध्ये अहमदाबादमधील सरदार पटेल स्टेडियमचे नरेंद्र मोदी स्टेडियम असे नामकरण करण्यात आले. कांडला बंदराचे नाव बदलून दीनदयाळ बंदर करण्यात आले. राजीव गांधी आवास योजनेचे नाव बदलून सरदार पटेल नॅशनल अर्बन हाउसिंग मिशन केले.प्रसारमाध्यमांच्या वृत्तानुसार, राज्य सरकारांतर्गत गांधी कुटुंबाच्या नावाने अजूनही अनेक योजना सुरू आहेत.
गांधी परिवाराच्या नावाने स्टेडियम
1. इंदिरा गांधी खेल परिसर, नवी दिल्ली
2. इंदिरा गांधी इनडोअर स्टेडियम, नवी दिल्ली
3. जवाहरलाल नेहरू स्टेडियम, नवी दिल्ली
4. राजीव गांधी स्पोर्ट्स स्टेडियम, बवाना
5. राजीव गांधी राष्ट्रीय फुटबॉल अकादमी, हरियाणा
6. राजीव गांधी एसी स्टेडियम, विशाखापट्टणम
7. राजीव गांधी इनडोअर स्टेडियम, पाँडिचेरी
8. राजीव गांधी स्टेडियम, नाहरगुन, इटानगर
9. राजीव गांधी बॅडमिंटन इनडोअर स्टेडियम, कोचीन
10. राजीव गांधी इनडोअर स्टेडियम, कदवंतरा, एर्नाकुलम
11. राजीव गांधी खेल परिसर, सिंघू
12. राजीव गांधी मेमोरियल स्पोर्ट्स कॉम्प्लेक्स, गुवाहाटी
13. राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय स्टेडियम, हैदराबाद
14. राजीव गांधी इनडोअर स्टेडियम, कोचीन
15. इंदिरा गांधी स्टेडियम, विजयवाड़ा, आंध्र प्रदेश
16. इंदिरा गांधी स्टेडियम, ऊना, हिमाचल प्रदेश
17. इंदिरा प्रियदर्शनी स्टेडियम, विशाखापट्टणम
18. इंदिरा गांधी स्टेडियम, देवगढ़, राजस्थान
19. गांधी स्टेडियम, बोलंगीर, ओडीसा
20. जवाहर लाल नेहरू स्टेडियम, कोईंबटूर
21. राजीव गांधी अंतर्राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, देहरादून
22. जवाहरलाल नेहरू स्टेडियम, चेन्नई
23. नेहरू स्टेडियम (क्रिकेट), पुणे
विमानतळ आणि बंदरांची नावे
1. राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ, हैदराबाद
2. राजीव गांधी कंटेनर टर्मिनल, कोचीन
3. इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ, नई दिल्ली
4. इंदिरा गांधी डॉक, मुंबई
5. जवाहरलाल नेहरू न्हावा शेवा पोर्ट ट्रस्ट, मुंबई
संस्थाची नावे
1. राजीव गांधी भारतीय प्रबंधन संस्थान, शिलांग
2. राजीव गांधी इंस्टीट्यूट ऑफ एरोनॉटिक्स, रांची, झारखंड
3. राजीव गांधी तकनीकी विश्वविद्यालय, गांधी नगर, भोपाल, एमपी
4. राजीव गांधी स्कूल ऑफ इंटेलेक्चुअल प्रॉपर्टी लॉ, खरगपूर, कोलकाता
5. राजीव गांधी विमानन आकादमी, सिकंदराबाद
6. राजीव गांधी नेशनल युनिव्हर्सिटी ऑफ लॉ, पटियाला, पंजाब
7. राजीव गांधी राष्ट्रीय युवा विकास संस्था, तामिळनाडू
8. राजीव गांधी विमानन आकादमी, बेगमपेट, हैदराबाद, ए.पी.
9. राजीव गांधी प्रौद्योगिकी संस्थान, कोट्टायम, केरल
10. राजीव गांधी कॉलेज ऑफ इंजीनियरिंग रिसर्च आणि टेक्नोलॉजी, चंद्रपूर, महाराष्ट्र
11. राजीव गांधी कॉलेज ऑफ इंजीनियरिंग, ऐरोली, नवी मुंबई, महाराष्ट्र
12. राजीव गांधी विश्वविद्यालय, ईटानगर, अरुणाचल प्रदेश
13. राजीव गांधी प्रौद्योगिकी संस्थान, चोल नगर, बैंगलोर, कर्नाटक
14. राजीव गांधी प्राउडियोगी विश्व विद्यालय, गांधी नगर, भोपाल, म.प्र
15. राजीव गांधी डीईडी. कॉलेज, लातूर, महाराष्ट्र
16. राजीव गांधी कॉलेज, शाहपुरा, भोपाल
17. राजीव गांधी फाउंडेशन, राजीव गांधी समकालीन अध्ययन संस्थान, नवी दिल्ली
18. राजीव गांधी इंस्टीट्यूट ऑफ पेट्रोलियम टेक्नोलॉजी, रायबरेली, यूपी
19. राजीव गांधी होम्योपैथिक मेडिकल कॉलेज, भोपाल.
20. राजीव गांधी इंस्टीट्यूट ऑफ पोस्ट ग्रेजुएट स्टडीज, पूर्वी गोदावरी जिला, एपी
21. राजीव गांधी कॉलेज ऑफ एजुकेशन, ठाकुर, कर्नाटक
22. राजीव गांधी कॉलेज ऑफ वेटरनरी एंड एनिमल सायंन्स, पांडिचेरी, तामिळनाडू
23. राजीव गांधी आईटी और जैव प्रौद्योगिकी संस्थान, भारतीय विद्यापीठ
24. राजीव गांधी हाई स्कूल, मुंबई, महाराष्ट्र
25. राजीव गांधी ग्रुप ऑफ इंस्टीट्यूशंस, सतना, एमपी.
26. राजीव गांधी कॉलेज ऑफ इंजीनियरिंग, श्रीपेरंबुदूर, तामिळनाडू
27. राजीव गांधी जैव प्रौद्योगिकी केंद्र, नागपुर विश्वविद्यालय के आर.टी.एम.
28. राजीव गांधी सेंटर फॉर बायोटेक्नोलॉजी, तिरुवनंतपुरम, केरळ
29. राजीव गांधी महाविद्यालय, मध्य प्रदेश
30. राजीव गांधी पोस्ट ग्रेजुएट कॉलेज, इलाहाबाद, यू.पी.
31. राजीव गांधी प्रौद्योगिकी संस्थान, बेंगलोर, कर्नाटक
32. राजीव गांधी सरकार। पीजी आयुर्वेदिक कॉलेज, पपरोला, हिमाचल प्रदेश
33. राजीव गांधी कॉलेज, सतना, एमपी.
34. राजीव गांधी अकादमी फॉर एविएशन टेक्नोलॉजी, तिरुवनंतपुरम,केरळ
35. राजीव गांधी मध्य विद्यालय, महाराष्ट्र
36. राजीव गांधी समकालीन अध्ययन संस्थान, नवी दिल्ली
37. राजीव गांधी सेंटर फॉर इनोवेशन एंड एंटरप्रेन्योरशिप
38. राजीव गांधी औद्योगिक प्रशिक्षण केंद्र, गांधीनगर
39. राजीव गांधी ज्ञान प्रौद्योगिकी विश्वविद्यालय, आंध्र प्रदेश
40. राजीव गांधी दूरस्थ शिक्षा संस्थान, कोयम्बटूर, तामिळनाडू
41. राजीव गांधी सेंटर फॉर एक्वाकल्चर, तामिळनाडू
42. राजीव गांधी विश्वविद्यालय अरुणाचल विश्वविद्यालय
43. राजीव गांधी स्पोर्ट्स मेडिसिन सेंटर (RGSMC), केरळ
44. राजीव गांधी विज्ञान केंद्र
45. राजीव गांधी कला मंदिर, पोंडा, गोवा
46. राजीव गांधी विद्यालय, मुलुंड, मुंबई
47. राजीव गांधी मेमोरियल पॉलिटेक्निक, बेंगलुरु, कर्नाटक
48. राजीव गांधी मेमोरियल सर्कल दूरसंचार प्रशिक्षण केंद्र (भारत), चेन्नई
49. राजीव गांधी इंस्टीट्यूट ऑफ फार्मेसी, कासगोड, केरल
50. राजीव गांधी मेमोरियल कॉलेज ऑफ एरोनॉटिक्स, जयपुर
51. राजीव गांधी मेमोरियल फर्स्ट ग्रेड कॉलेज, शिमोगा
52. राजीव गांधी मेमोरियल कॉलेज ऑफ एजुकेशन, जम्मू और कश्मीर
53. राजीव गांधी साउथ कैंपस, बरकछा, वाराणसी
54. राजीव गांधी मेमोरियल टीचर ट्रेनिंग कॉलेज, झारखंड
55. राजीव गांधी डिग्री कॉलेज, राजमुंदरी, ए.पी.
56. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मुक्त विश्वविद्यालय (IGNOU), नई दिल्ली
57. इंदिरा गांधी विकास और अनुसंधान संस्थान, मुंबई, महाराष्ट्र
58. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वन अकादमी, देहरादून
59. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय अकादेमी, फुर्सतगंज एयरफील्ड, रायबरेली, उत्तर प्रदेश
60. इंदिरा गांधी विकास अनुसंधान संस्थान, मुंबई
61. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय जनजातीय विश्वविद्यालय, उड़ीसा
62. इंदिरा गांधी बी.एड. कॉलेज, मैंगलोर
63. श्रीमती। इंदिरा गांधी कॉलेज ऑफ एजुकेशन, नांदेड़, महाराष्ट्र
64. इंदिरा गांधी बालिका निकेतन बी.एड. कॉलेज, झुंझुनू, राजस्थान
65. इंदिरा गांधी कृषि विश्व विद्यालय, रायपुर, छत्तीसगढ़
66. श्रीमती। इंदिरा गांधी कॉलेज ऑफ इंजीनियरिंग, नवी मुंबई, महाराष्ट्र
67. श्रीमती। इंदिरा गांधी कोलज, तिरुचिरापल्ली
68. इंदिरा गांधी इंजीनियरिंग कॉलेज, सागर, मध्य प्रदेश
69. इंदिरा गांधी प्रौद्योगिकी संस्थान, कश्मीरी गेट, दिल्ली
70. इंदिरा गांधी प्रौद्योगिकी संस्थान, सारंग, उड़ीसा
71. इंदिरा गांधी एयरोनॉटिक्स संस्थान, पुणे, महाराष्ट्र
72. इंदिरा गांधी इंटीग्रल एजुकेशन सेंटर, नवी दिल्ली
73. इंदिरा गांधी शारीरिक शिक्षा और खेल विज्ञान संस्थान, दिल्ली विश्वविद्यालय, दिल्ली
74. इंदिरा गांधी हाई स्कूल, हिमाचल
75. इंदिरा कला संघ विश्व विद्यालय, छत्तीसगढ़
76. इंदिरा गांधी मेडिकल कॉलेज, शिमला
77. जवाहरलाल नेहरू प्रौद्योगिकी विश्वविद्यालय, कुकटपल्ली, आंध्र प्रदेश
78. नेहरू इंस्टीट्यूट ऑफ माउंटेनियरिंग, उत्तरकाशी
79. पंडित जवाहरलाल नेहरू व्यावसायिक प्रबंधन संस्थान, विक्रम विश्वविद्यालय
80. जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय, नवी दिल्ली
81. जवाहरलाल नेहरू सेंटर फॉर एडवांस्ड साइंटिफिक रिसर्च, बैंगलोर
82. जवाहरलाल नेहरू प्रौद्योगिकी विश्वविद्यालय, कुकटपल्ली, एपी
83. जवाहरलाल नेहरू इंजीनियरिंग कॉलेज औरंगाबाद, महाराष्ट्र में
84. जवाहरलाल नेहरू सेंटर फॉर एडवांस साइंटिफिक रिसर्च, एक डीम्ड यूनिवर्सिटी, जक्कुर, पी.ओ. बैंगलोर
85. जवाहरलाल नेहरू सामाजिक अध्ययन संस्थान, टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठ (पुणे, महाराष्ट्र)
86. जवाहरलाल नेहरू कॉलेज ऑफ एरोनॉटिक्स एंड एप्लाइड साइंसेज, कोईंबटूर, (ईएसडी 1968)
87. जवाहरलाल नेहरू प्रौद्योगिकी संस्थान, कतरास, धनकवड़ी, पुणे, महाराष्ट्र
88. कमल किशोर कदम, जवाहरलाल नेहरू इंजीनियरिंग कॉलेज औरंगाबाद, महाराष्ट्र
89. जवाहरलाल नेहरू शिक्षा और तकनीकी अनुसंधान संस्थान, नांदेड़, महाराष्ट्र
90. जवाहरलाल नेहरू कॉलेज, अलीगढ़
91. जवाहरलाल नेहरू प्रौद्योगिकी विश्वविद्यालय, हैदराबाद
92. जवाहरलाल नेहरू कृषि विश्व विद्यालय, जबलपुर
93. जवाहरलाल नेहरू बी.एड. कॉलेज, कोटा, राजस्थान
94. जवाहरलाल नेहरू पी.जी. कॉलेज, भोपाल
95. जवाहरलाल नेहरू सरकारी इंजीनियरिंग कॉलेज, सुंदरनगर, जिला मंडी, एच.पी.
96. जवाहरलाल नेहरू पब्लिक स्कूल, कोलार रोड, भोपाल
97. जवाहरलाल नेहरू प्रौद्योगिकी विश्वविद्यालय, काकीनाडा, ए.पी.
98. जवाहरलाल नेहरू प्रौद्योगिकी संस्थान, इब्राहिमपट्टी, आंध्र प्रदेश
99. जवाहर नवोदय विद्यालय
राष्ट्रीय उद्यान
1. राजीव गांधी (नागरहोल) वन्यजीव अभयारण्य, कर्नाटक
2. राजीव गांधी वन्यजीव अभयारण्य, आंध्र प्रदेश
3. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय उद्यान, तमिळनाडू
4. इंदिरा गांधी प्राणि उद्यान, नवी दिल्ली
5. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय उद्यान, पश्चिमी घाट पर अनामलाई हिल्स
6. इंदिरा गांधी प्राणी उद्यान, विशाखापट्टणम
7. इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मानव संघालय
8. इंदिरा गांधी वन्यजीव अभयारण्य, पोलाची
9. राजीव गांधी स्वास्थ्य संग्रहालय
10. राजीव गांधी प्राकृतिक इतिहास संग्रहालय
11. इंदिरा गांधी मेमोरियल संग्रहालय, नवी दिल्ली
12. जवाहरलाल नेहरू प्लॅनेटोरियम, वरळी मुंबई.
