हिमाचलला फक्त देवभूमी म्हटले जात नाही. राज्यातील विविध भागात असलेल्या अनेक मंदिरांमध्ये अजूनही खोल रहस्ये आहेत. असेच एक प्रसिद्ध प्राचीन मंदिर जिल्हा मंडी अंतर्गत चारही बाजूने हिरव्यागार झाडांनी वेढलेल्या सुंदर कारसोग व्हॅलीमध्ये आहे. कारसोग मुख्यालयापासून काही अंतरावर असलेल्या काओ नावाच्या ठिकाणी असलेले पांडवकालीन मंदिर हे कारागिरीचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे. हे प्रसिद्ध मंदिर माता कामाक्ष (Famous temple Mata Kamaksha) या नावाने प्रसिद्ध आहे.
10 महाविद्यांची देवी कामाक्ष - प्रत्येक इच्छा पूर्ण करणाऱ्या कामाक्षेला 10 महाविद्यांची देवी देखील म्हणतात. लाकडी कोरीव काम केलेल्या या प्रसिद्ध मंदिरात अष्टधातुच्या मूर्तीच्या रूपात माता विराजमान आहे. देशभरात कामाक्ष मातेची केवळ 3 मंदिरे आहेत. जिथे मातेची वेगवेगळ्या रूपात पूजा केली जाते. असे म्हणतात की जिथे सती तुकड्यांच्या रूपात पडली होती तिथे मातेचे प्रसिद्ध मंदिर आहे.
आसाम आणि कांचीपुरममध्ये बसलेली आई - येथील मुख्य मंदिर भारताच्या उत्तर-पूर्व दिशेला आसाममध्ये आहे. येथे हे मंदिर कामाख्या म्हणून ओळखले जाते. असे मानले जाते की सतीच्या शरीराचा एक तुकडा योनीच्या रूपात येथे पडला होता, म्हणून आसाममध्ये मातेला योनीच्या रूपात कामाख्या म्हणून ओळखले जाते. दुसरे मंदिर कांचीपुरम येथे आहे. जिथे मातेची ज्योती म्हणून पूजा केली जाते आणि मातेला कामाक्षी म्हणतात.
कारसोगमध्ये तिसरे स्थान - आईचे तिसरे स्थान कारसोगच्या काओ (Kamaksha Temple in Himachal) येथे आहे. येथे माता कामाक्षा माता महिषासुर मर्दिनीच्या रूपात विराजमान आहे. येथे कामाक्ष नावाने मातेची पूजा केली जाते. कामाक्ष म्हणजे प्रत्येक काम पूर्ण करणारी. वर्षभर राज्यासह देशभरातून भाविक मातेच्या दर्शनासाठी येतात.
शारदीय नवरात्रीमध्ये विशेष महत्त्व - शारदीय नवरात्रीमध्ये मातेच्या दर्शनांना विशेष महत्त्व आहे ( Sharadiya Navratri 2022). हिमाचलच्या एकमेव मुख्य मंदिरात, शारदीय नवरात्रीत अष्टमीच्या मध्यरात्री मातेची जत्रा भरते. या दिवशी मंदिरात उपस्थित असलेल्या स्थानिक गावातील कोणत्याही एका व्यक्तीमध्ये वर्षातून फक्त एकदाच आईचा जागर होतो. त्यानंतर पहाटेपर्यंत दोन्ही टेकड्यांवर बसलेल्या जोग्नींची प्रदक्षिणा करून माता कामाक्षा मध्यरात्री मंदिरात परतते.
अष्टमीच्या रात्री मातेचे दर्शन - या वेळी मातेसोबत भाविकांची मोठी गर्दी होते. अष्टमीच्या रात्री आई दर्शन देते आणि मातेच्या दर्शनाने भक्तांची प्रत्येक इच्छा पूर्ण होते, असा समज आहे. मंदिरातच आईची स्वतंत्र रूमही आहे. असे म्हणतात की काही वर्षांपूर्वीपर्यंत आई रोज रात्री झोपताना रूममध्ये आराम करत असे, दुसऱ्या दिवशी सकाळी रूम उघडल्यावर बेडवरच्या घड्या स्पष्ट दिसत होत्या.
भगवान परशुरामांनी केली तपश्चर्या - असेही मानले जाते की सर्व प्रथम भगवान परशुरामांनी काओ येथे माता कामाक्षाची तपश्चर्या केली. म्हणूनच काओला भगवान परशुरामाची तपोस्थली (हिमाचल कामाक्ष मंदिरात परशुरामाची तपश्चर्या) असेही म्हणतात. कामाक्षा माता मंदिराचे पुजारी तनिश शर्मा सांगतात की, कामाक्षा मातेला दहा महाविद्यांची देवी म्हटले जाते. मंदिरात येणाऱ्या प्रत्येक भक्ताच्या मनोकामना मनापासून पूर्ण करतो. त्यांनी सांगितले की हिमाचलमधील माता कामाक्षाचे हे एकमेव प्राचीन मंदिर आहे.
अष्टमीच्या रात्री मातेची जत्रा - त्यांनी सांगितले की, दरवर्षी शारदीय नवरात्रीमध्ये अष्टमीच्या रात्री मंदिरात मातेची जत्रा भरते. आई वर्षातून एकदा माणसात येते आणि भक्तांना दर्शन देते. जत्रेच्या रात्री दूरदूरवरून भाविक मातेच्या दर्शनासाठी येतात. ते म्हणाले की, कामाक्षा मातेच्या दर्शनासाठी दिल्ली, कोलकाता आणि इतर राज्यातून मोठ्या संख्येने भाविक वर्षभर येतात.
