वाशिंग्टन : मरणासन्न अवस्थेत असलेल्या एका 57 वर्षीय रुग्णावर अमेरिकन शास्त्रज्ञांनी डुकराचे हृदय प्रत्यारोपण केले. डेविड बेनेट असे हृदय प्रत्यारोपण करण्यात आलेल्या रुग्णाचे नाव आहे. ही घटना वाशिंग्टनमध्ये घडली आहे. विज्ञानाच्या या चमत्काराने या मरणासन्न अवस्थेत असलेल्या रुग्णाला जीवदान मिळाले आहे.
डेविड बेनेट या 57 वर्षीय रुग्णाला टर्मीनल हर्ट डिसीस (Terminal heart disease ) या गंभीर आजाराने ग्रासले होते. त्यामुळे त्याच्या जगण्याची शक्यता मावळली होती. या रुग्णाला हृदय प्रत्यारोपण करणे गरजेचे होते. मात्र मानवी हृदय प्रत्यारोपण करणे जीकरीचे व धोकादायक असल्याने डॉक्टरांनी डुकराचे हृदय प्रत्यारोपण ( Pig heart transplant ) करण्याचा प्रयोग त्याच्यावर करण्याचे ठरवले. त्यानंतर बेनेटच्या मुलाने हा प्रयोग करण्यास संमती दिली.
मेरीलँड स्कूल ऑफ मेडिसिन विद्यापीठाने ( University of Maryland School of Medicine ) दिलेल्या निवेदनानुसार शस्त्रक्रियेच्या एक दिवस आधी बेनेट म्हणाला होता की, माझ्याकडे दोन पर्याय आहेत, एक मरण स्वीकारायचे नाहीतर प्रत्यारोपन शस्रक्रिया करायची. परंतु मला जगायचे होते. त्यामुळे मी अंधारात बाण मारला. कारण माझ्याकडे हा शेवटचा पर्याय होता. सोमवारी, बेनेटच्या नवीन हृदयाला मदत करण्यासाठी हृदय-फुफ्फुसाच्या मशीनशी जोडलेले होते. तेव्हा ते स्वतःहून श्वास घेत होते. त्यामुळे पुढील काही आठवडे निर्णायक ठरतील. कारण बेनेट शस्त्रक्रियेतून बरा झाला आहे. आणि त्याचे हृदय कसे चालले आहे याचे डॉक्टर काळजीपूर्वक निरीक्षण करणार आहेत. प्रत्यारोपणासाठी दान केलेल्या मानवी अवयवांची तीव्र कमतरता आहे. त्यामुळे शास्त्रज्ञांना त्याऐवजी प्राण्यांचे अवयव कसे वापरता येतील हे शोधणे भाग पाडले आहे.
युनायटेड नेटवर्क फॉर ऑर्गन शेअरिंगच्या ( United Network for Organ Sharing ) मते, गेल्या वर्षी, यू.एस. यूएस मध्ये फक्त 3,800 हून अधिक हृदय प्रत्यारोपण करण्यात आले आहेत. ही देशातील प्रत्यारोपण प्रणालीची देखरेख करणारी विक्रमी संख्या आहे. जर हे कार्य केले तर, पीडित रुग्णांसाठी या अवयवांचा अंतहीन पुरवठा होईल, असे डॉ मुहम्मद मोहिउद्दीन, मेरीलँड विद्यापीठाच्या प्राणी-ते-मानव प्रत्यारोपण कार्यक्रमाचे वैज्ञानिक संचालक म्हणाले. परंतु अशा प्रत्यारोपणाचे पूर्वीचे प्रयत्न किंवा झेनोट्रांसप्लांटेशन अयशस्वी झाले होते. कारण मुख्यता रुग्णांच्या शरीराने प्राण्यांचे अवयव झपाट्याने नाकारले होते. उल्लेखनीय म्हणजे, 1984 मध्ये, बेबी फे, एक मरणासन्न अर्भक, बेबून हृदयासह 21 दिवस जगले होते.
बाल्टिमोरच्या रुग्णालयात गेल्या शुक्रवारी झालेल्या या शस्त्रक्रियेला सात तास लागले होते. शस्त्रक्रिया करणारे डॉ. बार्टले ग्रिफिथ म्हणाले की, रुग्णाचे अनियमित हृदयाचे ठोके पडत होते. त्यामुळे त्याला मानवी हृदय प्रत्यारोपण किंवा हृदय पंपासाठी ते पात्र ठरत नव्हते. बेनेटला पर्याय देण्यापूर्वी ग्रिफिथने डुक्करांच्या हृदयाचे पाच वर्षांत सुमारे ५० बबून्समध्ये प्रत्यारोपण केले आहे. आम्ही या गृहस्थासोबत दररोज खूप काही शिकत आहोत, असे ग्रिफिथ म्हणाले. आतापर्यंत आम्ही पुढे जाण्याच्या आमच्या निर्णयावर आनंदी आहोत. याचे कारण म्हणजे आज बेनेटच्या चेहऱ्यावर एक मोठे हास्य आहे. डुक्कर हृदयाच्या झडपांचा वापर मानवांमध्ये अनेक दशकांपासून यशस्वीरित्या केला जात आहे.
