गुरु तेग बहादूर जी हे शिखांचे नववे गुरु होते. गुरु तेग बहादूरजींना प्रेमाने 'हिंदची चादर' असेही (Guru Tegh Bahadur Martyrdom Day 2022) म्हणतात. त्यांच्या अनेक रचना ग्रंथसाहिबच्या महल ९ मध्ये संग्रहित आहेत. त्यांनी शुद्ध हिंदीत साध्या आणि भावपूर्ण 'पडस' आणि 'सखी' रचल्या. तेग बहादूर सिंग यांना 20 मार्च 1664 रोजी शिखांचे गुरू म्हणून नियुक्त करण्यात आले आणि ते 24 नोव्हेंबर 1675 पर्यंत सिंहासनावर (Guru Tegh Bahadur their sacrifice and work) राहिले.
गुरु तेग बहादूर शहीद दिन 2022 : गुरु तेग बहादूर यांचा जन्म 1 एप्रिल 1621 रोजी अमृतसर, पंजाब येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव गुरू हरगोविंद सिंह आणि आईचे नाव नानकी देवी होते. ते त्यांच्या आई-वडिलांचा पाचवे मुलगे होते. त्यांचे बालपणीचे नाव त्याग्मल होते. गुरू तेग बहादूर यांचे शिक्षण व दीक्षा मिरी-पिरीचे मालक गुरु-पिता गुरु हरिगोविंद साहिब यांच्या छायेत झाली. त्याचबरोबर गुरुबाणी, शास्त्राबरोबरच शस्त्रास्त्र आणि घोडेस्वारीचेही शिक्षण घेतले. शिखांचे आठवे गुरु हरिकृष्ण राय यांच्या अकाली निधनामुळे गुरू तेग बहादूर यांना गुरू करण्यात आले. वयाच्या अवघ्या 14 व्या वर्षी त्यांनी आपल्या वडिलांसोबत मुघलांच्या हल्ल्याविरुद्धच्या युद्धात शौर्य दाखवले. त्याच्या शौर्याने प्रभावित होऊन त्याच्या वडिलांनी त्याचे नाव त्यागमलचे तेग बहादूर (तलवारीचे धनी) (Guru Tegh Bahadur Martyrdom) ठेवले.
जीवनात बदल : रणांगणातील भीषण रक्तपाताचा गुरु तेग बहादूरजींच्या एकांतवासावर खोल परिणाम झाला. त्यांचे मन आध्यात्मिक चिंतनाकडे वळले. संयम, शांतता आणि त्यागाचे मूर्तिमंत गुरु तेग बहादूर जी यांनी 'बाबा बकाला' नावाच्या ठिकाणी एकांतात 20 वर्षे अखंड ध्यान केले. आठवे गुरु हरकिशन जी यांनी 'बाबा बकाले' यांना त्यांच्या उत्तराधिकारी नावाची सूचना दिली. धर्मप्रसारासाठी गुरुजींनी अनेक ठिकाणी भेटी दिल्या. आनंदपूर साहिबहून किरतपूर, रोपण, सैफाबाद मार्गे ते खियाला (खडाळ) येथे पोहोचले. येथे प्रचार करत असताना दमदमा साहेब मार्गे कुरुक्षेत्र गाठले. यमुनेच्या तीरावर असलेल्या कुरुक्षेत्रातून कदमनाकपूरला पोहोचले आणि येथे त्यांनी साधूभाई मलूकदास यांना वाचवले. यानंतर गुरु तेग बहादूर जी प्रयाग, बनारस, पाटणा, आसाम भागात गेले, तेथे त्यांनी आध्यात्मिक, सामाजिक, आर्थिक, उन्नतीसाठी विधायक कार्य (know their sacrifice and work) केले.
गुरु तेग बहादूर यांचे बलिदान: या अत्याचाराला बळी पडलेल्यांनी काश्मीरचे पंडित गुरु तेग बहादूर यांच्याकडे येऊन इस्लामचा स्वीकार करण्यासाठी कसा दबाव आणला जातो. आणि न करणाऱ्यांवर विविध प्रकारे अत्याचार केले जात असल्याचे सांगितले. आमच्या सुनेच्या इज्जतीला धोका आहे. जिथून आपण पाणी भरतो. तिथे हाडे टाकली जातात. यानंतर गुरु तेग बहादूर स्वतः दिल्लीत औरंगजेबाच्या दरबारात गेले. तेथे औरंगजेबाने त्याला विविध प्रकारची लालूच दिली. पण जेव्हा काही घडले नाही, तेव्हा त्यांच्यावर अनेक अत्याचार झाले. त्याला तुरुंगात टाकण्यात आले. आपल्या दोन शिष्यांना मारून त्याला घाबरवण्याचा प्रयत्न केला, पण गुरु तेग बहादूर डगमगले नाहीत. त्यांनी औरंगजेबाला धर्माचा अर्थ सांगितला. त्यामुळे संतप्त होऊन त्यांनी गुरु तेग बहादूर यांचे शीर कापण्याचा आदेश दिला. 24 नोव्हेंबर 1675 रोजी दिल्लीतील चांदनी चौकात गुरु तेग बहादूर यांचे शीर कापण्यात आले. गुरु तेग बहादूरजींच्या स्मरणार्थ त्यांच्या 'शहीदी स्थळ' येथे गुरुद्वारा बांधण्यात आला आहे. ज्याचे नाव गुरुद्वारा 'शीशगंज साहिब' आहे
