नवी दिल्ली - अॅमेझॉन, फ्लिपकार्ट, स्नॅपडील, टाटा न्यू आणि रिलायन्स रिटेल सारख्या ई-कॉमर्स प्लॅटफॉर्मच्या ऑनलाइन खरेदीदारांच्या हिताचे संरक्षण करण्यासाठी ग्राहक व्यवहार विभागाने एक मोठे पाऊल ( Department of Consumer Affairs ) उचलले आहे. ग्राहक विभाग ऑनलाइन उपलब्ध असलेल्या उत्पादनांच्या पुनरावलोकनांचा ( रिव्हू) आढावा ( review the reviews of the products ) घेणार आहे. जेणेकरून ऑनलाइन खरेदीदाराला ऑनलाइन विक्री केलेल्या उत्पादनांची योग्य माहिती उपलब्ध करून ( prevent fake reviews of products ) देता येईल.
ग्राहक व्यवहार विभागाने देशातील उत्पादनांची खोटी पुनरावलोकने रोखण्यासाठी या विषयावर चर्चा ( online buyers opportunity to review products ) करण्यासाठी ग्राहक मंच, कायदा विद्यापीठे, वकील, FICCI, CII, ग्राहक हक्क कार्यकर्त्यांना, ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मसह सर्व भागधारकांना आधीच सूचित केले आहे. देशातील ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मद्वारे विकल्या जाणार्‍या उत्पादनांचे रिव्ह्यू तपासले ( buying products and services online ) जाणार आहेत.
बनावट रिव्ह्यू रडारवर- ऑनलाइन खरेदीदारांना उत्पादनांचे प्रत्यक्ष पुनरावलोकन करण्याची संधी नसते. इतर खरेदीदारांनी पोस्ट केलेल्या उत्पादनांच्या पुनरावलोकनांवर जास्त अवलंबून असते. ग्राहक व्यवहार विभागाने एका निवेदनात म्हटले आहे की 'बनावट उत्पादन पुनरावलोकनकर्ते' त्यांच्या रडारवर आहेत. कारण इंटरनेट आणि स्मार्टफोनच्या वाढत्या वापरामुळे अधिकाधिक लोक उत्पादने आणि सेवा ऑनलाइन खरेदी करत आहेत.
बनावट उत्पादनांच्या पुनरावलोकनांमुळे ग्राहकांच्या हक्कांचे उल्लंघन- ग्राहक व्यवहार विभागाचे सचिव, स्टेकहोल्डर्सना लिहिलेल्या पत्रात, रोहित सिंग म्हणाले की, उत्पादन प्रत्यक्षपणे पाहण्याची किंवा चाचणी करण्याची कोणतीही संधी न देता ई-कॉमर्समध्ये एक आभासी खरेदीचा अनुभव समाविष्ट आहे. ग्राहक हे पोस्ट केलेल्या पुनरावलोकनांवर खूप अवलंबून असतात. परिणामी, बनावट आणि दिशाभूल करणार्‍या पुनरावलोकनांमुळे, माहिती मिळण्याच्या अधिकाराचे, जे ग्राहक संरक्षण कायदा, 2019 अंतर्गत ग्राहक अधिकार आहे, त्याचे उल्लंघन होत आहे.
बनावट उत्पादन पुनरावलोकनांची प्रचंड समस्या- हितधारकांना लिहिलेल्या पत्रात सिंग यांनी युरोपियन आयोगाचे निष्कर्षदेखील शेअर केले आहेत. युरोपियन युनियनमध्ये कार्यरत 223 प्रमुख वेबसाइटवर ऑनलाइन ग्राहक पुनरावलोकने तपासली. युरोपियन कमिशनने आयोजित केलेल्या स्क्रीनिंगमध्ये असे दिसून आले आहे की निम्म्याहून अधिक वेबसाइट्स EU च्या अनुचित व्यावसायिक व्यवहार निर्देशांचे उल्लंघन करतात. ग्राहकांना माहितीपूर्ण निवड करण्यासाठी सत्य माहिती सबमिट करणे आवश्यक आहे. युरोपियन कमिशनच्या शोधात असेही दिसून आले आहे की ऑनलाइन उत्पादनांची विक्री करणाऱ्या एकूण 223 वेबसाइट्सपैकी सुमारे दोन तृतीयांश वेबसाइट्सवर उपलब्ध असलेल्या उत्पादनांच्या पुनरावलोकनांच्या सत्यतेबद्दल शंका होत्या.
ऑनलाइन विक्री वाढवण्यासाठी बनावट विक्रेता पुनरावलोकने- या ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर त्यांची विक्री वाढवण्यासाठी विक्रेते आणि कंपन्या त्यांच्या उत्पादनांना आणि सेवांसाठी चांगले रेटिंग मिळवण्यासाठी बनावट उत्पादन पुनरावलोकनकर्त्यांचा वापर करतात. विभागाच्या उच्च अधिकाऱ्याने सांगितले की, या समस्येमुळे लोक दररोज ऑनलाइन खरेदी करतात. ग्राहक म्हणून त्यांच्या हक्कांवर लक्षणीय परिणाम होतो. त्यामुळे त्याची सविस्तर तपासणी करणे महत्त्वाचे आहे. ग्राहक व्यवहार विभाग, अॅडव्हर्टायझिंग स्टँडर्ड्स कौन्सिल ऑफ इंडिया (ASCI) च्या सहकार्याने, बनावट आणि दिशाभूल करणाऱ्या पुनरावलोकनांचा ग्राहकांवर होणारा परिणाम आणि अशा विसंगती टाळण्यासाठी संभाव्य उपायांवर चर्चा करण्यासाठी शुक्रवारी ऑनलाईन बैठक आयोजित करत आहे.
हेही वाचा-Beer From Urine : लघवीपासून तयार होत आहे बिअर; तुम्हाला घेऊन पहायची आहे का ?
