जलपायगुडी (प.बंगाल) : शेताला लागूनच असलेल्या एका विशाल झाडाखाली दारू आणि जुगाराच्या पार्ट्यांसह सर्व बेकायदेशीर कामे होत असतं. त्यामुळे परिसरातील पर्यावरणावर परिणाम होत होता. बेकायदेशीर कृत्ये रोखण्यासाठी कलचिनी येथील निमेश लामा (Nimesh Lama from Kalchini) याने एक अभिनव उपक्रम हाती घेतला. लामा याने शतकानुशतके जुन्या शिरीष (अल्बिझिया लेबबेक) झाडाभोवती एक वृक्ष वाचनालय (tree library) तयार केले आहे. वृक्ष वाचनालयासोबतच निमेशने तरुणांची मने विकसित करण्यासाठी आणि त्यांच्यातील कलागुणांना वाव देण्यासाठी पुढाकार घेतला आहे. कधी निमेश स्वत: झाडाखाली गिटार घेऊन तर कधी पुस्तकांसह दिसतो.
आधी होता जुगाराचा अड्डा ! : ट्री लायब्ररीची सुरुवात केवळ 25 पुस्तकांनी झाली होती. मात्र आता त्यांची संख्या सुमारे 400 एवढी झाली आहे. दर रविवारी कलचिनी चहाच्या बागेच्या युरोपियन मैदानात एक कला झोपडी आयोजित केली जाते. तेथे मुलं गिटार वाजवतात, नाचतात आणि गातात. तेथे वादविवाद स्पर्धाही आयोजित केल्या जातात. निमेशच्या या उपक्रमामुळे परिसरातील लोक खूश आहेत. आजकाल, बरेच लोक आपल्या मुलांना या ट्री लायब्ररीत रविवारी घेऊन जातात. ट्री लायब्ररीच्या स्थापनेनंतर या भागात होणाऱ्या दारू आणि जुगाराच्या पार्ट्या कमी झाल्या आहेत. ईटीव्हीशी बोलताना निमेश म्हणाला, "मी जेव्हा या युरोपियन मैदानात खेळायला यायचो किंवा मैदानाजवळून जायचो तेव्हा मला मुले झाडाखाली जुगार खेळताना दिसायचे. त्यापासून मुक्ती कशी मिळवायची याचा विचार मी करत होतो. मला वाटले की जर ते वाइन आणि खाण्यासाठी एकत्र येत असतील तर मग चांगल्या कारणासाठी एकत्र का येऊ शकत नाहीत? मग मी माझ्या मित्रांना एकत्र केले आणि गिटार व पुस्तके घेऊन झाडाखाली बसू लागलो. आम्ही त्याचे नाव ट्री लायब्ररी ठेवले तर मी त्या जागेचे नाव 'इकोस्फियर' ठेवले आहे. रविवारी आम्ही मुलांसोबत संडे आर्ट हट नावाचा प्रकल्प चालवतो, जिथे मुले त्यांच्या कलागुणांना उजाळा देतात. आता येथे कोणीही जुगार खेळायला येत नाही."
मुलांसाठी विविध उपक्रम घेतले जातात: निमेशने 2021 मध्ये जॉयगर कॉलेज मधून पदवी प्राप्त केली असून तो WBCS ची तयारी करत आहे. त्याची आई रेणुका लामा ICDS मध्ये काम करते. स्थानिक तरुण दर्पण थापा यांच्या म्हणण्यानुसार, निमेशने फक्त त्याला फोन केला आणि त्याला ही कल्पना सांगितली. त्याचे बोलणे ऐकून मी इथे आलो. नंतर झाडांचे वाचनालय पाहिले. मला ते खूप आवडले. इथे पूर्वी दारू, जुगार खेळायला लोक यायचे. या लोकांना एका चांगल्या कामाची चटक लावावी, असा आमचाही विचार होता. आम्ही येथे प्लास्टिक नष्ट करण्यासाठी, मुलांची प्रतिभा विकसित करण्यासाठी, मुलांना पुस्तके वाचनाकडे आकर्षित करण्यासाठी काम करत आहोत. मुलांनी येथे यावे आणि त्यांची प्रतिभा दाखवावी अशी आमची इच्छा आहे. आम्ही मुलांसोबत गाणे, खेळणे, चित्र काढणे शिकवणे इत्यादी उपक्रम करतो. आम्हाला त्यांच्यात आत्मविश्वास निर्माण करायचा आहे. इथे झाडांच्या दोरीने पुस्तकाचा झूला बनवला आहे. मुलांचा शारीरिक व्यायाम घेतला जातो. सोशल मीडियावर ही छायाचित्रे शेअर केल्यानंतर लोक निमेश आणि त्याच्या मित्रांच्या मदतीसाठी पुढे येत आहेत.
