पाटणा : छठ निमित्ताने बिहारसह उत्तर भारत आणि देशात अनेक ठिकाणी उत्साहाचे वातावरण आहे. आज महापर्व छठचा तिसरा दिवस आहे. आज मावळत्या सूर्याला 'छठ पूजेचे पहिले अर्घ्य' दिले जाते. छठ महापर्व ( Chhath Puja 2022 ) मध्ये संध्याकाळच्या अर्घ्याला विशेष महत्त्व आहे. असे मानले जाते की सूर्य षष्ठीच्या तिसऱ्या दिवशी म्हणजेच छठ पूजेच्या दिवशी संध्याकाळी सूर्यदेव पत्नी प्रत्युषासोबत राहतात. त्यामुळे प्रत्युषाला 'संध्या अर्घ्य' अर्पण करून अर्घ्य मिळते. मान्यतेनुसार प्रत्युषाला अर्घ्य दिल्याने अधिक लाभ होतो.
कीर्ती, संपत्ती, वैभव प्राप्ती : मान्यतेनुसार सायंकाळी अर्घ्य अर्पण करून सूर्याची आराधना केल्याने जीवनात तेज राहते आणि कीर्ती, ऐश्वर्य व वैभव प्राप्त होते. संध्याकाळी पहिले अर्घ्य चढत्या सूर्यदेवाला अर्पण केले जाते. म्हणून याला संध्या अर्घ्य म्हणतात. यानंतर विधीपूर्वक पूजा केली जाते. संपूर्ण कुटुंबासह छठ उपवास करून संध्याकाळी अर्घ्य देण्यासाठी घाटाकडे जातात. सूर्यदेवाला अर्घ्य अर्पण करण्यापूर्वी भक्त संपूर्ण वाटेत जमिनीवर झोपून त्यांची पूजा करतात. उपासनेच्या वेळी, जवळचे लोक छत्ररात्रीला स्पर्श करतात आणि त्यांना नमस्कार करतात, जेणेकरून त्यांनाही आशीर्वाद मिळू शकतील.
सूर्याला अर्घ्य अर्पण : अर्घ्य अर्पण करण्यासाठी संध्याकाळी तांदूळ लाडू आणि फळे बांबूपासून बनवलेल्या टोपल्यांमध्ये नेल्या जातात. टोपली शक्य तितक्या चांगल्या प्रकारे सजवतात. कलशात पाणी आणि दूध भरून सूर्यदेवाला अर्पण केले जाते. पदार्थांसोबतच भाविक छठी मायेची प्रार्थनाही करतात. छठ व्रतीस संपूर्ण कुटुंबासह नैवेद्य घेऊन पोहोचतात आणि मावळत्या सूर्याची पूजा करण्यासाठी तलाव, नदी उभे राहतात. सूर्याची पूजा करून सर्वजण घरी परततात. त्याच वेळी, रात्री छठी माईचे भजन गायले जाते आणि कथा ऐकली जाते. यासोबतच चतुर्थीच्या दिवशी सकाळी उगवत्या सूर्याला अर्घ्य देण्याचीही तयारी केली जाते.
खास नियमांचे पालन : या दिवशी काही खास नियमांचे पालन केल्यास उपवासाचा फायदा होतो. सूर्य षष्ठीला सकाळी लवकर उठणे आणि स्नान केल्यानंतर हलके लाल कपडे घालणे शुभ मानले जाते. गूळ आणि गहू तांब्याच्या ताटात ठेवून घराच्या मंदिरात ठेवल्यानेही संपूर्ण कुटुंबाला फायदा होतो. असे मानले जाते की लाल आसनावर बसून तांब्याच्या दिव्यात तुपाचा दिवा लावल्याने सूर्यदेव प्रसन्न होतात. भगवान सूर्यनारायणाच्या सूर्याष्टकांचा तीन ते पाच वेळा पठण केल्यास फलदायी ठरते.
छठपूजेचे साहित्य: नवीन साड्या, बांबूपासून बनवलेल्या मोठ्या टोपल्या, दूध, पाणी, ऊस, फळे, मिठाई, सुपारी, मिठाई, छठपूजेसाठी दिवे इ. आवश्यक वास्तविक, या हंगामात मिळणारी सर्व फळे आणि भाज्या छठला सूर्यदेवाला अर्पण केल्या जातात. शुक्रवार, 28 ऑक्टोबरपासून छठपूजेला सुरुवात झाली आहे. खरना दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच शनिवार २९ ऑक्टोबर रोजी होणार होता. तिसऱ्या दिवशी म्हणजेच आज मावळत्या सूर्याला अर्घ्य दिले जाईल आणि शेवटच्या आणि चौथ्या दिवशी उगवत्या सूर्याला सोमवार, 31 ऑक्टोबर रोजी अर्घ्य दिले जाईल.
शुभ मुहूर्त : सुकर्म योग ही सकाळपासून संध्याकाळी 07:16 पर्यंत आहे. तर धृती योग हा संध्याकाळी 07:16 ते दुसऱ्या दिवशी सकाळपर्यंत आहे. रवि योग हा दुसऱ्या दिवशी सकाळी 07:26 ते 05:48 पर्यंत आहे. त्याशिवाय सर्वार्थ सिद्धी योग हा सकाळी 06:31 ते 07:26 पर्यंत आहे.
छठ पूजेशी संबंधित आख्यायिका : एका आख्यायिकेनुसार प्रियव्रत नावाचा राजा ( Chhath puja story) होता. त्यांच्या पत्नीचे नाव मालिनी होते. दोघांनाही मूलबाळ नव्हते. त्यामुळे दोघेही दु:खी असायचे. एके दिवशी महर्षी कश्यप यांनी राजा प्रियव्रताला पुत्रप्राप्तीसाठी यज्ञ करण्यास सांगितले. महर्षींच्या आज्ञेनुसार राजाने यज्ञ केला. त्यानंतर राणीने एका सुंदर मुलाला जन्म दिला. पण दुर्दैवाने ते मूल मृत जन्माला आले. यामुळे राजा आणखीनच दु:खी झाला. त्याचवेळी आकाशातून एक विमान उतरले ज्यामध्ये माता षष्ठी बसल्या होत्या. राजाच्या विनंतीवरून त्याने आपली ओळख करून दिली. त्यांनी सांगितले की मी ब्रह्मदेवाची मानस कन्या षष्ठी आहे. मी जगातील सर्व लोकांचे रक्षण करतो आणि निपुत्रिकांना संतती मिळविण्याचे वरदान देतो. मग देवीने मृत मुलाला आशीर्वाद दिला आणि तिचा हात ठेवला. ज्यामुळे तो पुन्हा जिवंत झाला. देवीच्या या कृपेने राजाला खूप आनंद झाला आणि त्याने षष्ठी देवीची पूजा केली. तेव्हापासून ही पूजा पसरली.
