पटनाः बिहारमधील लोकश्रद्धेचा (Bihar Chhath Puja) आणि पवित्रतेचा महान सण छठ दरवर्षी कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या सहाव्या दिवशी साजरा केला जातो. हे चतुर्थी तिथीपासून सुरू होते आणि सप्तमी तिथीपर्यंत चालते. यावेळी छठपूजा 28 ऑक्टोबर 2022, शुक्रवारी सुरू होईल आणि 31 ऑक्टोबर 2022, सोमवारी संपेल. छठचा उपवास सुख, संतती, सुख, सौभाग्य आणि आनंदी जीवनासाठी केला जातो. या उत्सवात तयार केलेल्या प्रत्येक गोष्टीत शुद्धतेची विशेष काळजी घेतली जाते. या वर्षी छठ उत्सव कधी सुरू होत आहे (Chhath Puja 2022) आणि आंघोळीपासून सूर्योदयापर्यंतचा शुभ काळ कोणता आहे हे जाणून घेऊया? Chhat Puja starts from October 28. shubh muhurt and significance
बिहारचा सर्वात मोठा चार दिवसीय छठ उत्सव: बिहारमध्ये चार दिवसीय छठ उत्सवाची तयारी दसऱ्यानंतरच सुरू होते. घाट स्वच्छ करण्यापासून ते मातीची चूल, दौड बनवण्यापर्यंतच्या कामात लोक अनेक दिवस आधीच गुंतून जातात. चार दिवसीय छठ उत्सवात स्नान, खरना, सूर्यास्त पूजा आणि सूर्योदय पूजेला विशेष महत्त्व आहे. या व्रतामध्ये स्त्रिया आपल्या मुलांच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि कठीण काम पूर्ण होण्यासाठी 36 तास उपवास करतात. हा उत्सव स्नानाने सुरू होतो आणि सूर्योदयाच्या पूजेने समाप्त होतो.
छठच्या पहिल्या दिवशी आंघोळीने पूजेची सुरुवात : यावेळी छठ महापर्वाची सुरुवात 28 ऑक्टोबरला स्नान करून होत आहे. या दिवशी स्त्रिया स्नान करून नवीन साडी नेसून सूर्याची पूजा करतात. या दिवशी भोपळ्याच्या भाताचा प्रसाद खाल्ला जातो. या दिवशी उपवास करणारे घरी शुद्धतेने तयार केलेले सात्विक अन्नच खातात.
छठ पूजेच्या दुसर्‍या दिवशी खरना आयोजित केला जातो: छठ उत्सवाच्या दुसर्‍या दिवसाला खरना म्हणतात. यावेळी 29 ऑक्टोबरला खरना पडत आहे. या दिवशी सूर्यास्तानंतर गूळ, दुधाची खीर आणि रोटी बनवली जाते. खर्नाच्या दिवशी स्त्रिया सूर्यदेवाला अर्पण करून प्रसाद म्हणून घेतात. खरना अर्पण केल्यानंतर ३६ तास महिलांचा निर्जल उपवास सुरु असते.
छठ पूजेच्या तिसर्‍या दिवशी पहिला अर्घ्य : हा महापर्वातील सर्वात महत्त्वाचा दिवस आहे. यावेळी 30 ऑक्टोबर रोजी सार्वजनिक श्रद्धेचा महान सण छठ देशभरात साजरा केला जाणार आहे. छठपूजेच्या तिसऱ्या दिवशी पहिला अर्घ्य मावळत्या सूर्याला अर्पण केले जाते. या दिवशी छठी मायाची पूजा केली जाते. सकाळपासूनच व्रती आपापल्या घरी घाटावर जाण्याच्या तयारीला लागतात. घरातील सर्व लोक पवित्रतेने पूजेच्या तयारीत गुंततात आणि संध्याकाळपूर्वी घरातील स्त्री-पुरुष डोक्यावर प्रसाद घेऊन घाटावर पोहोचतात, तेथे मावळत्या सूर्याला अर्घ्य दिले जाते. या संपूर्ण प्रक्रियेत शुद्धतेची विशेष काळजी घेतली जाते.
छठ पूजेच्या चौथ्या आणि शेवटच्या दिवशी दुसरा अर्घ्य: कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या सातव्या दिवशी म्हणजेच छठ पूजेच्या चौथ्या दिवशी उगवत्या सूर्याला अर्घ्य दिले जाते. घरातील सदस्य पहाटे उपवास करून घाटावर पोहोचतात, जिथे उपवास करणारा उगवत्या सूर्याला अर्घ्य देण्यासाठी हात जोडून पाण्यात उभा राहतो, सूर्याची किरणे पाहताच पूजेचा विधी सुरू होतो. यावेळी सप्तमी तिथी 31 ऑक्टोबरला आहे. या दिवशी उगवत्या सूर्याला अर्घ्य देऊन व्रताची सांगता केली जाते. छठाचा नैवेद्य घेऊन व्रताची समाप्ती करतात.
काय आहे छठ पूजेचे महत्त्व : छठ सण हा श्रद्धेने आणि श्रद्धेशी निगडित आहे, जो व्यक्ती हा व्रत पूर्ण श्रद्धेने पाळतो त्याच्या मनोकामना पूर्ण होतात. छठचा उपवास सुख, संतती, सुख, सौभाग्य आणि आनंदी जीवनासाठी केला जातो. या सणात सूर्यदेवाच्या उपासनेला विशेष महत्त्व आहे. मान्यतेनुसार, छठ माया ही सूर्यदेवाची बहीण आहे, जिची छठ पूजेदरम्यान पूजा केली जाते. या व्रतामध्ये सूर्याची उपासना केल्याने छठ माता प्रसन्न होते आणि तिला आशीर्वाद देते. या व्रतामध्ये जेवढे पूजनीय नियम आणि पावित्र्य पाळले जाईल, तेवढी षष्ठी माया सुखी होईल. छठावर खास बनवलेल्या थेकुया नक्कीच प्रसाद म्हणून दिल्या जातात.
पूजेत वापरले जाणारे साहित्य: नवीन साड्या, बांबूपासून बनवलेल्या मोठ्या बांबूच्या टोपल्या, पितळ किंवा बास सूप, दूध, पाणी, लोटा, शेळी, ऊस, हंगामी फळे, पान, सुकी, सुपारी, मिठाई इ. वास्तविक, या हंगामात मिळणारी सर्व फळे आणि भाज्या छठला सूर्यदेवाला अर्पण केल्या जातात.
छठ पूजेशी संबंधित आख्यायिका काय आहे : एका आख्यायिकेनुसार प्रियव्रत नावाचा राजा होता. त्यांच्या पत्नीचे नाव मालिनी होते. दोघांनाही मूलबाळ नव्हते. त्यामुळे दोघेही दु:खी असायचे. एके दिवशी महर्षी कश्यप यांनी राजा प्रियव्रताला पुत्रप्राप्तीसाठी यज्ञ करण्यास सांगितले. महर्षींच्या आज्ञेनुसार राजाने यज्ञ केला, त्यानंतर राणीने एका सुंदर मुलाला जन्म दिला. पण दुर्दैवाने ते मूल मृत जन्माला आले. यामुळे राजा आणखीनच दु:खी झाला. त्याचवेळी आकाशातून एक विमान उतरले ज्यामध्ये माता षष्ठी बसल्या होत्या. राजाच्या विनंतीवरून त्यांनी आपली ओळख करून दिली. त्यांनी सांगितले की, मी ब्रह्मदेवाची मानस कन्या षष्ठी आहे. मी जगातील सर्व लोकांचे रक्षण करतो आणि निपुत्रिकांना संतती मिळविण्याचे वरदान देतो. मग देवीने मृत मुलाला आशीर्वाद दिला आणि तिचा हात ठेवला, ज्यामुळे तो पुन्हा जिवंत झाला. देवीच्या या कृपेने राजाला खूप आनंद झाला आणि त्याने षष्ठी देवीची पूजा केली. तेव्हापासून ही पूजा सर्वत्र केली जाते. Chhat Puja starts from October 28. shubh muhurt and significance
