केंद्रीय गृह मंत्रालयाकडून चालविल्या जाणाऱ्या सायबर संरक्षण आणि सायबर सुरक्षा जागरुकतेसंदर्भातील ट्विटर हँडलच्या माध्यमामधून देण्यात आला आहे. "काही सायबर गुन्हेगार हे स्पायमॅक्स, कोरोना लाईव्ह १.१ यांसारख्या कथित कोरोना विषाणुशी संबंधित ऍप्सविषयीच्या 'मालवेअर लिंक्स' प्रसार करता आहेत. कोरोना विषाणुविषयी असलेल्या चिंतेच्या वातावरणाचा फायदा घेऊन आर्थिक लाभ मिळविण्याचा प्रयत्न हे सायबर गुन्हेगार करता आहेत,'' असे सायबर दोस्ताकडून स्पष्ट करण्यात आले आहे. मार्च २०१८ मध्ये गृह मंत्रालयाकडून बिर्मान करण्यात आलेल्या या हँडलच्या माध्यमामधून लोकांनी "केवायसी वा रिमोट ऍप्सविषयीच्या गुन्ह्यांसंदर्भातही सावध राहण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे.
'केवायसी'साठी क्विकसपोर्ट, एनिडेस्क वा टीमव्ह्यूवर अशा स्वरूपाची कोणतीही अ‌ॅप्स डाऊनलोड न करण्याचा इशाराही सायबर दोस्तकडून देण्यात आला आहे. अशा अ‌ॅप्समुळे तुमच्या 'डिव्हाईसचा अ‌ॅक्सेस' मिळून सायबर गुन्हेगारांना गुन्हा करण्यासाठी आवश्यक असलेली बँक खाते क्रमांक, पिन वा ओटीपी अशी संवेदनशील माहिती मिळते, असे सायबर दोस्तकडून स्पष्ट करण्यात आले आहे. सरकारमान्य केवायसी केंद्रांवर वा ग्राहकांच्या द्वारी आलेल्या अधिकारी प्रतिनिधींच्या माध्यमामधूनच केवायसीची प्रक्रिया केली जावी, असेही सायबर दोस्तकडून सुचविण्यात आले आहे. "केवायसीची प्रक्रिया पूर्ण न झाल्यास खाते बंद केले जाईल, अशा स्वरूपाचा इशारा असलेला एसएमएस आला तरीही; नागरिकांनी एसएमएस वा फोनच्या माध्यमामधून वैयक्तिक माहिती उघड करू नये. यासंदर्भात अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी संबंधित बँक वा सेवा पुरवठादाराच्या ग्राहक हित कक्षास संपर्क करावा,'' असे सायबर दोस्तने म्हटले आहे. अशा स्वरूपाच्या गुन्ह्यांविषयी आलेल्या तक्रारींसंदर्भात विचारणा केल्यानंतर गृह मंत्रालयामधील सूत्रांकडून याविषयी निश्चित क्रमांक देण्यात आला नाही. मात्र, याविषयी अधिक सतर्कता बाळगण्याची आवश्यकता असल्याचे यावेळी स्पष्ट करण्यात आले.
कोरोना विषाणू वा कोविड-१९ महामारीच्या संसर्गाचा प्रसार रोखण्यासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी २४ मार्च रोजी २१ दिवसीय लॉकडाऊनची घोषणा केली होती. यानंतर १४ एप्रिल रोजी केलेल्या अन्य घोषणेनुसार त्यांनी या लॉकडाऊनचा काळ ३ मेपर्यंत वाढविला. या काळात अनेक नागरिक घरून काम करत आहेत आणि जवळपास सर्व औपचारिक चर्चा ऑनलाईन होता असताना, सायबर दोस्त आणि जनसंपर्काच्या अन्य माध्यमांमधून नागरिकांना ऑनलाईन गैरव्यवहाराच्या धोक्याविषयीची जाणीव करून देण्याचा प्रयत्न गृह मंत्रालयाकडून करण्यात येत आहे.
यासंदर्भातील गृह मंत्रालयाच्या महत्त्वपूर्ण माहिती संसाधनांपैकी एक असलेल्या सायबर दोस्तच्या सहकार्याने वैयक्तिक आणि आर्थिक माहिती ऑनलाईन पद्धतीने वापरत असतानाच ती सुरक्षित कशी ठेवावी, यासंदर्भातील सल्ला देण्यात येत आहे. सायबर संरक्षण आणि सायबर सुरक्षा जागरुकते संदर्भातील ट्विटर हँडल म्हणून मान्यता मिळालेल्या या अकाऊंटला १,१७,८०० लोक फॉलो करतात. सुरक्षित ऑनलाईन बँकिंगपासून ते चौर्यकर्म ओळखण्यापर्यंत तसेच लहान मुलांना सुरक्षित पद्धतीने इंटरनेट वापरू देण्यासंदर्भातील विविध विषय या हँडलच्या माध्यमामधून हाताळण्यात येतात. याचबरोबर, सायबर गुन्ह्यांचा फटका बसलेल्या नागरिकांना त्यांची तक्रार योग्य ठिकाणी पोहोचविण्यासाठीही सायबर दोस्तकडून मार्गदर्शना केले जाते.
नागरिक अकाऊंटच्या व्यासपीठावर त्यांच्या तक्रारी वा शंका विचारू शकतात आणि त्यांना वेळेनुसार त्यासंदर्भातील उत्तरेही पुरविली जातात. गृह मंत्रालयाने १२ एप्रिल रोजी अशाच प्रकारचा इशारा देताना कॉन्फरन्सिंग ऍप म्हणून वापरले जाणारे लोकप्रिय अ‌ॅप झूम हे सुरक्षित नसल्याचे स्पष्ट केले होते.
