राजस्थान: राजस्थान जयपूरच्या अरुणा बाजपेयी सांगतात की, ज्या दिवशी मला डॉक्टरांनी सांगितले की माझ्या अहवालात स्तनाच्या कर्करोगाची पुष्टी झाली आहे. मी एका प्रकारच्या तणावाची शिकार झाली होती. आजारातून बरे होण्याचा विचार करण्यापासून दूर, मी किती दिवस जगू शकेन याचा विचार करत होते. जयपूर, राजस्थान येथील अरुणा बाजपेयी यांचे सध्याचे वय ४५ आहे. ज्यांना २०१६ मध्ये स्तनाचा कर्करोग झाल्याचे निदान झाले. स्तन कर्करोग जनजागृती जगभरात १ ऑक्टोबर ते ३१ या कालावधीत साजरा केला जातो. पण ईटीव्ही भारत सुखीभव आपल्या वाचकांसोबत कॅन्सरशी लढा जिंकलेल्या काही वाचलेल्यांची कहाणी शेअर करत आहे.
केवळ अरुणाच नाही, तर या गुंतागुंतीच्या आजाराची पुष्टी होताच, बहुतेक महिलांना असे वाटते की त्यांचे आयुष्य संपणार आहे. याचे कारण म्हणजे या आजाराबद्दल आणि त्यावरील उपचारांबद्दल लोकांमध्ये नसलेली जागरूकता आणि कॅन्सरबद्दल त्यांच्या मनात असलेली भीती. बहुतेक लोकांना असे वाटते की, हा आजार एकदा झाला की तो पूर्णपणे बरा होऊ शकत नाही. तर सत्य हे आहे की योग्य वेळी आणि योग्य उपचाराने स्तनाच्या कर्करोगापासून मुक्ती मिळू शकते.
वेगवेगळी कारणे (Reasons of breast cancer): जगभरात दरवर्षी मोठ्या संख्येने महिला वेगवेगळ्या कारणांमुळे स्तनाच्या कर्करोगाला बळी पडतात. स्त्रियांमध्ये आढळणारा हा कर्करोगाचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. सामान्यतः लोकांना असे वाटते की या रोगाचा उपचार म्हणजे केवळ ऑपरेशनद्वारे संक्रमित स्तन काढून टाकणे, जे पूर्णपणे योग्य नाही. या आजाराची योग्य वेळी खात्री पटली, तर औषधोपचार आणि उपचारांच्या सहाय्याने ब-याच अंशी त्यावर उपचार करणे शक्य होते. इंडियन कॅन्सर सोसायटीच्या मते, स्तनाच्या कर्करोगाची मुख्य लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत.
स्तनाच्या कर्करोगाची मुख्य लक्षणे (Symptoms of breast cancer): स्तनात गाठ, स्तनाग्र आकार किंवा त्वचेचा रंग बदलणे, स्तनाचा घट्टपणा, निपल्सला खाज सुटणे, स्तन दुखणे, हाताखाली ढेकूळ, स्तनाची सूज, इत्यादि.
ब्रेस्ट कॅन्सर अवेअरनेस(Breast cancer awareness): ब्रेस्ट कॅन्सर अवेअरनेस मंथ ऑक्‍टोबरच्या निमित्ताने या विशेष लेखाचा भाग बनलेल्या सर्व वाचलेल्यांचे म्हणणे आहे की, स्तनाच्या कर्करोगाशी लढा केवळ शारीरिकच नाही तर मानसिकदृष्ट्याही खूप कठीण आहे. कारण या आजाराचा उपचार हा केवळ दीर्घ आणि वेदनादायी असतो असे नाही तर या काळात या आजाराशी निगडीत गोंधळ, बरा न होण्याची भीती, औषधांचा शरीरावर होणारा परिणाम आणि केस, सौंदर्य आणि आरोग्यावर होणारा परिणाम याचा मानसिक परिणाम होतो.
सर्व्हायव्हरचा संघर्ष: कॅन्सरशी संघर्षाची कहाणी सांगताना शिक्षिका अरुणा बाजपेयी सांगतात की, तिला दुसऱ्या टप्प्यात कॅन्सर झाल्याचे कळले. तिच्या उजव्या स्तनामध्ये एक गाठ होती, ज्याकडे ती कामाच्या व्यस्ततेमुळे आणि आळशीपणामुळे बराच वेळ दुर्लक्ष करत होती. पण नंतर काही शारीरिक त्रास जाणवू लागले. स्तनाच्या आकारात फरक दिसत होता. अशा परिस्थितीत त्यांनी डॉक्टरांचा सल्ला घेतला असता त्यांनी तपासणी करण्याचा सल्ला दिला. ज्यामध्ये ब्रेस्ट कॅन्सरची पुष्टी झाली.
कर्करोगावरील उपचाराचा प्रवास सोपा नव्हता, असे ती सांगते. स्तनांच्या शस्त्रक्रिया आणि विविध प्रकारच्या थेरेपीचा सामना करणे वेदनादायक होते. कधी परिणाम सकारात्मक तर कधी परिस्थिती बिघडली. पण डॉक्टरांच्या प्रोत्साहनाने आणि ब्रेस्ट कॅन्सरबद्दल अधिक माहिती मिळाल्याने आशा वाढत गेली. मग मी या आजारावर विजय मिळवू शकेन असा विश्वास निर्माण झाला. मात्र, डॉक्टरांना भेटण्यास उशीर का केला, याची त्यांना खंत आहे. अन्यथा उपचारादरम्यानचा त्रास कमी होऊ शकला असता. पण या प्रवासामुळे ती मानसिकदृष्ट्या खंबीर झाल्याचेही ती सांगते.
त्याच वेळी, दिल्लीच्या नीलिमा वर्मा सांगतात की तिला 2014 मध्ये स्तनाचा कर्करोग झाल्याचे निदान झाले. खरं तर, तिच्या कुटुंबात यापूर्वी स्तनाच्या कर्करोगाचा इतिहास होता. त्यापूर्वी तिच्या आईला हा आजार झाला होता. त्या सांगतात की, यापूर्वी तिच्या आईच्या एका स्तनामध्ये कर्करोगाच्या पेशी आढळून आल्या होत्या. कर्करोग थोडासा पसरला होता. त्यामुळे तिचे एक स्तन काढण्यासाठी शस्त्रक्रिया करण्यात आली. पण केमो आणि इतर थेरपीचा परिणाम त्याच्या शरीरावर खूप झाला. मात्र, उपचार आणि योग्य काळजी घेतल्यानंतर ती काही वर्षे बरी होती. पण शस्त्रक्रियेनंतर काही वर्षांनी तिच्या आईलाही तिच्या दुस-या स्तनात कर्करोग असल्याची पुष्टी झाली. पण यावेळी ती फारशी भाग्यवान नव्हती कारण कर्करोगाचा शोध लागेपर्यंत स्तनाचा कर्करोग तिसऱ्या टप्प्यात पोहोचला होता. दुसऱ्या शस्त्रक्रियेत दुसरे स्तन काढणे, केमोथेरेपी आणि सर्व थेरेपी करूनही तिला वाचवता आले नाही.
खबरदारीचे पालन: नीलिमा यांना कुटुंबात स्तनाच्या कर्करोगाचा इतिहास असल्याची जाणीव असल्याने तिलाही हा आजार होण्याची शक्यता होती, म्हणून तिने सर्व खबरदारी अगोदरच पाळली. ती नियमित अंतराने तिच्या तपासण्या करून घेत असे. अशाच एका तपासणीत त्याला सुरुवातीच्या टप्प्यात स्तनाचा कर्करोग असल्याची योग्य वेळी पुष्टी झाली.
