नवी दिल्ली - आर्मी, नेव्ही आणि एअर फोर्समध्ये बिगर-अधिकारी पदांच्या समावेशासाठी पूर्णपणे भिन्न 'अग्निपथ' भरती योजना आश्चर्यकारक नाही. गेल्या दोन वर्षांपासून त्याची तयारी सुरू होती. (1999) च्या कारगिल युद्धानंतर भारतीय सैन्य भरती धोरणातील बदलाची पहिली कल्पना प्रथमच समोर आली.
संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी 14 जून रोजी तिन्ही लष्कर प्रमुखांच्या उपस्थितीत ही घोषणा केली. याआधी 2 वर्षांहून अधिक काळ यावर चर्चा झाली. 750 तासात या संदर्भात एकूण 254 बैठका झाल्या. तिन्ही सैन्यात सर्वाधिक बैठका झाल्या ज्यात 150 बैठका सुमारे 500 तास चालल्या. यानंतर संरक्षण मंत्रालयाने 60 बैठका बोलावल्या ज्यात 150 तास लागले तर 'सरकार'ने 100 तासांपेक्षा जास्त चर्चा केली. यासाठी सुमारे 44 बैठकांचे आयोजन करण्यात आले आहे.
बैठकीदरम्यान अमेरिका, चीन, रशिया, ब्रिटन, फ्रान्स आणि इस्रायलच्या लष्करी भरती मॉडेल्सचा अभ्यास करण्यावर अधिक भर देण्यात आला. प्रशिक्षण मॉड्यूलचे तपशील अद्याप प्रगतीपथावर आहेत. 'अग्निपथ' योजनेअंतर्गत पहिल्या वर्षी ५०००० अग्निवीरांची भरती करण्याचा प्रस्ताव आहे. इतर भरती प्रक्रियेच्या तुलनेत त्यांना खूप कमी प्रशिक्षण कालावधी द्यावा लागेल. लष्करी आस्थापनातील एका सूत्राने ईटीव्ही भारतला सांगितले की, "विशेष दलांचे प्रशिक्षण तपशील गुप्त ठेवले आहेत, प्रशिक्षण मॉड्यूलचे अचूक आणि बारीक तपशील अद्याप तयार केले जात आहेत."
सामान्यतः भारतीय सैन्यदलातील एका सैनिकाला सैन्यात सामील होण्यापूर्वी 9 महिने प्रशिक्षण दिले जाते. 'अग्नवीर'ला फक्त 6 महिने प्रशिक्षण दिले जाणार आहे. नौदलात एका सैनिकाला 22 आठवड्यांचे प्रशिक्षण दिले जात होते, ते आता 18 आठवडे करण्यात येणार आहे. हे 22 आठवड्यांचे प्रशिक्षण आहे.
नौदलाच्या सूत्रांचे म्हणणे आहे की, 'प्रवेश आणि मूलभूत प्रशिक्षणानंतर लगेचच व्यावसायिक प्रशिक्षण होते. या विशेष प्रशिक्षणाच्या कालावधीत कोणताही बदल होणार नाही. त्याच वेळी, वायुसेनेच्या एका सूत्राने सांगितले की, 'आयएएफमध्ये पूर्वीचे प्रशिक्षण 6 महिन्यांपासून ते एक वर्षाचे होते, जे तांत्रिक किंवा गैर-तांत्रिक यांसारख्या हवाई दलाच्या विशिष्ट व्यापारावर अवलंबून होते. परंतु, यापैकी बरेच प्रशिक्षण मॉड्यूल गुप्त राहतात, उदाहरणार्थ फायटर पायलटचे प्रशिक्षण मॉड्यूल वर्गीकृत केले जाते.
परंतु भारतीय सशस्त्र दलांच्या तिन्ही सेवांचे आधुनिकीकरण आणि तंत्रज्ञान जाणकार योजना लक्षात घेऊन दिल्या जाणाऱ्या प्रशिक्षणाचा दर्जा अधिक समृद्ध, वैविध्यपूर्ण आणि तंत्रज्ञान-सॅव्ही असेल. भारतीय नौदलाचे व्हाइस अॅडमिरल दिनेश के. त्रिपाठी यांनी मंगळवारी सांगितले की, 'प्रशिक्षणाचा वेळकाढूपणा कमी करण्यासाठी प्रशिक्षणाचा दर्जा सुधारला जाईल.' आणि जर त्यांच्याकडे वेळ असेल तर ते (जवान) अभ्यास करू शकतात. सिम्युलेटरचा वापर करून अत्याधुनिक पद्धतीचा वापर करण्यात येणार असल्याचे त्यांनी सांगितले.
हेही वाचा - एकनाथ शिंदे आगे बढो हम तुम्हा रे साथ है, 42 बंडखोर आमदारांचा फोटो बाहेर
