ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧವು ಅತ್ಯಂತ ಭೀಕರ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಈ ಯುದ್ಧದ ಅಚ್ಚು ಹಾಗೇ ಉಳಿಯುತ್ತಿದೆ. ಇನ್ನು ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವ ಸಮರದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಮಾನವ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಿಕ ನಷ್ಟ ಊಹೆಗೆ ನಿಲುಕದ್ದು. ಸುಮಾರು 60 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರ ಸಾವು, ಅನೇಕ ಬೃಹತ್ ನಗರಗಳ ಧ್ವಂಸ, ರಕ್ತಪಾತಗಳು ಈ ಯುದ್ಧದ ಸಂಕಷ್ಟಗಳಿಗೆ ಪುರಾವೆ.
ಗ್ರೇಟ್ ಬ್ರಿಟನ್, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಜರ್ಮನಿ, ಇಟಲಿ ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಜಿಯಂನ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ನಗರಗಳು ನಾಶವಾದವು. ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಸಾರಿಗೆ ಮೂಲ- ಸೌಕರ್ಯಗಳಾದ ರೈಲ್ವೆ, ರಸ್ತೆಗಳು, ಸೇತುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಬಂದರುಗಳು ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಹಾನಿ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದವು. ಅನೇಕ ದೇಶಗಳ ಹಡಗು ನೌಕೆಗಳು ಸರ್ವನಾಶವಾಗಿದ್ದವು.
ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ, ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಶೇ.70ರಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದ ವಸತಿ ನಾಶವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ 1,700 ಪಟ್ಟಣಗಳು ಮತ್ತು 70,000 ಹಳ್ಳಿಗಳು ಧ್ವಂಸವಾಗಿದ್ದವು. ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳು ಅವಶೇಷಗಳಾದವು. ಹೊಲಗಳು, ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ದ್ರಾಕ್ಷಿತೋಟಗಳು ಯುದ್ಧದ ಅಬ್ಬರಕ್ಕೆ ಚೆಲ್ಲಾಪಿಲ್ಲಿಯಾಗಿದ್ದವು.
ಜಪಾನಿಯರು ಡೈಕ್‌ಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದ ನಂತರ ಉತ್ತರ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಎಕರೆ ಪ್ರವಾಹಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ಅಮೆರಿಕ, ಕೆನಡಾ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಂತಹ ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲದೇ, ಯುದ್ಧದ ವಿನಾಶದಿಂದ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪಾರಾಗಲಿಲ್ಲ. ಯುರೋಪಿಯನ್ ಶಕ್ತಿಗಳಾದ ಬ್ರಿಟನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಮಹತ್ವ ಕಳೆದು ಕೊಂಡವು. ಯುದ್ಧದಿಂದ ಬ್ರಿಟನ್ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಜರ್ಮನ್ನರು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದರು. ಬ್ರಿಟನ್ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಜನರನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿಯನ್ನು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಮರು ಸಂಘಟಿಸಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿತ್ತು.
ಆಕ್ರಮಿತ ಯುರೋಪಿನ ನಾಜಿ ಮೇಲಧಿಕಾರಿಗಳು ಜರ್ಮನ್ ಯುದ್ಧ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಪೋಷಿಸಲು ತಾವು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬರಿದಾಗಿಸಿದರು. ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಬೆಲ್ಜಿಯಂ, ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್, ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್ ಮತ್ತು ನಾರ್ವೆಯಲ್ಲಿನ ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯು ಜರ್ಮನಿಯ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಪೂರೈಕೆಯಾಯಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ತಮ್ಮದೇ ಜನರಿಗೆ ಅಭಾವವುಂಟಾಯಿತು. ಇಟಲಿ, ಮೊದಲಿಗೆ ಜರ್ಮನ್ ಮಿತ್ರನಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ಅವರ ಸಂಬಂಧ ಉತ್ತಮವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪೂರ್ವ ಯುರೋಪಿನ ಆಕ್ರಮಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ನಿರ್ದಯವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಜರ್ಮನ್ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜರ್ಮನ್ ಸಾಕಣೆ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಲವಂತದ ದುಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.
"ಬ್ಲಿಟ್ಜ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ 2,000,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮನೆಗಳು ನಾಶವಾದವು. 60,000 ನಾಗರಿಕರು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು; ಇನ್ನೂ 87,000 ಜನರು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಗಾಯಗೊಂಡರು. ಇವರಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಯುದ್ಧದ ಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕರು ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪಾಯದಲ್ಲಿದ್ದರು" ಎನ್ನಬಹುದು.
ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಂದಾದ ಬಾಂಬ್ ಸ್ಫೋಟದಿಂದಾಗಿ ಹಲವು ನಗರಗಳು ನಾಶವಾದವು. "ಈ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ 7 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ನಿರಾಶ್ರಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸರಿಸುಮಾರು 6,00,000 ನಾಗರಿಕರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 8,50,000 ನಾಗರಿಕರು ಗಾಯಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಎಎಎಫ್ ದಾಳಿಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಸುಮಾರು 20 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳಲ್ಲಿನ 45 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ವಸತಿ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನ ನಾಶಗೊಳಿಸಿತ್ತು’’.
ಫ್ರಾನ್ಸ್ ತಮ್ಮ ಯುದ್ಧದ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್ ವಾರ್ಷಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆದಾಯಕ್ಕಿಂತ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಸಮನಾಗಿ ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. ಬೆಲ್ಜಿಯಂ ಮತ್ತು ನೆದರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ಸಮಾನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. ಗ್ರೇಟ್ ಬ್ರಿಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 30 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಮನೆಗಳು ನಾಶವಾದವು. ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಬೆಲ್ಜಿಯಂ ಮತ್ತು ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 20 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು.
ಎಲ್ಲ ಆಕ್ರಮಿತ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಕೃಷಿಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ನಾಶ, ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳು, ರಸಗೊಬ್ಬರಗಳ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಮಾನವಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಹೊಡೆತ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಬರಿದಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.
ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳು, ಲೋಕೋಮೋಟಿವ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ದೋಣಿಗಳ ನಾಶ ಅಥವಾ ಮುಟ್ಟುಗೋಲು, ಸೇತುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ಕೇಂದ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದ್ದರಿಂದ ಆಂತರಿಕ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಗೊಂಡವು. 1945ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಯುರೋಪಿನ ಭೂಖಂಡದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು.
ಪೂರ್ವ ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ವಿನಾಶ ಇನ್ನೂ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿತ್ತು. ಪೋಲೆಂಡ್ ತನ್ನ 30 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಅದರ 60 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಶಾಲೆಗಳು, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಡಳಿತ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು, ಅದರ ಕೃಷಿ ಆಸ್ತಿಯ 30 – 35 ಪ್ರತಿಶತ ಮತ್ತು 32 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಗಣಿಗಳು, ವಿದ್ಯುತ್ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ನಾಶವಾಗಿವೆ.
ಯುಗೊಸ್ಲಾವಿಯವು ತನ್ನ ಶೇಕಡಾ 20.7 ರಷ್ಟು ವಾಸಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ನಾಶವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಯುಎಸ್ ನಡೆಸಿದ ಸ್ಟ್ರಾಟೆಜಿಕ್ ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿಯ 49 ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ, ಶೇಕಡಾ 39 ರಷ್ಟು ವಾಸಿಸುವ ಘಟಕಗಳು ನಾಶವಾಗಿವೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದೆ.
ಯುರೋಪಿನಾದ್ಯಂತ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ನಿರಾಶ್ರಿತರಾದರು. ಅಂದಾಜು 21,000,000 ನಿರಾಶ್ರಿತರು ಇದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು "ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು"( ಬಲವಂತದ ದುಡಿಮೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ತಾಯ್ನಾಡಿನಿಂದ ಗಡಿಪಾರು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟರು). ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದಿದ್ದ ಇತರ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಒತ್ತಡ, ಸಂಕಟ ಮತ್ತು ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆಯಿಂದ ದೈಹಿಕವಾಗಿ ದಣಿದಿದ್ದರು.
ಯುರೋಪಿನ ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು 1945 ಮತ್ತು 1946 ರವರೆಗೆ, 5,000,000 ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸೋವಿಯತ್ ಯುದ್ಧ ಕೈದಿಗಳು ಮತ್ತು ನಿರಾಶ್ರಿತರು ತಮ್ಮ ತಾಯ್ನಾಡಿಗೆ ಮರಳಿದರು. ಅದರಲ್ಲಿ 8,000,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಜರ್ಮನ್ ಮೂಲದವರು.
