ಭಾರತದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಬೇಕಿದೆ ಕಾಯಕಲ್ಪ

ಬಹುತೇಕ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್​​ಗಳು ಈಗಲೂ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆ ಆರಂಭಿಸಲು ಹಿಂದೇಟು ಹಾಕುತ್ತಿವೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಈಗಿರುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸಂಖ್ಯೆ ಸೂಕ್ತ ಸೇವೆ ನೀಡಲು ಸಾಕಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಹೊಸ ಶಾಖೆ ತೆರೆಯುವುದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಭಾರತದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇನ್ನೂ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲೂ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳ ಕೊರತೆ ಸಾಕಷ್ಟಿದೆ. ಆರ್​ಬಿಐ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಒಟ್ಟು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 1,55,211. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 52,186 ಶಾಖೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ. ಅಂದರೆ ಒಟ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳ ಶೇ 33.62 ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ.

ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಖೆ ಆರಂಭಿಸಲು ಹಿಂದೇಟು!

ಬಹುತೇಕ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್​​ಗಳು ಈಗಲೂ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆ ಆರಂಭಿಸಲು ಹಿಂದೇಟು ಹಾಕುತ್ತಿವೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಈಗಿರುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸಂಖ್ಯೆ ಸೂಕ್ತ ಸೇವೆ ನೀಡಲು ಸಾಕಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಹೊಸ ಶಾಖೆ ತೆರೆಯುವುದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ.

2020-21 ರ ರಾಜ್ಯಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕುರಿತ ನಬಾರ್ಡ್ ವರದಿ

ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳು ಬಹುತೇಕ ನಗರ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಎಸ್​ಬಿಐ, ಯುಕೊ, ಯುನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವಂಥ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್​ ಶಾಖೆಗಳು ಸಾಕಷ್ಟಿದ್ದರೂ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳ ಹಣಕಾಸು ಸ್ಥಿತಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಹಿಂದೆ ಎರಡು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ 786 ಶಾಖೆಗಳು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದವು, ಆದರೆ ಈ ಎರಡೂ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳು 2018-19 ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ 596.82 ಕೋಟಿ ರೂ. ನಷ್ಟ ಅನುಭವಿಸಿದವು.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್​ ಶಾಖೆಗಳ ರಾಜ್ಯವಾರು ಸಂಖ್ಯೆ:

ರಾಜ್ಯ	ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019
	ಗ್ರಾಮೀಣ	ಅರೆ-ನಗರ	ನಗರ	ಮೆಟ್ರೊ ಸಿಟಿ	ಒಟ್ಟು
ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್ ದ್ವೀಪ	24	12	37		73
ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ	2,436	2,193	1,855	903	7,387
ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	80	94			174
ಅಸ್ಸಾಂ	1,399	848	737		2,984
ಬಿಹಾರ	3,351	2,341	1,228	593	7,513
ಚಂಡೀಗಢ	11	6	454		471
ಛತ್ತೀಸಗಢ	1,127	781	579	359	2,846
ದಾದ್ರಾ ಮತ್ತು ನಗರ್ ಹವೇಲಿ	17	94			111
ಗೋವಾ	276	433			709
ಗುಜರಾತ	2,573	2,111	1,492	2,588	8,764
ಹರಿಯಾಣ	1,666	1,241	2,089	297	5,293
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	1,223	350	103		1,676
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ	890	400	313	194	1,797
ಜಾರ್ಖಂಡ್	1,368	844	495	516	3,223
ಕರ್ನಾಟಕ	3,559	2,509	2,342	2,539	10,949
ಕೇರಳ	367	4,796	1,704		6,867
ಲಡಾಖ್	32	38			70
ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ	6	8			14
ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶ	2,358	2,140	1,260	1,545	7,303
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ	3,199	3,150	1,718	5,861	13,928
ಮಣಿಪುರ	94	50	68		212
ಮೇಘಾಲಯ	177	90	106		373
ಮಿಜೋರಾಂ	66	61	81		208
ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್	55	83	46		184
ದೆಹಲಿ ರಾಜಧಾನಿ ವಲಯ	84	122	42	3,651	3,899
ಒಡಿಶಾ	2,652	1,417	1,212		5,281
ಪುದುಚೇರಿ	55	78	139		272
ಪಂಜಾಬ್	2,568	2,077	1,336	843	6,824
ರಾಜಸ್ಥಾನ	2,935	2,167	1,469	1,225	7,796
ಸಿಕ್ಕಿಂ	83	22	58		163
ತಮಿಳು ನಾಡು	3,030	4,305	1,778	2,904	12,017
ತೆಲಂಗಾಣ	1,549	1,181	693	2,093	5,516
ತ್ರಿಪುರಾ	255	195	127		577
ಉತ್ತರಾಖಂಡ್	965	559	693		2,217
ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ	7,908	3,965	3,231	3,087	18,191
ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ	3,748	1,716	1,999	1,866	9,329
ಒಟ್ಟು	52,186	42,477	29,484	31,064	155,211

Source: RBI Bank statistics