ETV Bharat / bharat

World Polio Day 2021: ಪೋಲಿಯೊ ಶಾಶ್ವತ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯ ಗುರಿ

2021ರ ಜನವರಿ 31ರಂದು ಮೊದಲ ಪೋಲಿಯೊ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆ ದಿನ (NID) ದೊಂದಿಗೆ ದೇಶವನ್ನು ಪೋಲಿಯೊ ಮುಕ್ತವಾಗಿಡುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ವರ್ಷದ ಜನವರಿಯಿಂದ 159 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪೋಲಿಯೊ ವಿರುದ್ಧ ಲಸಿಕೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

World Polio Day 2021
World Polio Day 2021
author img

By

Published : Oct 23, 2021, 11:33 PM IST

Updated : Oct 24, 2021, 12:53 AM IST

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 24 ರಂದು, ಪೋಲಿಯೊವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ಅನೇಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಒಗ್ಗೂಡಿ ವಿಶ್ವ ಪೋಲಿಯೊ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಪೋಲಿಯೊಮೈಲಿಟಿಸ್ (ಪೋಲಿಯೊ) ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ವೈರಲ್ ಕಾಯಿಲೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು 5 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.

ವೈರಸ್ ವ್ಯಕ್ತಿಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮಲ-ಮೌಖಿಕ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಹರಡುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ಬಾರಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಹಕದಿಂದ (ಉದಾ ಕಲುಷಿತ ನೀರು ಅಥವಾ ಆಹಾರ) ಹರಡುತ್ತದೆ. ಕರುಳಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಇದು ನರಮಂಡಲಕ್ಕೂ ಹಾನಿ ಮಾಡಿ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯುವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ನೂರು ಮಂದಿ ಪೋಲಿಯೋ ಪೀಡಿತರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 0.5ರಷ್ಟು ಮಂದಿಗೆ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯುವಿಗೆ ಒಳಗಾದವರಲ್ಲಿ, ಉಸಿರಾಟದ ಸ್ನಾಯುಗಳು ನಿಶ್ಚಲವಾದಾಗ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಶೇಕಡಾ 5ರಿಂದ 10ರಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪೋಲಿಯೊ:

ಭಾರತವು 2 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1994ರಂದು ಪಲ್ಸ್ ಪೋಲಿಯೊ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿತು. ಆಗ ದೇಶವು ಜಾಗತಿಕ ಪೋಲಿಯೊ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇಕಡಾ 60ರಷ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಎರಡು ದಶಕಗಳ ನಂತರ ಅಂದರೆ 27 ಮಾರ್ಚ್ 2014ರಂದು ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಘಟನೆಯಿಂದ ‘ಪೋಲಿಯೊ ಮುಕ್ತ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ’ವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೊನೆಯ ಪೋಲಿಯೊ ಪ್ರಕರಣವು 13 ಜನವರಿ 2011 ರಂದು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಹೌರಾದಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ.

ದೇಶದ ಅತ್ಯಂತ ದೂರದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಲಸಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಮಾನ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು ನಿರ್ಮೂಲನೆಯನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿತು. ಪ್ರತಿ ಹಂತದಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬದ್ಧತೆಯು ನೀತಿಯು, ಆರೋಗ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಮುಂಚೂಣಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಪಾಲುದಾರರು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು, ಅವರು ಎಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಮನೆಯಲ್ಲಿ, ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿಗೆ ಜೀವ ಉಳಿಸುವ ಪೋಲಿಯೊ ಹನಿಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಲು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ಲಸಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪ್ರವೇಶದ ಹೊರತಾಗಿ, ದುರ್ಬಲ ಆರೋಗ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಲಸಿಕೆ ಹಿಂಜರಿಕೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸರ್ಕಾರವು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿತು.

2021ರ ಜನವರಿ 31 ರಂದು ಮೊದಲ ಪೋಲಿಯೊ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆ ದಿನ (NID) ದೊಂದಿಗೆ ದೇಶವನ್ನು ಪೋಲಿಯೊ ಮುಕ್ತವಾಗಿಡುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಿವೆ. ಈ ವರ್ಷದ ಜನವರಿಯಿಂದ 159 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪೋಲಿಯೊ ವಿರುದ್ಧ ಲಸಿಕೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು WHO ಡೇಟಾ ಪ್ರಕಾರ, ಮೊದಲ ಸುತ್ತಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು 165 ಮಿಲಿಯನ್ ಮಕ್ಕಳ ಗುರಿಯ ವಿರುದ್ಧ 97% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು.

ಪೋಲಿಯೊ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ:

ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆರೋಗ್ಯ ಪೋರ್ಟಲ್ (NHP) ಪೋಲಿಯೋಗೆ ಯಾವುದೇ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಇಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಲಸಿಕೆಗಳಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಪೋಲಿಯೊವನ್ನು ರೋಗನಿರೋಧಕ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ತಡೆಗಟ್ಟಬಹುದು. ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆಯನ್ನು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಯಾವಾಗಲೂ ಮಗುವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪೋಲಿಯೊವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರವು ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿಗೆ ರೋಗನಿರೋಧಕವನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವುದನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚವು ಪೋಲಿಯೊ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಎರಡು ವಿಧದ ಲಸಿಕೆಗಳಿವೆ.

OPV (ಓರಲ್ ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆ): ಇದನ್ನು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಮೌಖಿಕವಾಗಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ 6, 10 ಮತ್ತು 14 ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮೂರು ಡೋಸ್‌ಗಳು ಮತ್ತು 16-24 ತಿಂಗಳ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೂಸ್ಟರ್ ಡೋಸ್.

IPV (ಚುಚ್ಚುಮದ್ದಿನ ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆ): 6 ಮತ್ತು 14 ವಾರಗಳ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬಲ ಭಾಗದ ಮೇಲಿನ ತೋಳಿನ ಇಂಟ್ರಾಡರ್ಮಲ್ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಎರಡು ಭಾಗಗಳ ಡೋಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 24 ರಂದು, ಪೋಲಿಯೊವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ಅನೇಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಒಗ್ಗೂಡಿ ವಿಶ್ವ ಪೋಲಿಯೊ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಪೋಲಿಯೊಮೈಲಿಟಿಸ್ (ಪೋಲಿಯೊ) ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ವೈರಲ್ ಕಾಯಿಲೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು 5 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.

ವೈರಸ್ ವ್ಯಕ್ತಿಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮಲ-ಮೌಖಿಕ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಹರಡುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ಬಾರಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಹಕದಿಂದ (ಉದಾ ಕಲುಷಿತ ನೀರು ಅಥವಾ ಆಹಾರ) ಹರಡುತ್ತದೆ. ಕರುಳಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಇದು ನರಮಂಡಲಕ್ಕೂ ಹಾನಿ ಮಾಡಿ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯುವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ನೂರು ಮಂದಿ ಪೋಲಿಯೋ ಪೀಡಿತರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 0.5ರಷ್ಟು ಮಂದಿಗೆ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯುವಿಗೆ ಒಳಗಾದವರಲ್ಲಿ, ಉಸಿರಾಟದ ಸ್ನಾಯುಗಳು ನಿಶ್ಚಲವಾದಾಗ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಶೇಕಡಾ 5ರಿಂದ 10ರಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪೋಲಿಯೊ:

ಭಾರತವು 2 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1994ರಂದು ಪಲ್ಸ್ ಪೋಲಿಯೊ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿತು. ಆಗ ದೇಶವು ಜಾಗತಿಕ ಪೋಲಿಯೊ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇಕಡಾ 60ರಷ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಎರಡು ದಶಕಗಳ ನಂತರ ಅಂದರೆ 27 ಮಾರ್ಚ್ 2014ರಂದು ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಘಟನೆಯಿಂದ ‘ಪೋಲಿಯೊ ಮುಕ್ತ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ’ವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೊನೆಯ ಪೋಲಿಯೊ ಪ್ರಕರಣವು 13 ಜನವರಿ 2011 ರಂದು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಹೌರಾದಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ.

ದೇಶದ ಅತ್ಯಂತ ದೂರದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಲಸಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಮಾನ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು ನಿರ್ಮೂಲನೆಯನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿತು. ಪ್ರತಿ ಹಂತದಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬದ್ಧತೆಯು ನೀತಿಯು, ಆರೋಗ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಮುಂಚೂಣಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಪಾಲುದಾರರು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು, ಅವರು ಎಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಮನೆಯಲ್ಲಿ, ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿಗೆ ಜೀವ ಉಳಿಸುವ ಪೋಲಿಯೊ ಹನಿಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಲು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ಲಸಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪ್ರವೇಶದ ಹೊರತಾಗಿ, ದುರ್ಬಲ ಆರೋಗ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಲಸಿಕೆ ಹಿಂಜರಿಕೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸರ್ಕಾರವು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿತು.

2021ರ ಜನವರಿ 31 ರಂದು ಮೊದಲ ಪೋಲಿಯೊ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆ ದಿನ (NID) ದೊಂದಿಗೆ ದೇಶವನ್ನು ಪೋಲಿಯೊ ಮುಕ್ತವಾಗಿಡುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಿವೆ. ಈ ವರ್ಷದ ಜನವರಿಯಿಂದ 159 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪೋಲಿಯೊ ವಿರುದ್ಧ ಲಸಿಕೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿರಕ್ಷಣೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು WHO ಡೇಟಾ ಪ್ರಕಾರ, ಮೊದಲ ಸುತ್ತಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು 165 ಮಿಲಿಯನ್ ಮಕ್ಕಳ ಗುರಿಯ ವಿರುದ್ಧ 97% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು.

ಪೋಲಿಯೊ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ:

ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆರೋಗ್ಯ ಪೋರ್ಟಲ್ (NHP) ಪೋಲಿಯೋಗೆ ಯಾವುದೇ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಇಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಲಸಿಕೆಗಳಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಪೋಲಿಯೊವನ್ನು ರೋಗನಿರೋಧಕ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ತಡೆಗಟ್ಟಬಹುದು. ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆಯನ್ನು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಯಾವಾಗಲೂ ಮಗುವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪೋಲಿಯೊವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರವು ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿಗೆ ರೋಗನಿರೋಧಕವನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವುದನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚವು ಪೋಲಿಯೊ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಎರಡು ವಿಧದ ಲಸಿಕೆಗಳಿವೆ.

OPV (ಓರಲ್ ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆ): ಇದನ್ನು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಮೌಖಿಕವಾಗಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ 6, 10 ಮತ್ತು 14 ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮೂರು ಡೋಸ್‌ಗಳು ಮತ್ತು 16-24 ತಿಂಗಳ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೂಸ್ಟರ್ ಡೋಸ್.

IPV (ಚುಚ್ಚುಮದ್ದಿನ ಪೋಲಿಯೊ ಲಸಿಕೆ): 6 ಮತ್ತು 14 ವಾರಗಳ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬಲ ಭಾಗದ ಮೇಲಿನ ತೋಳಿನ ಇಂಟ್ರಾಡರ್ಮಲ್ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಎರಡು ಭಾಗಗಳ ಡೋಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

Last Updated : Oct 24, 2021, 12:53 AM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.