યોગ અને વ્યાયામ દરેક ઋતુમાં સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક (Yoga and exercise are beneficial every season) હોય છે, પરંતુ ખાસ કરીને શિયાળામાં નિયમિત યોગાસન કરવાથી માત્ર હવામાન સાથે સુમેળ જ નથી રહેતો પરંતુ ઠંડીના દિવસોમાં થતી અનેક સમસ્યાઓને દૂર રાખવામાં પણ મદદ મળી શકે છે.
શિયાળાની ઋતુમાં શરીરમાં આળસ વધે છે
શિયાળામાં સામાન્ય રીતે લોકોને શ્વાસ અને ફેફસાને લગતી સમસ્યાઓ જેમ કે શરદી, ઉધરસ, અસ્થમા અને બ્રોન્કાઇટિસ વગેરે, પાચન સમસ્યાઓ, સાંધામાં દુખાવો અથવા સોજો, માઇગ્રેન, સંધિવા અને સ્નાયુઓમાં તણાવ સહિત અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓ અનુભવે છે. તેની સાથે આ ઋતુમાં શરીરમાં આળસ પણ વધે છે. જેના કારણે લોકો એવા કાર્યોને ટાળે છે જેમાં હાથ-પગનો ઉપયોગ વધુ થતો હોય અથવા વધુ શારીરિક શ્રમ કરવો પડે.
યોગ નિષ્ણાત મીનુ વર્મા જણાવ્યું
યોગ નિષ્ણાત મીનુ વર્મા જણાવ્યું હતું કે, શિયાળાની ઋતુમાં સૂર્ય નમસ્કારનો અભ્યાસ, વિવિધ પ્રકારના પ્રાણાયામ અને અન્ય કેટલાક સામાન્ય યોગ આસનો આળસને દૂર રાખવાની સાથે શરીરને ગરમ રાખે છે. તે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે, તેમજ હાડકાં, પાચન, જ્ઞાનતંતુઓ, સ્નાયુઓ વગેરે પર હવામાનની અસરને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આ સાથે તે હવામાનને કારણે પરેશાન કરતી માનસિક સ્થિતિઓને દૂર રાખવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.
શિયાળામાં યોગના ફાયદા
શિયાળાની ઋતુમાં દિવસો ટૂંકા અને રાત લાંબી હોય છે. આવી સ્થિતિમાં આપણા શરીરની જૈવિક ઘડિયાળ પર અસર થાય છે અને તેની અસર આળસના રૂપમાં પણ શરીર પર જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં યોગાસનોના નિયમિત અભ્યાસથી હાથ-પગ સહિત શરીરના અન્ય ભાગોની માંસપેશીઓ ખેંચાય છે, એટલે કે તેમાં ખેંચાણ ઉત્પન્ન થાય છે, જેનાથી આળસ ઓછી થાય છે. આ સાથે શરીરમાં કુદરતી રીતે ગરમી પણ ઉત્પન્ન થાય છે. આ સાથે જ વધુ પડતી ઠંડીને કારણે શારીરિક શ્રમ દરમિયાન સ્નાયુઓ ખેંચાવા કે જકડાઈ જવા જેવી સમસ્યાઓથી પણ છુટકારો મળે છે.
શિયાળાની ઋતુમાં ખાસ કરીને વૃદ્ધોમાં શ્વાસ સંબંધી સમસ્યાઓ
શિયાળાની ઋતુમાં ખાસ કરીને વૃદ્ધોમાં શ્વાસ સંબંધી સમસ્યાઓ જેવી કે અસ્થમા, બ્રોન્કાઇટિસ વગેરેની અસર વધુ જોવા મળે છે. આ સિવાય શિયાળામાં ઈન્ફેક્શનના કારણે લોકોમાં ખાંસી-શરદી-શરદીની સમસ્યા સામાન્ય રીતે જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં મનોવૈજ્ઞાનિક અને ન્યુરોસોમેટિક યોગિક ક્રિયાઓ સિવાય, વિવિધ પ્રકારના પ્રાણાયામ, ભુજંગાસન, મકરાસન, પવનમુક્તાસન અને શશાંક આસનનો અભ્યાસ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
શિયાળાની ઋતુમાં ટૂંકા દિવસો, લાંબી રાતો
શિયાળાની ઋતુમાં ટૂંકા દિવસો, લાંબી રાતો અને ક્યારેક સૂર્યપ્રકાશની લાંબી ગેરહાજરી અને ધુમ્મસ જેવી સ્થિતિને કારણે લોકોના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર પણ અસર થવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રાણાયામની સાથે, શવાસન, યોગ નિદ્રા અને વિવિધ પ્રકારના ધ્યાન સહિત સામાન્ય યોગાભ્યાસ પણ ખૂબ ફાયદાકારક છે.
શિયાળાની ઋતુમાં બ્લડપ્રેશર અને હૃદયરોગની સમસ્યાઓ વધુ
શિયાળાની ઋતુમાં પાચન, બ્લડપ્રેશર અને હૃદયરોગ સહિત અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓ વધુ પરેશાન કરવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં, યોગિક શ્વસન પ્રક્રિયા, સૂર્ય નમસ્કાર, સુખાસન, ભ્રામરી, તાડાસન, વૃક્ષાસન, ભુજંગાસન, શિશુ આસન, પવનમુક્તાસન, વજ્રાસન અને મર્કટાસનનો અભ્યાસ ખૂબ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
પહેલી વખત યોગ કરવા વાળા ધ્યાન આપે
પ્રથમ વખત ધ્યાન આપતા મીનુ વર્મા જણાવે છે કે માત્ર શિયાળામાં જ નહીં પરંતુ કોઈપણ ઋતુમાં પણ જો કોઈ વ્યક્તિ પ્રથમ વખત યોગાભ્યાસ શરૂ કરવાનું વિચારી રહ્યો હોય અને તે પહેલાથી જ કોઈ ગંભીર રોગ કે સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યો હોય. યોગ કે કોઈપણ કસરત, તેણે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ, તે કસરત કરવાની સ્થિતિમાં છે કે કેમ અને તેની મર્યાદાઓ શું છે? એટલે કે, તે કેવા પ્રકારની કસરત કરી શકે છે, કેટલી તીવ્રતા અને કેટલા સમય સુધી. આ પછી, જો ડૉક્ટર સંમતિ આપે, તો યોગના આસનો પ્રશિક્ષિત યોગ પ્રશિક્ષકના માર્ગદર્શન હેઠળ જ કરવા જોઈએ.
આ પણ વાંચો :આજે વિશ્વ યોગ દિવસ: મૂળભૂત રીતે અતિ સૂક્ષ્મ વિજ્ઞાન પર આધારિત આધ્યાત્મિક અધ્યયન
આ પણ વાંચો : યોગ દિવસ સંદર્ભે શિલ્પા શેટ્ટીએ વીડિયો શેર કરી બતાવ્યાં યોગના ફાયદા, કહ્યું "સ્વસ્થ રહો મસ્ત રહો"
