ન્યુઝ ડેસ્ક: પીઠનો દુખાવો એ આજના યુગની સૌથી સામાન્ય સમસ્યા ગણાય છે. યુવાન હોય કે વૃદ્ધ, એવું માનવામાં આવે છે કે, લગભગ દરેક ત્રીજા પુખ્ત વયના લોકો આજકાલ આ સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યા છે. પહેલાના જમાનામાં જ્યાં આ સમસ્યા માટે વધતી જતી ઉંમર, નબળાઈ અથવા રોગને જવાબદાર માનવામાં આવતું હતું, ત્યાં આજકાલ તેને ખાસ કરીને જીવનશૈલીની સમસ્યાઓમાંની એક ગણવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: શું તમને ખબર છે આયુર્વેદમાં હળદરના પ્રકાર કેટલા ?
તંદુરસ્ત જીવનશૈલીની ટીપ્સ: પીઠનો દુખાવો એ આજના યુગની સૌથી સામાન્ય સમસ્યા (Causes of back pain) છે. પહેલાના જમાનામાં જ્યાં કમરના દુખાવાને વૃદ્ધોની સમસ્યા કહેવામાં આવતી હતી, પરંતુ આજના યુગમાં યુવાનો અને બાળકોમાં પણ આ સમસ્યા સામાન્ય થવા લાગી છે. નિષ્ણાંતો માને છે કે, હાલમાં શરીરની મુદ્રામાં સમસ્યાઓ બેઠાડુ અથવા નિષ્ક્રિય જીવનશૈલી, બિનઆરોગ્યપ્રદ ખોરાક અને શરીરમાં પોષણનો અભાવ પીઠના દુખાવાના કેસોમાં વધારો કરવા માટે જવાબદાર છે. નિષ્ણાતો અને ડોક્ટરોનું માનવું છે કે, જો જીવનશૈલી સક્રિય અને સ્વસ્થ હોય તો કમરના દુખાવાની સમસ્યાથી ઘણી હદ સુધી બચી શકાય છે. પરંતુ જો કોઈ કારણસર પીઠના દુખાવાની સમસ્યા હોય તો પણ અમુક સંજોગો સિવાય ફિઝિયોથેરાપી તમામ બાબતોમાં ખૂબ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. આયુર્વેદમાં પણ કમરના દુખાવાથી છુટકારો મેળવવા માટે ઘણા પ્રકારના ઉપાય જણાવવામાં આવ્યા છે. કમરના દુખાવાથી રાહત મેળવવાના ઉપાયો વિશે જાણતા પહેલા એ જાણવું જરૂરી છે કે કમરનો દુખાવો કેમ થાય છે! આ વિશે દિલ્હી સ્થિત ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ અને યોગ પ્રશિક્ષક ડૉ. સુસ્મિતા ગુપ્તા મુખર્જી સાથે વાત કરવામાં આવી છે.
પીઠનો દુખાવો શા માટે થાય છે?: ડૉક્ટર સુષ્મિતા કહે છે કે, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં યુવાનોમાં કમરના દુખાવાના કેસમાં ઘણો વધારો થયો છે. ઘણી વખત 11 અને 12 ધોરણના બાળકો પણ તેમની પાસે આ સમસ્યાના ઉકેલ માટે આવે છે. કમરના દુખાવાના કારણો વિશે માહિતી આપતા તે કહે છે કે, હકીકતમાં આપણા શરીરના તમામ હાડકાં પેશીઓ અને સ્નાયુઓની મદદથી એકબીજા સાથે જોડાયેલા હોય છે. આ પેશીઓ અને સ્નાયુઓ માત્ર આપણા હાડકાંને એકસાથે રાખતા નથી પણ તેમને તેમની હિલચાલને સરળ બનાવવામાં અને તેમને તેમના સ્થાને રાખવામાં મદદ કરે છે. પરંતુ જો કોઈ કારણસર આપણા હાડકાની ફ્રેમની રચનામાં હાડકાં કે સ્નાયુઓના સ્થાનમાં થોડો ફેરફાર થાય અથવા સ્નાયુઓ અને પેશીઓ નબળા પડી જાય અથવા નુકસાન થાય તો આપણી કરોડરજ્જુને પણ અસર થાય છે. આપણી કરોડરજ્જુ આપણા શરીરમાં હાડપિંજર સિસ્ટમનો આધાર હોવાથી, આ સ્થિતિમાં ગરદન, પીઠ અને કમરમાં દુખાવો થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
કમરના દુખાવાની સમસ્યાના કારણો: કેટલીકવાર નબળી મુદ્રાને કારણે, લાંબા સમય સુધી બેસવાથી, ઉભા રહેવાથી અથવા સૂવાને કારણે, વધુ રમત-ગમત કરવા, ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવાથી, કોઈ ઈજા કે સમસ્યાને કારણે અથવા અન્ય ઘણા કારણોસર પણ આપણી કરોડરજ્જુ અથવા કરોડરજ્જુને નુકસાન થઈ શકે છે. તેનાથી અસરગ્રસ્ત સ્નાયુઓ પર તણાવ અથવા દબાણ વધવા લાગે છે. ખાસ કરીને નબળી મુદ્રાને કારણે, બેસતી વખતે કે ઊભા રહીને કમર કે ખભાને સીધા ન કરવાને કારણે પીઠના નીચેના ભાગમાં દબાણ ઘણું વધી જાય છે. જેની અસર પીઠના દુખાવાના સ્વરૂપમાં જોવા મળે છે. આ સિવાય ઘણી વખત વ્યાયામ ન કરવા અથવા શારીરિક રીતે સક્રિય ન રહેવાને કારણે સ્નાયુઓમાં લચીલાપણું ઘટવા લાગે છે. જે કમરના દુખાવાનું કારણ બની શકે છે.ક્યારેક હાડકાંમાં નબળાઈ કે (weak Muscles and tissues)બીમારીને કારણે પણ કમરના દુખાવાની સમસ્યા શરૂ થઈ જાય છે. જ્યારે શરીરમાં પોષણની ઉણપ હોય અથવા શરીર નબળું હોય ત્યારે આ સમસ્યા વધુ વધી શકે છે. આ ઉપરાંત, જ્યારે પીડિત વ્યક્તિ જરૂરી માત્રામાં પાણી પીતો નથી અથવા તે વધુ તણાવ અથવા ડિપ્રેશનનો સામનો કરી રહ્યો હોય ત્યારે આ સમસ્યાની અસર વધુ વધી શકે છે.
આ પણ વાંચો: હવે ખબર પડી જશે કે, ભવિષ્યમાં તમને ડાયાબિટીસ અને કેન્સર થશે કે નહિ
ફિઝિયોથેરાપી ફાયદાકારકઃ ડૉ. સુષ્મિતા ગુપ્તા મુખર્જી સમજાવે છે કે, હાડકાં અને સ્નાયુઓની તંદુરસ્તી જાળવવા માટે તંદુરસ્ત અને પૌષ્ટિક આહાર લેવો, વ્યાયામ કરવું, મુદ્રામાં કાળજી લેવી અને કોઈપણ પ્રકારની રમત કરવી ખૂબ જ જરૂરી છે. રમવું, ઊંચકવું કે અન્ય કામ કરવું જોઈએ. તમામ સાવચેતીઓનું ધ્યાન રાખવું. જો લાઈફસ્ટાઈલ ફિટ અને હેલ્ધી હશે તો શરીર પણ હેલ્ધી રહેશે અને માત્ર કમરનો દુખાવો જ નહીં પરંતુ અન્ય અનેક પ્રકારની બીમારીઓ અને સમસ્યાઓથી પણ બચી શકાય છે. ડૉ. સુષ્મિતા કહે છે કે નિયમિત યોગ અને અન્ય પ્રકારની કસરત કરવાથી (Exercising prevent back pain) કમરના દુખાવાની સમસ્યાથી ઘણી હદ સુધી બચી શકાય છે. પરંતુ જો કોઈ કારણસર આ સમસ્યા પોતાની પકડ પકડી લે છે, તો આવી સ્થિતિમાં તપાસ અને ઉપચાર ખૂબ જ જરૂરી બની જાય છે. તે કહે છે કે ફિઝિયોથેરાપી પીઠના દુખાવામાં ઘણી રાહત આપી શકે છે. આ થેરાપીમાં કરોડરજ્જુ અને તેની સાથે સંકળાયેલ સ્નાયુઓના તણાવ અને સમસ્યાઓને ઘટાડવા અને કમરના દુખાવામાં રાહત મેળવવા માટે વિવિધ સારવારો, સ્ટ્રેચિંગ અને સ્ટ્રેચિંગ એક્સરસાઇઝનો (Stretching exercises) પ્રયાસ કરવામાં આવે છે. આ સિવાય હાડકા કે સ્નાયુમાં ઈજા કે અસ્થિબંધન જેવી સ્થિતિમાં પણ ફિઝિયોથેરાપી ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.
આયુર્વેદિક સારવાર પણ ફાયદાકારકઃ ડૉ. સુષ્મિતા ગુપ્તા મુખર્જી ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ યોગ પ્રશિક્ષક કહે છે કે આજકાલ અન્ય ઘણી પ્રકારની થેરાપી પણ પ્રચલિત થઈ રહી છે જે આ સમસ્યામાં રાહત આપે છે તેવું માનવામાં આવે છે. પરંતુ કોઈપણ પ્રકારની થેરાપી લેતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે અને તેમની સલાહ પર જ થેરાપી પસંદ કરવી જોઈએ. મુંબઈ સ્થિત આયુર્વેદિક ડોક્ટર ડૉ. મનીષા કાળે કહે છે કે કમરના દુખાવામાં પણ આયુર્વેદિક દવા ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. પંચકર્મ અને આ શ્રેણી હેઠળ આવતી અન્ય ઘણી સારવારો હેઠળ, શરીરના અન્ય ભાગોમાં પીઠના દુખાવા અને દુખાવામાં દવાયુક્ત તેલની માલિશ કરીને અને દવાયુક્ત પાણીનો છંટકાવ અને અન્ય ઘણી પ્રક્રિયાઓ દ્વારા રાહત મેળવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે. પરંતુ તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે આ સારવાર ફક્ત અધિકૃત સંસ્થાના પ્રશિક્ષિત ડોકટરોની દેખરેખ હેઠળ થવી જોઈએ.
