હૈદરાબાદ: સામાન્ય રીતે, જો કોઈ પુરુષ અથવા સ્ત્રી રસ્તા પર બજારમાં, કોઈપણ જાહેર સ્થળે અથવા કોઈપણ જાહેર પરિવહનમાં દેખાય છે, જેમની ત્વચા અથવા શરીરના કોઈપણ ભાગ પર સફેદ ડાઘ હોય છે, તો તેમની આસપાસના મોટાભાગના લોકો શારીરિક હુમલો કરે છે. તેમને દૂર કરવાનું શરૂ કરો. આ ફક્ત આપણા દેશમાં જ નહીં પરંતુ વિશ્વના લગભગ તમામ ભાગોમાં આવી શારીરિક સ્થિતિનો સામનો કરી રહેલા લોકોને સામાજિક ભેદભાવનો સામનો કરવો પડે છે. તે જ સમયે, ઘણા લોકો આ ડરથી તેમનાથી અંતર રાખે છે કે તેમને પણ આ સમસ્યાનો સામનો કરવો ન પડે. સફેદ ડાઘની આ સમસ્યાને પાંડુરોગ કહેવાય છે. પાંડુરોગ વિશે સમગ્ર વિશ્વમાં જાગૃતિનો અભાવ છે, જ્યારે તેના વિશે લોકોમાં અનેક પ્રકારની મૂંઝવણ છે. આવો જાણીએ શું છે પાંડુરોગ અને શું તેનાથી ડરવું યોગ્ય છે ?
આ પણ વાંચો: Health Tips: જે લોકો પુરતુ પાણી નથી પીતા તેમનામાં અકાળ મૃત્યુનું જોખમ વધારે
પાંડુરોગ વિશે જાગૃતિ: તાજેતરમાં એક મલયાલી અભિનેત્રી મમતા મોહનદાસની એક પોસ્ટ ખૂબ જ લોકપ્રિય બની હતી. જેમાં તેમણે કહ્યું હતું કે, તેને "પાંડુરોગ" હોવાની પુષ્ટિ થઈ છે. જેના કારણે તેની ત્વચાનો રંગ બદલાઈ રહ્યો છે. માત્ર મમતા જ નહીં તેમના સિવાય રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઘણી અન્ય ખૂબ જ પ્રખ્યાત હસ્તીઓ છે, જેઓ આ રોગનો ભોગ બન્યા છે. જેમણે આ રોગ વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાનો અને લોકોને જાગૃત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. જેમાં માઈકલ જેક્સન, અમિતાભ બચ્ચન, સુપર મોડલ વિન્ની હાર્લોન, અભિનેત્રી નફીસા અલી અને પ્રખ્યાત TV પ્રસ્તુતકર્તા ગ્રેહામ નોર્ટન સહિત અનેક જાણીતા નામો સામેલ છે.
પાંડુરોગ એક સમસ્યા: પાંડુરોગએ ત્વચાની દીર્ઘકાલીન સ્થિતિ છે. જે ત્વચા પર નિસ્તેજ સફેદ ધબ્બાનું કારણ બને છે. ત્વચામાં જોવા મળતા રંગદ્રવ્ય મેલાનિનની ઉણપ પાંડુરોગનું કારણ બને છે. જો કે આ સ્થિતિ શરીરના કોઈપણ ભાગને અસર કરી શકે છે, પરંતુ પેચ સામાન્ય રીતે ચહેરા, ગરદન, હાથ અને ત્વચા પર જોવા મળે છે. તે હોઠ, આંગળીઓની ટીપ્સ અને જનન વિસ્તારો પર પણ દેખાઈ શકે છે.
પાંડુરોગ શું છે: દિલ્હીના ત્વચારોગ વિજ્ઞાની ડૉ.સૂરજ ભારતી જણાવે છે કે, ''પાંડુરોગ એ ખરેખર એક પ્રકારનો ચામડીનો રોગ અથવા ત્વચાનો વિકાર છે જેમાં શરીરના એક અથવા વધુ ભાગોમાં ત્વચા પર નાના કે મોટા સફેદ ધબ્બા દેખાય છે. એટલે કે, તે જગ્યાની ત્વચાનો રંગ તેના કુદરતી રંગથી બદલાઈને સફેદ કે આછો થઈ જાય છે. આ સમસ્યાની અસર માત્ર ચહેરા પર જ નહીં પરંતુ શરીરના કોઈપણ ભાગમાં અને વાળમાં પણ જોવા મળે છે. શરૂઆતમાં આ સફેદ ફોલ્લીઓ પીડિતની ત્વચા પર નાના સફેદ ફોલ્લીઓના રૂપમાં બનવાનું શરૂ કરે છે. એટલે કે, નાના સફેદ ફોલ્લીઓ પણ મોટા સફેદ ધબ્બામાં ફેરવી શકે છે. ચોક્કસ પ્રકારના પાંડુરોગમાં શરીરના મોટાભાગના ભાગોની ચામડીનો રંગ પણ બદલાઈ શકે છે અથવા સફેદ થઈ શકે છે. જોકે આ એક દુર્લભ પરિસ્થિતિ છે. આ સમસ્યાને કારણે ક્યારેક ત્વચાના રંગની સાથે અસરગ્રસ્ત વિસ્તારમાં વાળનો રંગ અને ક્યારેક મોઢાની અંદરની ત્વચાનો રંગ પણ બદલાઈ શકે છે.
પાંડુરોગ ચેપી નથી: પાંડુરોગને "સફેદ રક્તપિત્ત" અથવા "સફેદ રક્તપિત્ત" તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ઘણી વખત લોકો તેને રક્તપિત્ત માનવાની ભૂલ કરે છે, જે યોગ્ય નથી. આજે પણ એક મોટો વર્ગ એવો છે કે જે તેને ચેપી રોગ માને છે અને આ સમસ્યાથી પીડિત લોકોને કે તેમના સામાનને સ્પર્શવાનું ટાળે છે. આ ઉપરાંત તેમની પાસે બેસવાનું પણ ટાળે છે. જે બિલકુલ યોગ્ય નથી. પાંડુરોગ ચેપી નથી.
આ પણ વાંચો: મઠદાળની ચાટનું સેવન સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે, રેસિપી જાણો
કારણો શું છે: ડો. ભારતી સમજાવે છે કે, ''સામાન્ય રીતે કોઈપણ પ્રકારના સફેદ ડાઘને તબીબી ભાષામાં પાંડુરોગ કહેવાય છે.'' તેઓ વધ જણાવે છે કે, જ્યારે કોઈ રોગ કે અન્ય કારણોસર ત્વચાને રંગ આપનાર મેલાનિન બનાવતા કોષો નાશ પામવા લાગે છે અથવા અન્ય કોઈ કારણથી મેલાનિનનું ઉત્પાદન બંધ થઈ જાય છે ત્યારે આ રોગ થવાની શક્યતા વધી જાય છે. .
પાંડુરોગ માટે અન્ય જવાબદાર કારણ: ઓટો ઇમ્યુન ડિસીઝ / ઓટોઇમ્યુન ડિસીઝ હોવો. જેમાં આપણા શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ એટલે કે રોગપ્રતિકારક શક્તિ આપણા જ શરીરને નુકસાન પહોંચાડવા લાગે છે. જ્યારે આવું થાય છે, ત્યારે ઘણી વખત શરીરમાં મેલાનોસાઇટ કોષો એટલે કે મેલાનિન ઉત્પન્ન કરતા કોષો ક્ષતિગ્રસ્ત અથવા નાશ પામે છે, જેના કારણે ત્વચા પર સફેદ રંગના ધબ્બા દેખાવા લાગે છે. તે પાંડુરોગના સૌથી પ્રચલિત કારણોમાંનું એક માનવામાં આવે છે.
આનુવંશિકને કારણે પાંડુરોગ: તે આનુવંશિક કારણને કારણે પણ થઈ શકે છે, એટલે કે પરિવારમાં પહેલાથી જ કોઈને આ રોગ છે. જોકે આ ખૂબ જ દુર્લભ કારણ છે. એટલે કે આવું ભાગ્યે જ જોવા મળે છે. ત્વચા પર ઘણી વખત વધુ પડતા સૂર્યપ્રકાશની આડઅસર, ઔદ્યોગિક રસાયણોના સંપર્કમાં આવવાથી, કોઈપણ પ્રકારની ત્વચાની એલર્જી અથવા ખરજવું, સૉરાયિસસ અથવા ટિનિયા વર્સિકલર જેવા ચામડીના રોગો અથવા કોઈપણ વિકારને કારણે જેમાં ત્વચામાં મેલાનિન કોષો નષ્ટ થાય છે. નાશ પામે છે જાતિના કારણે, સફેદ દાગની સમસ્યા પણ થઈ શકે છે. શરીરમાં પોષણની ઉણપ, ખોરાકમાં બેદરકારી, તણાવ અને શરીરમાં હાનિકારક ઝેરી તત્વો જમા થવાને કારણે પણ આ સમસ્યા ત્વચામાં જોવા મળે છે.
આ પણ વાંચો: મઠદાળની ચાટનું સેવન સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે, રેસિપી જાણો
પાંડુરોગના પ્રકાર: ડો. ભારતી સમજાવે છે કે, ''પાંડુરોગના કારણો અને અસરોના આધારે તેના નીચેના પ્રકારો પર વિચાર કરવામાં આવ્યો છે.''
સામાન્ય પાંડુરોગ (સામાન્યકૃત): આ સમસ્યાનો સૌથી સામાન્ય પ્રકાર છે. આમાં, સફેદ ફોલ્લીઓ અથવા જેને મેક્યુલ્સ પણ કહેવામાં આવે છે, શરીરના કેટલાક ભાગો પર દેખાવા લાગે છે. તે શરીરના કોઈપણ ભાગમાં થઈ શકે છે અને કોઈપણ સમયે વિકાસ કરી શકે છે. તે જ સમયે, તેનો વિકાસ કોઈપણ સમયે તેના પોતાના પર બંધ થઈ શકે છે.
સેગમેન્ટલ વિટિલિગો: આમાં, શરીરના કોઈ ચોક્કસ ભાગ અથવા સેગમેન્ટ પર જ સફેદ ફોલ્લીઓ રચાય છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, તે તેની શરૂઆતના એકથી બે વર્ષ સુધી ત્વચા પર ફેલાય છે, પરંતુ તે પછી તે તેની જાતે જ વધવાનું બંધ કરે છે.
મ્યુકોસલ વિટિલિગો: આમાં, શરીરના એવા ભાગો પર સફેદ ફોલ્લીઓ બનવાનું શરૂ થાય છે જ્યાં મ્યુકસ મેમ્બ્રેન હોય છે.
ફોકલ અને સાર્વત્રિક પાંડુરોગ: આ બંને પાંડુરોગના દુર્લભ પ્રકારો માનવામાં આવે છે. તેમના કેસ પ્રમાણમાં ઓછી સંખ્યામાં જોવા મળે છે. ફોકલ પાંડુરોગમાં, જ્યાં શરીરના અમુક ભાગોમાં ત્વચા પર નાના સફેદ ધબ્બા રચાય છે, જે કદમાં હંમેશા નાના હોય છે અને વધારે વધતા નથી, જ્યારે સાર્વત્રિક પાંડુરોગમાં, શરીરના લગભગ 80 ટકા ભાગમાં સફેદ ફોલ્લીઓ જોવા મળે છે. જે ત્વચાના લગભગ તમામ ભાગોને અસર કરી શકે છે.
એક્રોફેસિયલ પાંડુરોગ: આ સ્થિતિમાં, ચહેરા, હાથ અને પગ પર સફેદ ફોલ્લીઓ દેખાય છે.
સારવાર અને સાવચેતીઓ: ડૉ. ભારતી સમજાવે છે કે, ''પાંડુરોગની સારવાર ઘણા પરિબળો પર આધાર રાખે છે જેમ કે સમસ્યાનું કારણ, તેનો પ્રકાર અને અસર, પીડિતની શારીરિક સ્થિતિ (જો તેને અન્ય કોઈ રોગ કે સમસ્યા ન હોય તો!) અને તેની ઉંમર વગેરે. તેમના આધારે, આ સમસ્યાનો ઉપચાર દવાઓ, ડિપિગમેન્ટેશન થેરાપી, લાઇટ થેરાપી અને ત્વચા કલમ બનાવવા જેવી તકનીકો દ્વારા કરવામાં આવે છે. અને યોગ્ય સમયે યોગ્ય સારવારથી મોટી સંખ્યામાં લોકોને આ સમસ્યામાંથી રાહત મળે છે. આ ઉપરાંત, સારવારની સાથે, પીડિતને તેની જીવનશૈલી અને આહારમાં સુધારો કરવાની પણ સલાહ આપવામાં આવે છે.''
પાંડુરોગની સારવાર: ડૉ. ભારતી સમજાવે છે કે, ''ચામડીના રોગ અથવા વિકારને કારણે થતા પાંડુરોગમાં, ઘણી વખત અસરગ્રસ્ત વિસ્તારની ત્વચા ખૂબ જ સંવેદનશીલ બની જાય છે, જેમ કે ત્યાં વધુ ખંજવાળ આવે છે અથવા વધુ સૂર્યપ્રકાશ અનુભવાય છે. આવી સ્થિતિમાં, કેટલીકવાર અસરગ્રસ્ત વિસ્તારો પર કોઈપણ પ્રકારની ક્રીમ, મેકઅપ પ્રોડક્ટ, સ્કિન કેર પ્રોડક્ટ અથવા સ્પ્રે વગેરેનો ઉપયોગ સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. તેથી, આ સ્થાનો પર કોઈપણ ઉત્પાદનનો ઉપયોગ કરતા પહેલા, તેમાં રહેલી તમામ સાવચેતીઓ, એલર્જી, રસાયણોની માત્રા વગેરે વિશે જાણવું જરૂરી છે. એવા ઉત્પાદનનો ઉપયોગ કરવો વધુ સારું છે જે આ પ્રકારની સંવેદનશીલ ત્વચાને નુકસાન ન પહોંચાડે.''
ડૉક્ટરની સલાહ: ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે કે તેઓ અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર કયા પ્રકારની પ્રોડક્ટનો ઉપયોગ કરી શકે છે. આ સાથે જ એ ખૂબ જ જરૂરી છે કે કોઈને જોયા કે સાંભળ્યા પછી કોઈ દવા કે ક્રીમનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. કારણ કે, તેનાથી વિપરીત અસર પણ થઈ શકે છે. તે સમજાવે છે કે કેટલાક ખાસ સંજોગોમાં પીડિતોને કેટરિંગમાં ચોક્કસ પ્રકારના આહારને ટાળવાનું પણ કહેવામાં આવે છે. તે સમજાવે છે કે શરીરના કોઈપણ ભાગની ત્વચા પર સફેદ ડાઘ દેખાવા લાગે તો તરત જ ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.
