હૈદરાબાદ: વિશ્વભરમાં લાખો લોકો એવા છે જેઓ હજુ પણ આરોગ્ય સેવાઓનો સંપૂર્ણ લાભ લઈ શકતા (Health for All) નથી. જો કે, સમય જતાં વૈશ્વિક સ્તરે તબીબી પ્રેક્ટિસ અને અન્ય સંબંધિત વિદ્યાશાખાઓ અને સંબંધિત સુવિધાઓના ક્ષેત્રમાં ઘણો વિકાસ થયો (UHC Day history) છે. પરંતુ તેમ છતાં માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ વૈશ્વિક સ્તરે આર્થિક, સામાજિક અને અન્ય ઘણા કારણોસર, મોટી સંખ્યામાં લોકો યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ (Universal Health Coverage Day) નો લાભ લઈ શકતા નથી.
યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ ડે: દર વર્ષે તારીખ 12 ડિસેમ્બરે, "યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ ડે" અથવા 'આંતરરાષ્ટ્રીય સાર્વત્રિક આરોગ્ય કવરેજ દિવસ' સમગ્ર વિશ્વમાં ઉજવવામાં આવે છે. જેથી દરેક વ્યક્તિ દરેક જગ્યાએ, નાણાકીય અથવા આર્થિક અને અન્ય મુશ્કેલીઓનો સામનો કર્યા વિના આવશ્યક આરોગ્ય સેવાઓનો લાભ મેળવી શકે.
યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ ડે થીમ: આ વર્ષે આ દિવસ "Health for All: Protect Everyone" થીમ પર ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. આ થીમ પાછળનો હેતુ લોકો અને સંસ્થાઓને આરોગ્ય પ્રણાલીમાં રોકાણ કરવા અને સલામત અને સ્વસ્થ ભવિષ્યના નિર્માણ માટે પ્રયત્નો કરવા પ્રોત્સાહિત કરવાનો છે. જેથી કોરોના વાયરસના કારણે સર્જાયેલી મહામારીના સંકટનો અંત આવે.
ઇતિહાસ અને હેતુ: યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ (UHC) દિવસના આયોજનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય દરેક સામાન્ય માણસ માટે આરોગ્ય સંભાળ પ્રણાલીને બહેતર અને સુલભ બનાવવાનો જ નથી, પરંતુ દરેકને આર્થિક સુરક્ષાની સાથે સમાન અને સારી આરોગ્ય સંભાળ પૂરી પાડવાના પ્રયાસો કરવાનો પણ છે. ખાસ કરીને વર્તમાન સંજોગોમાં, જ્યારે COVID-19 રોગચાળા પછી જાહેર આરોગ્ય પ્રતિસાદ એક જટિલ પડકાર તરીકે લોકોને અસર કરી રહ્યો છે.
યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ ડે હિસ્ટ્રી: હકીકતમાં તારીખ 12 ડિસેમ્બર 2012ના રોજ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા સર્વાનુમતે એક ઐતિહાસિક ઠરાવને સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું. જેમાં તમામ દેશોને આંતરરાષ્ટ્રીય વિકાસ માટે આવશ્યક પ્રાથમિકતા તરીકે સાર્વત્રિક આરોગ્ય કવરેજ તરફના પ્રયત્નોને વેગ આપવા વિનંતી કરવામાં આવી હતી. જે પછી વર્ષ 2014 માં યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ એલાયન્સે તારીખો 12 ડિસેમ્બરને યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ ડે તરીકે ઉજવવાનું શરૂ કર્યું હતુ. આ પ્રસંગે, HealthForAll હેઠળ આ દિશામાં સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ ગોલને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર વર્ષ 2030 એજન્ડાના એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ તરીકે સામેલ કરવામાં આવ્યો હતો. જે પછી વર્ષ 2017 માં સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ સત્તાવાર રીતે તારીખ 12 ડિસેમ્બરને આંતરરાષ્ટ્રીય સાર્વત્રિક આરોગ્ય કવરેજ દિવસ તરીકે નિયુક્ત કર્યો હતો.
સાર્વત્રિક આરોગ્ય કવરેજ શું છે: યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજનો અર્થ એ છે કે તમામ નાગરિકોને તેમની આવક સ્તર, સામાજિક દરજ્જો, લિંગ, જાતિ અથવા ધર્મને ધ્યાનમાં લીધા વિના સમાન અને સમાન સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે. તેમાં તબીબી સુવિધાઓ, સારવાર, પુનર્વસન, સંભાળ અને નિવારણનો સમાવેશ થાય છે. નોંધપાત્ર રીતે, સાર્વત્રિક આરોગ્ય કવરેજમાં માત્ર વ્યક્તિગત જ નહીં પરંતુ ઘણા સામાજિક લાભો પણ હોઈ શકે છે જેમ કે વસ્તીના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો, ગરીબીમાં ઘટાડો અને નોકરીઓમાં વધારો અને નાણાકીય સુરક્ષા વગેરે.
ભારતમાં પ્રયાસ: ભારતમાં આરોગ્ય પ્રણાલીને મજબૂત, સમાન અને સ્થિતિસ્થાપક બનાવવા માટે વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા દ્વારા ઘણા વર્ષોથી પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા ઉપરાંત, દેશ અને વિદેશમાં અન્ય ઘણી આંતરરાષ્ટ્રીય અને રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય સંસ્થાઓ દ્વારા આ દિશામાં પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.
આરોગ્ય સુવિધાનો હેતુ: ભારત સરકાર પણ રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ આરોગ્ય મિશન, રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય મિશન, જનની સુરક્ષા યોજના, મિશન ઇન્દ્રધનુષ, રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય નીતિ 2017, રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય વીમા યોજના, કર્મચારી રાજ્ય વીમા યોજના, કેન્દ્ર સરકારની આરોગ્ય યોજના (CGHS), આયુષ્માન ભારત રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય પ્રયાસો. સુરક્ષા મિશન અને પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના અને અન્ય ઘણી યોજનાઓ દ્વારા નાગરિકોને નાણાકીય સુરક્ષા અને જરૂરી આરોગ્ય સુવિધાઓ પૂરી પાડવા માટે કરવામાં આવી રહી છે.
કોન્ફરન્સનું આયોજન: નોંધનીય છે કે, આ વર્ષે કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય ઉત્તર પ્રદેશના વારાણસી શહેરમાં તારીખ 10 અને 11 ડિસેમ્બરે "યુનિવર્સલ હેલ્થ કવરેજ ડે 2022" પર 2 દિવસીય કોન્ફરન્સનું આયોજન કરી રહ્યું છે. જેનો ધ્યેય "સામાન્ય લોકોને તે પ્રમોટિવ, નિવારક, ઉપચારાત્મક અને પુનર્વસનાત્મક આરોગ્ય સેવાઓ માટે સુલભ બનાવવાનો છે, જે બધા માટે જરૂરી છે. જે પૂરતી ગુણવત્તાયુક્ત કાર્યક્ષમતા ધરાવે છે.
આરોગ્ય સુવિધાઓ સંબંધિત હકીકતો: વિવિધ અહેવાલો અને આંકડાઓ અનુસાર છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં મોટા ભાગની ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોમાં હૃદયના રોગો અને ડાયાબિટીસ, શ્વસન સંબંધી રોગો અને કેન્સર અને અન્ય જટિલ રોગો જેવા સહ રોગને કારણે, સરેરાશ, 30 થી વધુ લોકો વર્ષ અને 70 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકો મૃત્યુ પામ્યા છે. મૃત્યુનું જોખમ પહેલા કરતા વધી ગયું છે. આ ગુણોત્તર પુરુષો માટે 22 ટકા અને મહિલાઓ માટે 15 ટકા માનવામાં આવે છે. પરંતુ તેમ છતાં વિશ્વની ઓછામાં ઓછી અડધી વસ્તી હજુ પણ આવશ્યક આરોગ્ય સેવાઓનું સંપૂર્ણ કવરેજ ધરાવતી નથી. અને આરોગ્ય સંભાળ માટે ચૂકવણી કરવા માટે 930 મિલિયનથી વધુ લોકો જે વિશ્વની વસ્તીના લગભગ 12 ટકા છે. તેમના ઘરના બજેટના ઓછામાં ઓછા 10 ટકા આરોગ્ય પર ખર્ચ કરે છે. અત્યારે દેશમાં ડોક્ટરોની સંખ્યા પણ જરૂરિયાત મુજબ નથી. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન મુજબ દર 1,000 વ્યક્તિએ એક છે.
