હૈદરાબાદ: ધ જર્નલ ઑફ ફિઝિયોલોજીમાં આ વર્ષની શરૂઆતમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતાની સ્થૂળતા માતા અને બાળક બંનેના સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી બની શકે છે. અભ્યાસમાં જણાવાયું છે કે માતાનું વધુ પડતું વજન પ્લેસેન્ટાની રચનામાં ફેરફાર કરે છે, જે માતાના ગર્ભાશયમાં બાળકને પોષણ આપે છે. જે બંને માટે ગંભીર સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. પરંતુ સગર્ભાવસ્થામાં સ્થૂળતાને કારણે થતી સમસ્યાઓ માત્ર પ્લેસેન્ટામાં સમસ્યાઓ સુધી મર્યાદિત નથી. ડોકટરોના મતે, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સ્થૂળતા માત્ર સગર્ભા માતા માટે જ નહીં પરંતુ ગર્ભ માટે પણ ઘણી વધુ કે ઓછી ગંભીર સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
વજન પર નિયંત્રણ રાખવું જરૂરી છેઃ મમતા મેટરનિટી ક્લિનિક, નવી દિલ્હીના ગાયનેકોલોજિસ્ટ ડૉ. ચિત્રા ગુપ્તા કહે છે કે છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં સ્થૂળતાના કિસ્સાઓ વધુને વધુ જોવા મળવા લાગ્યા છે. તેથી જ આજકાલ, ગર્ભાવસ્થાના પ્રારંભિક તબક્કાથી, સ્ત્રીઓને આહાર અને વર્તનમાં સાવચેત રહેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે જેથી વજન વધુ પડતું ન વધે. તેણી કહે છે કે ઘણા લોકોને લાગે છે કે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ગર્ભના વિકાસ સાથે માતાનું વજન વધે છે, તે સ્થૂળતા નથી. એ વાત સાચી છે કે માતાના ગર્ભમાં જેમ જેમ ગર્ભનો વિકાસ થાય છે તેમ તેમ માતાના શરીરનો આકાર બદલાય છે અને વજન પણ વધે છે. પરંતુ ઘણી વખત અસંતુલિત આહાર અથવા અન્ય કારણોસર આ વજન જોઈએ તેના કરતા ઘણું વધી જાય છે. જે બાળકને જન્મ આપ્યા પછી પણ લાંબા સમય સુધી રહે છે. આવી સ્થિતિ માત્ર ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, ડિલિવરી દરમિયાન જ નહીં પરંતુ ડિલિવરી પછી પણ માતા અને બાળકના સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે.
સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું જોખમ વધી શકે છે: તેણી સમજાવે છે કે સગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સ્થૂળતાથી પીડાતી સ્ત્રીઓને સગર્ભાવસ્થા ડાયાબિટીસ અથવા સગર્ભાવસ્થા ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા પ્રિક્લેમ્પસિયા, અવરોધક સ્લીપ એપનિયા, લોહીના ગંઠાવાનું અથવા વેનિસ થ્રોમ્બોએમ્બોલિઝમ અને ચેપ જેવી સમસ્યાઓ થવાની શક્યતા વધુ હોય છે. વિકાસનું જોખમ વધે છે. તે જ સમયે, સગર્ભાવસ્થા પછી સ્થૂળતા પણ કાર્ડિયો મેટાબોલિક રિસ્ક જેવી પરિસ્થિતિઓનું કારણ બની શકે છે. સ્થૂળતાથી પીડિત સગર્ભા સ્ત્રીઓને ડિલિવરી પછી બાળકને સ્તનપાન કરાવવામાં પણ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
કઈ સમસ્યાઓનું જોખમ રહેલું છે: સ્થૂળતા સગર્ભા સ્ત્રીઓ તેમજ તેમના આવનાર બાળક માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, ઘણી વખત સગર્ભા સ્ત્રીઓની ડિલિવરી દરમિયાન, કસુવાવડ, મૃત જન્મ, જન્મજાત રોગો અથવા બાળકોમાં વિસંગતતાઓ, જેમ કે હૃદય રોગ સહિત અન્ય કેટલીક સમસ્યાઓનું જોખમ રહેલું છે. આટલું જ નહીં, મેદસ્વી મહિલાઓમાં સિઝેરિયન ડિલિવરીનું જોખમ પણ વધારે હોય છે.
કેવી રીતે અટકાવવું: ડૉ. ચિત્રા સમજાવે છે કે સ્થૂળતા સગર્ભાવસ્થામાં જટિલતાઓને વધારી શકે છે, તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે જે સ્ત્રીઓ પહેલેથી જ મેદસ્વી છે તેઓએ ગર્ભાવસ્થા પછી ખૂબ કાળજી સાથે ડૉક્ટર દ્વારા આપવામાં આવેલી સૂચનાઓનું પાલન કરવું જોઈએ. તેણી સમજાવે છે કે સામાન્ય સંજોગોમાં ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સ્થૂળતાની સમસ્યાને ટાળવા માટે યોગ્ય આહાર અને વર્તન સાથે સક્રિય દિનચર્યાનું પાલન કરવું પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે ગર્ભાવસ્થાને રોગ તરીકે ન માનવું જોઈએ.
સાવચેતીઓ સાથે કેટલીક આદતો જરુરી: ખાસ સંજોગોને બાદ કરતાં, જેમ કે કોઈ ખાસ સ્થિતિ અથવા બીમારી, સગર્ભા સ્ત્રીઓએ કસરત કરવી જોઈએ, ચાલવું જોઈએ અને તેમની શારીરિક પ્રવૃત્તિ જાળવી રાખવા માટે તમામ સાવચેતીઓ સાથે તેમની દૈનિક દિનચર્યામાં આવી પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ કરવો જોઈએ. આ સિવાય કેટલીક આદતો જે પ્રેગ્નન્સીની શરૂઆતથી જ સ્થૂળતાને સુરક્ષિત રાખવામાં મદદ કરી શકે છે તે નીચે મુજબ છે.
- બને ત્યાં સુધી બજારનો ખોરાક, વધુ પડતું મીઠું, તેલ, મરચા-મસાલાનો ખોરાક, પ્રોસેસ્ડ ખોરાક, જંક ફૂડ, ઠંડા પીણા અને ચા-કોફીનું વધુ પડતું સેવન ટાળવું જોઈએ. ઉપરાંત, અતિશય આહાર ટાળવો જોઈએ.
- આ તબક્કામાં, સગર્ભાવસ્થા માટે યોગ્ય લીલા શાકભાજી અને ફળો ધરાવતા પૌષ્ટિક, સંતુલિત અને સુપાચ્ય આહારનો નિયમિત આહારમાં સમાવેશ કરવો જોઈએ.
- શરીર નિર્જલીકૃત ન થાય તે માટે પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવું પણ ખૂબ જ જરૂરી છે. આ ઉપરાંત નિયમિત આહારમાં ઋતુ પ્રમાણે નારિયેળ પાણી, જ્યુસ, દૂધ, છાશ વગેરેનું સેવન કરવું પણ ફાયદાકારક છે.
- સગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ઉઠતી વખતે અથવા કોઈપણ પ્રકારનું કામ કરતી વખતે સાવધાની રાખવી ખૂબ જ જરૂરી છે, પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે ઘર કે ઓફિસનું કામ ન કરવું જોઈએ. આ સ્થિતિમાં, મહિલાઓ જરૂરી સાવચેતી સાથે લગભગ તમામ દૈનિક કાર્યો કરી શકે છે. જેના કારણે તેમનું શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સ્વસ્થ રહે છે અને મૂડ સ્વિંગ અને ચીડિયાપણાની સમસ્યામાં પણ રાહત મળે છે.
- આ ઉપરાંત, નિયમિત ચેક-અપની સાથે ડૉક્ટર દ્વારા આપવામાં આવેલી તમામ સાવચેતીઓનું પાલન કરવું અને તેમના દ્વારા સૂચવવામાં આવેલી સપ્લીમેન્ટ્સ અને દવાઓ સમયસર લેવી પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
આ પણ વાંચો:
