ન્યૂઝ ડેસ્ક: ફેફસાનું કેન્સર અથવા ફેફસાનું કેન્સર તે કેન્સરના પ્રકારોમાંથી (lung cancer prevention) એક છે જેના કારણે મોટી સંખ્યામાં લોકો પોતાનો જીવ ગુમાવે છે. વૈશ્વિક સ્તરે આંકડાઓ અનુસાર, એકલા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં દર વર્ષે લગભગ 218500 લોકો ફેફસાના કેન્સરથી પ્રભાવિત થાય છે. જેમાંથી લગભગ 142000 લોકો આ રોગને કારણે મૃત્યુ પામે છે. માત્ર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં જ નહીં, પરંતુ ભારત સહિત વિશ્વના ઘણા દેશોમાં આ રોગને કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકોની સંખ્યા ઘણી વધારે છે. નિષ્ણાતો અને વિવિધ આરોગ્ય સંસ્થાઓ માને છે કે, વિકાસશીલ દેશોમાં પુરુષોમાં તે સૌથી સામાન્ય કેન્સર છે. ફેફસાના કેન્સર વિશે લોકોમાં જાગૃતિ ફેલાવવા માટે, નવેમ્બર મહિનાને ફેફસાના કેન્સર જાગૃતિ મહિના (Lung Cancer Awareness Month) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
જાગૃતિ અભિયાન: ફેફસાના કેન્સરની ગંભીરતા અને તેના લક્ષણોને સમજવા અને તેના નિવારણ માટે સમયસર પ્રયત્નો કરવાની જરૂરિયાત વિશે લોકોમાં જાગૃતિ ફેલાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે દર વર્ષે નવેમ્બર મહિનાને ફેફસાના કેન્સર મહિના તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે અન્ય ઇવેન્ટ્સની સાથે લોકોને તેમના અનુભવો શેર કરવા અને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર આ જાગૃતિ અભિયાનનો ભાગ બનવા માટે #LungCancerAwarenessMonth નો ઉપયોગ કરવા વિનંતી કરવામાં આવી છે.
ભારતના આંકડા: કેન્સર અગેઈન્સ્ટ ઈન્ડિયાના રિપોર્ટ અનુસાર ભારતમાં દર વર્ષે ફેફસાના કેન્સરના લગભગ 67 હજાર નવા કેસ નોંધાય છે. જેમાં 48 હજારથી વધુ પુરૂષો અને 19 હજારથી વધુ મહિલાઓ છે. ચિંતાનો વિષય એ છે કે, આમાંથી લગભગ 63 હજાર લોકો મોતનો શિકાર બને છે. વિશ્વભરમાં ફેફસાના કેન્સરને કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકોની સંખ્યા વિશે વાત કરીએ તો, તે તમામ પ્રકારના કેન્સરને કારણે થતા મૃત્યુમાં 18.2 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. નેશનલ કેન્સર રજિસ્ટ્રીના ડેટા અનુસાર, વર્ષ 2020 માં ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરના દર્દીઓની અંદાજિત સંખ્યા 679,421 હતી, જ્યારે સ્ત્રીઓમાં તે 712,758 હતી.
વિશ્વભરમાં ફેફસાના કેન્સર: કેન્સર અગેઈન્સ્ટ ઈન્ડિયાના રિપોર્ટ અનુસાર ભારતમાં દર વર્ષે ફેફસાના કેન્સરના લગભગ 67 હજાર નવા કેસ નોંધાય છે. જેમાં 48 હજારથી વધુ પુરૂષો અને 19 હજારથી વધુ મહિલાઓ છે.ચિંતાનો વિષય એ છે કે આમાંથી લગભગ 63 હજાર લોકો મોતનો શિકાર બને છે. વિશ્વભરમાં ફેફસાના કેન્સરને કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકોની સંખ્યા વિશે વાત કરીએ તો, તે તમામ પ્રકારના કેન્સરને કારણે થતા મૃત્યુમાં 18.2% હિસ્સો ધરાવે છે. તે જ સમયે, નેશનલ કેન્સર રજિસ્ટ્રીના ડેટા અનુસાર, વર્ષ 2020 માં, ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરના દર્દીઓની અંદાજિત સંખ્યા 679,421 હતી, જ્યારે સ્ત્રીઓમાં તે 712,758 હતી.
જોખમ પરિબળો શું છે: નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે, જો કે આ ફેફસાના કેન્સરના પ્રારંભિક તબક્કાને ઓળખવું મુશ્કેલ છે. પરંતુ જો તેના લક્ષણો સમયસર ઓળખવામાં આવે અને સમયસર સારવાર શરૂ કરવામાં આવે તો તેના જોખમને ઘણી હદ સુધી ટાળી શકાય છે. સામાન્ય રીતે લોકો માને છે કે, માત્ર ધૂમ્રપાન અને પ્રદૂષણ જ ફેફસાના કેન્સરનું કારણ છે. એ વાત સાચી છે કે પ્રદૂષણ ઉપરાંત, ફેફસાના કેન્સરનું કારણ મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં સિગારેટ, બીડી કે હુક્કાનું વધુ પડતું સેવન અથવા લાંબા સમય સુધી તેના દ્વારા ઉત્પાદિત ધુમાડાના સંપર્કમાં રહેવું છે. પરંતુ ફેફસાનું કેન્સર અન્ય ઘણા કારણોથી પણ થઈ શકે છે, જેમાંથી આનુવંશિકતા પણ એક છે. આ ઉપરાંત, રેડિયેશન થેરાપી અથવા અમુક પ્રકારની જટિલ ઉપચાર અથવા રોગની આડઅસર, કાર્સિનોજન પદાર્થો, વૃદ્ધાવસ્થા અને સ્થૂળતા વગેરે પણ આ રોગ માટે જવાબદાર પરિબળો હોઈ શકે છે.
ફેફસાનું કેન્સરના કારણો: ધુમ્રપાન, અન્ય વ્યક્તિ ધુમ્રપાન કરવાથી બહાર ફેલાયેલા ધુમાડાના સંપર્કમાં આવવાથી, વાયુ પ્રદુષણ, પરિવારમાં કોઈને લંગ કેન્સર હોવું, આ બધા ફેફસાનું કેન્સર થવાના કારણો છે.
ફેફસાના કેન્સરના લક્ષણોઃ ડોક્ટર્સનું કહેવું છે કે, કોઈપણ રોગ કે સમસ્યા સાથે જોડાયેલા હળવા લક્ષણોને પણ નજરઅંદાજ ન કરવો જોઈએ. જો આ લક્ષણો લાંબા સમય સુધી અથવા સામાન્ય સારવાર પછી પણ દેખાય છે, તો પછી સંપૂર્ણ તપાસ જરૂરી બની જાય છે. જેમ કે, વારંવાર ખાંસી આવવી, શ્વાસ લેવામાં મૂશ્કેલી, ગળુ પડી જવું, છાતી અને પેટમાં દુખાવો, ખાંસી વખતે ભેગુ થયેલું લોહી, વજન ઘટી જવું, હાળકામાં દુખાવો, માથામાં દુખાવો વગેરે.
ફેફસાના કેન્સર જાગૃતિ મહિનો: ફેફસાના કેન્સર જાગૃતિ મહિનો નવેમ્બર બે દાયકાથી (Lung Cancer Awareness Month November) વધુ સમયથી ઉજવવામાં આવે છે અને દેશ વિદેશમાં સ્થાપિત ફેફસાના કેન્સરને લગતી સંસ્થાઓ જ નહીં, પરંતુ અન્ય ઘણી આરોગ્ય સંસ્થાઓ પણ તેની સાથે સંકળાયેલી છે. આ એક વિશ્વવ્યાપી ઝુંબેશ છે, જે આ સંદર્ભમાં જાગરૂકતા ફેલાવવા સાથે આ રોગના નિદાન અંગે ચર્ચા કરવા અને નવા સહયોગ સ્થાપિત કરવા માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે.
સારવાર: નોંધપાત્ર રીતે, આ રોગથી પીડિત મોટી સંખ્યામાં લોકોના કારણે, તેઓ સમયસર તેમની સારવાર શરૂ કરવામાં સક્ષમ નથી. કારણ કે મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં આ રોગના પ્રારંભિક લક્ષણો ખૂબ સામાન્ય છે. સામાન્ય રીતે આ રોગના સ્પષ્ટ લક્ષણો દેખાવાનું શરૂ થાય ત્યાં સુધીમાં કેન્સર એડવાન્સ સ્ટેજ પર પહોંચી ગયું હોય છે. ભારતમાં ફેફસાના કેન્સરથી સંબંધિત કેટલાક આંકડાઓ અનુસાર, અહીં દર 68માંથી 1 પુરુષને ફેફસાના કેન્સર થવાનું જોખમ છે. પરંતુ આ પ્રકારના કેન્સરથી પીડિત દર્દીઓના કુલ કેસમાંથી લગભગ 45 ટકા દર્દીઓને આ રોગ વિશે ચોથા તબક્કામાં માહિતી મળે છે. માત્ર 10 થી 15 ટકા દર્દીઓ એવા છે, જે રોગના પ્રારંભિક તબક્કામાં આ રોગની ઘટના વિશે માહિતી મેળવવા સક્ષમ છે.
સ્વાસ્થ્યની વિશેષ કાળજી: સમાન પરિસ્થિતિઓને ટાળવા માટે લોકોને આ જટિલ રોગના નાના લક્ષણો વિશે જાગૃત અને સચેત કરવા અને જે લોકો પારિવારિક ઇતિહાસ, કોઈપણ રોગ, સારવાર, પર્યાવરણ અથવા અન્ય કારણોસર આ રોગ માટે સંવેદનશીલ ગણાતા હોય તેવા લોકો માટે આનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો પૈકી એક છે. ઈવેન્ટનો હેતુ તેમને તેમના સ્વાસ્થ્યની વિશેષ કાળજી લેવા અને સમયાંતરે તપાસ કરાવવા માટે પ્રેરિત કરવાનો છે.
