શું તમને ખબર છે તણાવથી ત્વચા, વાળ અને નખમાં પણ થઈ શકે છે અસર...

આપણે બધાએ સાંભળ્યું છે કે, તણાવ કેવી રીતે માનસિક સ્વાસ્થ્યને (mental health) બગાડી શકે છે અને તે આપણા શારીરિક સ્વાસ્થ્ય (physical health) પર અસર કરી શકે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે, તે આપણા નખ પર પણ અસર કરી શકે છે? ત્વચારોગ વિજ્ઞાની સમજાવે છે કે, કેવી રીતે ક્રોનિક સ્ટ્રેસ (chronic stress) આપણી ત્વચા, વાળ અને નખને અસર કરી શકે છે.

ન્યુઝ ડેસ્ક: તણાવ જીવનનો એક ભાગ છે. તમારા સ્ટ્રેસર્સ નાના હોય કે મોટા, તે તમારી માનસિક અને શારીરિક સુખાકારી બંનેને અસર કરી શકે છે. જ્યારે આપણે આપણા જીવનમાંથી તણાવને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી શકતા નથી, ત્યારે બોર્ડ-પ્રમાણિત ત્વચારોગ વિજ્ઞાનીઓ (Dermatologists) મન-શરીરની પ્રેક્ટિસની ભલામણ કરી શકે છે, જેને સ્ટ્રેસ મેનેજમેન્ટ (Stress management) ટેકનિક તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, જે તમારી શારીરિક, માનસિક, ભાવનાત્મક અને આધ્યાત્મિક જરૂરિયાતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જેથી તાણને નિયંત્રણમાં રાખવામાં અને તેનો સામનો કરવામાં મદદ મળે. તેની નકારાત્મક અસર તમારા શરીર પર પડે છે.

આ પણ વાંચો: જાણો COVID લક્ષણોમાં વાળ ખરવા સિવાય શું થાય છે સમસ્યા...

તણાવ શરીરને કેવી રીતે અસર કરે છે: બોર્ડ દ્વારા પ્રમાણિત ત્વચારોગ વિજ્ઞાની કેઇરા બાર એમડી, FAAD, અમેરિકન એકેડેમી ઓફ ડર્મેટોલોજીમાં (American Academy of Dermatology) એક સમાચાર પ્રકાશનમાં જણાવ્યું હતું કે, આપણું મગજ અને ત્વચા ગાઢ રીતે જોડાયેલા છે અને તેઓ એકબીજા સાથે વાતચીત કરે છે. આનો અર્થ એ છે કે, જ્યારે આપણે કામ, સંબંધો અથવા વર્તમાન ઘટનાઓથી ક્રોનિક તણાવ અનુભવીએ છીએ ત્યારે ત્વચા બંને લક્ષ્ય અને તણાવ હોર્મોન્સનો સ્ત્રોત છે, જે ત્વચાને ખંજવાળ, બળતરા અને ચેપ માટે વધુ સંવેદનશીલ બનાવી શકે છે. જ્યારે તમે સમજો છો કે, તણાવ તમારા શરીરને કેવી રીતે અસર કરે છે, ત્યારે તમે તમારા તણાવને ઘટાડવામાં અને તમારી શારીરિક, માનસિક અને ભાવનાત્મક સુખાકારીને સુધારવામાં મદદ કરવા માટે વધુ અસરકારક રીતે મનની શારીરિક પદ્ધતિઓનો સમાવેશ કરી શકો છો.

તાણ બળતરામાં વધારો કરે છે: શરીરના સૌથી મોટા અંગ તરીકે, ત્વચા ઘણીવાર તમારા શરીરની અંદર શું થઈ રહ્યું છે તે પ્રતિબિંબિત કરે છે. તાણ બળતરામાં વધારો કરી શકે છે, ઘાના ઉપચારને ધીમું કરી શકે છે અને ત્વચાની સ્થિતિને નકારાત્મક અસર કરી શકે છે. તમારી ગ્રંથીઓ જ્યારે તણાવમાં હોય ત્યારે વધુ તેલ ઉત્પન્ન કરે છે, જે ફાટી નીકળવાની સંભાવના ધરાવતા લોકોમાં ખીલનું કારણ બની શકે છે. સૉરાયિસસ અને ખરજવું જેવી ત્વચાની સ્થિતિઓ માટે તણાવ પણ એક કારણ બની શકે છે, જેના કારણે સ્થિતિ ભડકી જાય છે.

તણાવની અસરો: આપણી ત્વચાની ઉંમર કેવી રીતે વધે છે તેના પર તણાવની મોટી અસર પડી શકે છે. સ્ટ્રેસ હોર્મોન્સ ત્વચામાં કોલેજન અને ઇલાસ્ટિનને તોડે છે અને કાયાકલ્પમાં દખલ કરે છે, જે વૃદ્ધત્વ પ્રક્રિયાને ઝડપી બનાવી શકે છે, જેના કારણે વધુ ઝીણી રેખાઓ અને કરચલીઓ (lines and wrinkles) થાય છે. વાળ ખરવા અને વાળ ખરવામાં ફાળો આપીને તાણથી વાળ અને તેની વૃદ્ધિ પણ પ્રભાવિત થાય છે. જ્યારે મોટાભાગના તણાવ-પ્રેરિત વાળ ખરવા અસ્થાયી હોય છે, ત્યારે તેને ઉલટાવી શકાય તેવું નુકસાન અટકાવવા માટે તેને ઝડપથી સંબોધિત કરવું મહત્વપૂર્ણ છે. તમારી ત્વચા અને વાળ ઉપરાંત, ડૉ. બાર કહે છે કે તણાવની અન્ય અસરો પણ થઈ શકે છે.

આ પણ વાંચો: આવો જાણીએ કે, કેવી રીતે વધુ પડતું ડાયેટિંગ સ્વાસ્થ્ય માટે બની શકે છે હાનિકારક...

ડો. બારે જણાવ્યું હતું, કે માઇન્ડ બોડી પ્રેક્ટિસનો (Mind Body Practice) ઉપયોગ કરવાથી તમારા તણાવ પ્રતિભાવને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ મળી શકે છે, જે કેન્સરની સારવારના લક્ષણો અને આડ અસરોને ઘટાડી શકે છે અને જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો કરી શકે છે, જે સારવાર અને ત્વચાની સ્થિતિને સુધારવા સાથે જોડાયેલ છે, તમારા તણાવ પ્રતિભાવને કેવી રીતે સંચાલિત કરવું તે શીખવું એ દરેક ત્વચા સંભાળ પદ્ધતિમાં ખૂબ જ શક્તિશાળી ઉમેરો છે. અન્ય સારવારો સાથે સંયોજનમાં ઉપયોગમાં લેવાતી વખતે મગજની શારીરિક પદ્ધતિઓ સૌથી અસરકારક હોય છે. સામાન્ય માનસિક શારીરિક પ્રથાઓના ઉદાહરણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. ધ્યાન: એક પ્રેક્ટિસ જેમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું અથવા મનને સાફ કરવું શામેલ છે જે બ્લડ પ્રેશર અને ચિંતા અને હતાશાના લક્ષણોને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
2. એક્યુપંક્ચર: આ ટેકનિકમાં દુખાવો દૂર કરવા અને તણાવ ઓછો કરવામાં મદદ કરવા માટે ત્વચામાં પાતળી સોય નાખવાનો સમાવેશ થાય છે. તે તણાવના માથાના દુખાવાની આવર્તન ઘટાડવામાં અને આધાશીશીના માથાના દુખાવાને રોકવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.
3. વિઝ્યુલાઇઝેશન: એક પદ્ધતિ જેમાં શ્વાસને માર્ગદર્શન આપવું અને મનને છબીઓ, વિચારો, પ્રતીકોને ચિત્રિત કરવા અથવા લાગણી, માનસિકતા અથવા શરીરની સંવેદના જેવા ઇચ્છિત પરિણામ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરવા હકારાત્મક વિચારસરણીનો ઉપયોગ કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
4. બ્રેથવર્ક: આ ટેકનિક શ્વાસ લેવાની કસરતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે જેનો ઉપયોગ ખાસ કરીને શ્વાસ નિયંત્રણ માટે થાય છે.
5. તાઈ ચી અથવા કિગોંગ: સંતુલન સુધારવા અને પીઠનો દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરવા માટે માર્શલ આર્ટ પ્રેક્ટિસ.
6. યોગ: મન અને શરીરની પ્રેક્ટિસ, જે શારીરિક મુદ્રાઓ, શ્વાસ લેવાની તકનીકો અને ધ્યાન અથવા આરામને જોડે છે. યોગ માનસિક અને ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્ય, ઊંઘ અને સંતુલન સુધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.

તાણ સાથે અનોખો સંબંધ હોય: ડો. બાર નોંધે છે કે, માઇન્ડ બોડી ટેકનિક (Mind Body Technique) એ એક-સાઇઝ-ફીટ-બધા અભિગમ નથી. દરેક વ્યક્તિનો તાણ સાથે અનોખો સંબંધ હોય છે, અને તાણ પ્રત્યેની આપણી ધારણા અને અનુભવ એ નિર્ધારિત કરે છે કે તે આપણા પર કેવી અસર કરે છે અને આપણે વિવિધ માનસિક શરીરની તકનીકોને કેવી રીતે પ્રતિસાદ આપીએ છીએ. વ્યક્તિઓએ એવી તકનીકોનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ જે તેમના માટે શ્રેષ્ઠ કાર્ય કરે છે. આપણી ત્વચાની સંભાળ રાખવા માટે, આપણે વધુ સાકલ્યવાદી અભિગમ અપનાવવાની અને તેને પ્રભાવિત કરતા તમામ પરિબળોને જોવાની જરૂર છે.