હૈદરાબાદ સનડે હો યા મંડે રોજ ખાઓ અંડે, વર્ષોથી આ શબ્દ આપણી જીભ પર છે. જોકે, ઈંડાનું સેવન કરવું કે નહીં, પછી કેટલી માત્રામાં અને ક્યારે કરવું, આવા પ્રશ્નો સામાન્ય રીતે લોકોના મનમાં રહે છે. આપણા દેશમાં ઇંડાના વપરાશની જરૂરિયાતને હવામાન સાથે જોડીને પણ જોવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે લોકોમાં એવી ગેરસમજ હોય છે કે, ઇંડા શરીરમાં ગરમ થાય છે, તેથી ઉનાળાની ઋતુમાં તેનું સેવન ન કરવું જોઈએ. જોકે ન્યુટ્રિશનિસ્ટ અને ડાયેટિશિયન આ વાતને (Egg nutrients misconceptions) નકારે છે. તેમનું કહેવું છે કે, સિઝન ગમે તે હોય, તમારા રોજિંદા આહારમાં એક કે બે ઈંડા ઉમેરવાથી શરીરને ઘણો ફાયદો (Eggs benefits) થાય છે. મુંબઈ સ્થિત ડાયેટિશિયન અને ન્યુટ્રિશનિસ્ટ ડૉ. રુશેલ ન્યુટ્રિશનિસ્ટ (Dr Ruchelle George Nutritionist Mumbai) કહે છે કે, ઈંડા એક મહાન એનર્જી બૂસ્ટર છે. સવારના નાસ્તામાં એક કે બે ઈંડાનું સેવન કરવાથી દિવસભર એનર્જી જાળવી રાખવાની સાથે શરીરને સ્વસ્થ અને રોગોથી દૂર રાખવામાં મદદ મળે છે.
સંશોધન મુજબ ઈંડાના ફાયદા (Research on eggs) ઈંડાના સેવનથી થતા ફાયદાઓને લઈને દેશ અને દુનિયામાં અનેક સંશોધનો થયા છે અને તમામના પરિણામોએ એ વાતની પુષ્ટિ કરી છે કે, દરરોજ 1 થી 2 ઈંડાનું નિયંત્રિત માત્રામાં સેવન કરવાથી શરીરને ઘણા ફાયદા મેળી શકે છે. અમેરિકાની ટફ્ટ્સ યુનિવર્સિટી (Tufts University of America) ના સંશોધનમાં વિવિધ પ્રયોગો બાદ સંશોધકોએ દાવો કર્યો હતો કે, જે વ્યક્તિ દરરોજ બે ઈંડા ખાય છે તેનું માનસિક સ્વાસ્થ્ય, ખાસ કરીને યાદશક્તિ સામાન્ય લોકો કરતાં વધુ સારી હોય છે. ઈંડામાં લ્યુટીન અને ઝેક્સાન્થિન અને કોલીન નામના એન્ટીઓક્સીડેન્ટ તત્વ જોવા મળે છે, જે યાદશક્તિને સુધારવામાં અને નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા વધારવામાં મદદરૂપ થાય છે.
સંશોધન આ સિવાય નેશનલ સેન્ટર ફોર બાયોટેક્નોલોજી ઈન્ફોર્મેશન (National Center for Biotechnology Information)ની વેબસાઈટ પર પ્રકાશિત વૈજ્ઞાનિક સંશોધન સંબંધિત એક રિપોર્ટમાં બાળકોના સ્વાસ્થ્ય માટે ઈંડાના ઘણા ફાયદાઓ પણ જણાવવામાં આવ્યા છે. નેશનલ સેન્ટર ફોર બાયોટેક્નોલોજી ઈન્ફોર્મેશન રિપોર્ટ અનુસાર, જે બાળકો દરરોજ એક ઈંડું ખાય છે તેમના હાડકાં માત્ર મજબૂત જ નથી હોતા, પરંતુ તેમને હાડકાં સંબંધિત બીમારીઓનું જોખમ પણ ઓછું હોય છે. થોડા વર્ષો પહેલા અમેરિકન જર્નલ ઑફ ક્લિનિકલ ન્યુટ્રિશનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક સંશોધનમાં, 1 ઇંડાનું નિયમિત સેવન દર અઠવાડિયે લગભગ 4 ઇંડા ખાવાથી હૃદય રોગ અને ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસનું જોખમ ઘટાડે છે. ફિનલેન્ડ યુનિવર્સિટી દ્વારા કરવામાં આવેલા આ સંશોધનમાં 21 વર્ષ સુધી ભાગ લેનારાઓના સ્વાસ્થ્ય અને આહાર અંગે નીરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું.
ઈંડાના પોષક તત્વો (Egg Nutrients) : આહાર અને પોષણ નિષ્ણાત ડૉ રુશેલ જ્યોર્જ સમજાવે છે કે, ઈંડામાં પ્રોટીન ખૂબ જ વધારે માત્રામાં જોવા મળે છે. આ સિવાય ઈંડામાં કેલ્શિયમ, ઓમેગા 3 અને 6 ફેટી એસિડ્સ, વિટામિન ડી, વિટામિન A, વિટામિન B12 અને B6, રિબોફ્લેવિન, સેલેનિયમ, આયર્ન, ફોસ્ફરસ, ફોલેટ, આવશ્યક અસંતૃપ્ત ફેટી એસિડ્સ જેવા કે લિનોલીક અને ઓલિક એસિડ્સ, એમિનો એસિડ્સ અને વિટામિન્સ હોય છે. અન્ય પોષક તત્વો મળી આવે છે. આ સિવાય ઈંડામાં લ્યુટીન અને ઝેક્સાન્થિન નામના એન્ટી ઓક્સીડેન્ટ પણ જોવા મળે છે.
પોષક તત્વો ડો.રુશેલ જ્યોર્જ કહે છે કે, ઈંડાના સફેદ ભાગમાં પ્રોટીન ખાસ કરીને આલ્બ્યુમિન નામનું પ્રોટીન મોટી માત્રામાં જોવા મળે છે. બીજી તરફ, પીળો ભાગ એટલે કે, કાવડમાં ચરબી, વિટામિન બી અને ઓમેગા 3 ફેટી એસિડ જેવા પોષક તત્વો હોય છે. તેણી સમજાવે છે કે, સામાન્ય રીતે, ઇંડાનો માત્ર એક ભાગ પસંદ કરવાથી ઇંડાનું પોષણ મૂલ્ય ઘટે છે. તે જ સમયે, જ્યારે બંને ભાગોને એકસાથે ખાવામાં આવે છે, ત્યારે પ્રોટીનની સાથે, શરીરને જરૂરી માત્રામાં કેલ્શિયમ અને આયર્ન, કેલરી, તંદુરસ્ત ચરબી અને અન્ય તમામ પોષક તત્વો પણ મળે છે. પરંતુ જો કોઈ વ્યક્તિને શરીરમાં ફેટ વધુ હોય અથવા અન્ય સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓને કારણે કેલરી અને ચરબીયુક્ત ખોરાક લેવાથી દૂર રહેવાનું કહેવામાં આવે છે.
દરરોજ કેટલા ઈંડા ખાવા જોઈએ (How many eggs to eat daily) : મુંબઈના ડૉ. રૂશેલ જ્યોર્જ ન્યુટ્રિશનિસ્ટ કહે છે કે, સામાન્ય વ્યક્તિ માટે દરરોજ એક કે બે ઈંડા ખાવાનું આદર્શ માનવામાં આવે છે. પરંતુ આ સંખ્યા વ્યક્તિના શરીરની જરૂરિયાત, તેની શારીરિક રચના જેવી કે ઊંચાઈ અને તેની દૈનિક શારીરિક પ્રવૃત્તિના આધારે બદલાઈ શકે છે. ઘણી વખત ડૉક્ટર વ્યક્તિના શરીરની જરૂરિયાત પ્રમાણે ઇંડાના વપરાશની સલાહ આપે છે. પરંતુ કોઈ પણ ડૉક્ટર અથવા નિષ્ણાતની સલાહ લીધા વિના, વ્યક્તિએ આહારમાં ઇંડાનું પ્રમાણ વધારવાનું ટાળવું જોઈએ.
ઈંડા ખાવાના ફાયદા (Benefits of eating eggs) : ડૉ. રુશેલ જણાવે છે કે, દરરોજ નાસ્તામાં એક કે બે ઈંડાનું સેવન કરવાથી શરીરને અનેક રીતે ફાયદો થાય છે, જેમાંથી કેટલાક નીચે મુજબ છે.
દરરોજ એક ઈંડું ખાવાથી વજન નિયંત્રિત કરવામાં ઘણી મદદ મળે છે. હકીકતમાં ઈંડામાં પ્રોટીન ખૂબ જ વધારે માત્રામાં જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે નાસ્તામાં ઇંડાનું સેવન કરવામાં આવે છે, તો પેટ લાંબા સમય સુધી ભરેલું લાગે છે અને ભૂખ લાગતી નથી.
ઈંડામાં કેલ્શિયમ અને વિટામિન ડી ભરપૂર માત્રામાં જોવા મળે છે. જે હાડકાં, દાંત અને નખને મજબૂત કરવાનું કામ કરે છે. આ સિવાય તેમાં રહેલું વિટામિન ડી શરીરમાં સૂર્યના કિરણોને શોષવાની પ્રક્રિયાને સુધારીને સ્વાસ્થ્યને ઘણા ફાયદા આપે છે.
ઈંડામાં ઓમેગા 3 અને ઓમેગા 6 ફેટી એસિડ હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, તમારા આહારમાં દરરોજ એક ઇંડા ઉમેરવાથી શરીરમાં HDL (સારા કોલેસ્ટ્રોલ) નું સ્તર વધે છે. જેના કારણે હૃદય સંબંધિત અને કોલેસ્ટ્રોલ સંબંધિત સમસ્યાઓથી ઘણી હદ સુધી બચી શકાય છે.
ઈંડામાં હાજર લ્યુટીન અને ઝેક્સાન્થિન નામના એન્ટીઓક્સીડેન્ટ મોતિયા અને અન્ય ઘણી સમસ્યાઓના જોખમને ઘટાડવામાં પણ સક્ષમ છે. તેમાં જોવા મળતા કેરોટેનાઈટ આંખોના કોષો અને સ્નાયુઓને નુકસાનથી બચાવે છે અને તેમને મજબૂત બનાવે છે.
ઈંડામાં સલ્ફર વધુ માત્રામાં જોવા મળે છે જે વાળને સુંદર અને સ્વસ્થ બનાવે છે.
ઈંડાનું સેવન ખાસ કરીને સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓ અને સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે ફાયદાકારક છે. તેમાં હાજર કોલિન, ફોલેટ, કેલ્શિયમ અને વિટામિન ડી સહિતના અન્ય પોષક તત્વો માત્ર ગર્ભવતી મહિલા માટે જ નહીં પરંતુ તેના ગર્ભમાં રહેલા બાળકના વિકાસ માટે પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આ સિવાય બાળકના જન્મ પછી પણ તેઓ માતાના સ્વાસ્થ્યને જલ્દી સુધારવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
ઈંડામાં ઓમેગા 6 ફેટી એસિડ પણ જોવા મળે છે. નિયંત્રિત માત્રામાં તેનું સેવન કરવાથી સ્ત્રીઓમાં સ્તન કેન્સર અને સ્ત્રીઓ અને પુરુષો બંનેમાં અન્ય કેટલાક પ્રકારના કેન્સરનું જોખમ અમુક અંશે ઘટાડી શકાય છે.
જરૂરિયાત મુજબ આહાર લેવો ડૉ. રુશેલ જ્યોર્જ જણાવે છે કે, આપણા શરીરને સ્વસ્થ રાખવા માટે ઈંડાની સાથે આપણા નિયમિત આહારમાં ફળો, શાકભાજી અને અનાજ વગેરેનો સમાવેશ કરવો ખૂબ જ જરૂરી છે, કારણ કે શરીરની પોષણની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે કોઈપણ પ્રકારના ખોરાકનો સમાવેશ કરવો ખૂબ જ જરૂરી છે. આહાર પર આધાર રાખી શકાતો નથી. પરંતુ તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે, તે ઈંડા હોય કે અન્ય કોઈપણ ખાદ્યપદાર્થો, તેની માત્રા હંમેશા આહારમાં સંતુલિત હોવી જોઈએ, નહીં તો તે સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક પણ હોઈ શકે છે. ખાસ કરીને ઇંડાનો વપરાશ હંમેશા નિયંત્રિત અને નિષ્ણાતો દ્વારા સૂચવવામાં આવેલ જથ્થામાં હોવો જોઈએ.
