હૈદરાબાદ: સામાન્ય રીતે લોકો એવું વિચારે છે કે, શરીરમાં પાણીની ઉણપની સમસ્યા ઉનાળાની ઋતુમાં જ થાય છે, જે યોગ્ય નથી. ઉનાળો હોય કે શિયાળો, દરેક લોકો માટે દરરોજ જરૂરી માત્રામાં પાણી અથવા પ્રવાહીનું સેવન કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે. કારણ કે, શરીરમાં પાણીની ઉણપ કોઈપણ ઋતુમાં થઈ શકે છે અને ક્યારેક તે શરીરમાં કેટલીક ગંભીર સમસ્યાઓ અને સ્થિતિઓનું કારણ પણ બની શકે છે. નિષ્ણાતો અને ડોકટરો બધા કહે છે અને ઘણા સંશોધનોમાં એ વાતની પુષ્ટિ પણ થઈ છે કે, શરીરમાં પાણીની ઉણપ અથવા ડિહાઈડ્રેશન અમુક રોગોની શક્યતાઓ તો વધારી જ શકે છે, પરંતુ તે ઘણી વખત સામાન્ય અને ગંભીર પણ છે.
આ પણ વાંચો: Covid Vaccine: કોરોના રસીની આડ અસર અંગે હવે સરકારે કરી મોટી ચોખવટ
સંશોધન શું કહે છે: થોડા સમય પહેલા મેડિકલ જર્નલ "લેન્સેટ" માં પ્રકાશિત થયેલા એક સંશોધનમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો કે, જે લોકો પોતાનું હાઇડ્રેશન યોગ્ય નથી રાખતા, એટલે કે પૂરતું પાણી પીતા નથી તેમનામાં અકાળ મૃત્યુનું જોખમ વધારે છે. આ રિસર્ચ રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે, ઓછું પાણી પીવાથી શરીરમાં સોડિયમ લેવલ વધવાનું જોખમ વધી જાય છે. અને જો શરીરમાં સોડિયમનું સ્તર 145 મિલીલીટર પ્રતિ લિટરથી વધી જાય, તો અકાળ મૃત્યુનું જોખમ 21 ટાક સુધી વધે છે. આના કારણે પીડિત ઘણા પ્રકારના જૂના રોગનો શિકાર થવાની સંભાવના પણ વધી જાય છે. આ પહેલા ન્યૂ હેમ્પશાયર યુનિવર્સિટીના એક અભ્યાસમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે, ઠંડીના મહિનામાં પણ શરીરમાં પાણીની ઉણપ એટલે કે ડીહાઈડ્રેશનની સમસ્યા થઈ શકે છે. અને શિયાળાની ઋતુમાં ડીહાઈડ્રેશન પણ શરીર પર એવી જ અસર દર્શાવે છે જેટલો ઉનાળામાં કે અન્ય કોઈ ઋતુમાં થાય છે.
ડિહાઈડ્રેશનની સમસ્યા: આ ઉપરાંત જનરલ ઓફ ક્લિનિકલ મેડિસિનના વેબપેજ પર ઉપલબ્ધ ન્યુટ્રિશનલ મેનેજમેન્ટ એન્ડ આઉટકમ્સ ઇન મલ ન્યુરિશ્ડ મેડિકલ પેશન્ટ પરના લેખમાં પણ શરીરમાં પાણીની ઉણપને કારણે થતા નુકસાન વિશે વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવી છે. આ સંશોધન ખાસ કરીને શરીરમાં ડિહાઇડ્રેશનની પદ્ધતિઓ અને હાઇડ્રેશન મેનેજમેન્ટ પર આધારિત હતું અને આ રિપોર્ટ સ્વિટ્ઝર્લેન્ડની કેટલીક હોસ્પિટલોના સંશોધકો અને પ્રતિનિધિઓ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. આ સંશોધન અહેવાલોમાં અને દેશમાં પાણીની અછતને કારણે થતા નુકસાન અંગે દેશ વિદેશમાં પ્રકાશિત થયેલા અન્ય ઘણા અહેવાલોમાં એ વાત સ્વીકારવામાં આવી છે કે, હવામાન ગમે તે હોય, પાણીની અછત શરીર પર ઘણી સીધી અને પરોક્ષ અસરો કરે છે. જે ક્યારેક જીવન પર ભારે પડી શકે છે.
શરીરને હાઇડ્રેટેડ રાખવું જરૂરી: વાસ્તવમાં માનવ શરીરનો બે તૃતીયાંશ ભાગ લિંગ અને વયના આધારે લગભગ 60 ટકા થી 70 ટકા પાણી છે. તેમાંથી લગભગ 85 ટકા મગજમાં, લગભગ 22 ટકા હાડકાંમાં, 20 ટકા ચામડીમાં, લગભગ 75 ટકા સ્નાયુઓમાં, લગભગ 80 ટકા લોહીમાં અને લગભગ 80 ટકા ફેફસાંમાં છે. આ તમામ અવયવો સ્વસ્થ રહે તે માટે, તેમનો વિકાસ યોગ્ય રીતે થાય અને તેનાથી સંબંધિત તમામ કાર્યો યોગ્ય રીતે થાય તે માટે, શરીરમાં જરૂરી માત્રામાં પાણી હોવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
આ પણ વાંચો: મઠદાળની ચાટનું સેવન સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે, રેસિપી જાણો
શરીરને પાણીની આવશ્યક્તા: જો આપણા શરીરમાં પાણીની ઉણપ ન હોય તો શરીરનું ચયાપચય બરાબર રહે છે. જેના કારણે પાચન સહિત અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓ અને બીમારીઓથી બચી શકાય છે. આ સિવાય શરીરમાં પોષક તત્ત્વનું શોષણ યોગ્ય રીતે થાય છે. જેના કારણે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પણ વધે છે. પેશાબ સંબંધિત અને લોહી સંબંધિત સમસ્યાઓથી રક્ષણ મળી શકે છે. આ સિવાય શરીરમાં ઓક્સિજનનું પરિભ્રમણ યોગ્ય રીતે થાય છે. શરીરનું તાપમાન નિયંત્રણમાં રહે છે. હાડકાં સ્વસ્થ રહે છે. શરીરમાં જરૂરી રસાયણો અને હોર્મોન્સના નિર્માણમાં કોઈ સમસ્યા થતી નથી અને તેનું પ્રમાણ સંતુલિત રહે છે. આ સિવાય શરીરના તમામ અંગોનું સ્વાસ્થ્ય પણ જળવાઈ રહે છે. તેથી જ આરોગ્ય નિષ્ણાતો કહે છે કે, ઋતુ ગમે તે હોય, બધા લોકોએ દરરોજ 3 થી 4 લિટર પાણી પીવું જરૂરી છે.
ડોકટરો શું કહે છે: ભોપાલના જનરલ ફિઝિશિયન ડૉ.રાજેશ શર્મા કહે છે કે, ''ઋતુ પ્રમાણે આપણી ખાવા પીવાની આદતો બદલાતી રહે છે. ઉનાળાની ઋતુમાં તરસ વધુ લાગતી હોવાથી લોકોના આહારમાં પ્રવાહી અને એવી ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓ કે જેમાં પાણીનું પ્રમાણ વધુ હોય તેનું પ્રમાણ વધે છે. પરંતુ શિયાળામાં સામાન્ય રીતે લોકોને વધારે તરસ નથી લાગતી. પરિણામે મોટાભાગના લોકો શિયાળાની ઋતુમાં ભરપૂર ખોરાક લેવાનું પસંદ કરે છે. પરંતુ પાણીની સાથે તેમના આહારમાં જ્યુસ, શરબત, છાશ, લસ્સી વગેરે જેવા પ્રવાહીનું પ્રમાણ પણ ઘટી જાય છે.''
ઠંડીમાં ડિહાઈડ્રેશનની સમસ્યા: ેડૉ. રાજેશ શર્મા કહે છે કે, ''શિયાળાની ઋતુમાં તરસ ઓછી લાગે છે, પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે શરીરની પાણીની જરૂરિયાત પણ ઘટી જાય છે. આ ઋતુમાં પણ શરીરને પાણીની એટલી જ જરૂર હોય છે જેટલી અન્ય ઋતુઓમાં થાય છે. એટલા માટે શિયાળાની ઋતુમાં બહુ ઓછું પાણી અથવા પ્રવાહીનું સેવન સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક સાબિત થઈ શકે છે. ડાયાબિટીસ અથવા અન્ય કોઈ લાંબી સમસ્યાથી પીડિત લોકો માટે પણ, પાણીની અછત પણ ગંભીર સ્થિતિનું કારણ બની શકે છે. આ સિવાય લાંબા સમય સુધી ડીહાઈડ્રેશનની સમસ્યા અથવા તેનું વારંવાર થવું, લો બ્લડ પ્રેશર, ગંભીર કબજિયાત અને પાચનતંત્રની સમસ્યાઓ''
