ETV Bharat / state

ડાંગમાં ચેકડેમ સુક્કા ભઠ બનતાં ખેતી અને પીવાનાં પાણીની સમસ્યા બની વિકટ

ડાંગ: જિલ્લામાં પાણી સમસ્યા નિવારણ માટે નદીઓ પર પાણી પુરવઠા, વન વિભાગ, અને પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ દ્વારા ચેકડેમ બનાવવામાં આવેલ છે. જેમાં આહવા અને સુબીર તાલુકાના ચેકેડમ સૂક્કાભટ્ટ બનતાં પાણીની વિકટ પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થવા પામ્યું છે. ખેડૂતોને સિંચાઇ સહિત પીવાના પાણી માટે વલખા મારવાની નોબત ઉભી થઈ છે. ગુજરાતમાં સૌથી વધુ વરસાદ ડાંગ જિલ્લામાં પડે છે પણ ઉનાળો આવતાં જ પાણીની સમસ્યાઓ ઉભી થાય છે. ઉનાળામાં ઠેરઠેર ચેકડેમ, કુવા, તળાવો સુકાવા લાગે છે.

સ્પોટ ફોટો
author img

By

Published : Jun 8, 2019, 6:14 PM IST

ગુજરાતના છેવાડે આવેલ ડાંગ જિલ્લામાં સૌથી વધુ વરસાદ પડે છે. ચોમાસામાં ચારે નદીઓ છલોછલ ભરાઈ જાય છે પણ ઉનાળો ચાલું થતાં ની સાથે જ નદી તળાવો સુકાવા લાગે છે. ખેડૂતોને પિયત ખેતી અને પીવાનાં પાણી માટે વલખાં મારવા પડે છે. આ સમસ્યા નિવારણ માટે પાણી પુરવઠા, પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ તેમજ જંગલ વન વિભાગ દ્વારા ઠેરઠેર નદીઓ પર ચેકડેમ બાંધવામાં આવ્યા છે. પણ જિલ્લાની ભૌગોલિક પરિસ્થિતિના કારણે પાણી સંગ્રહ થઈ શકતો નથી. અમુક ગામોમાં ચેકડેમ દ્વારા પાણી સંગ્રહ કરીની નજીકના ગામડાઓમાં ટેન્કર કે પાઈપલાઈન દ્વારા પાણી પૂરું પાડવામાં આવે છે.

ડાંગમાં ચેકડેમ સુક્કા ભઠ બનતાં ખેતી અને પીવાનાં પાણીની સમસ્યા બની વિકટ

ડાંગ જિલ્લા પંચાયત સિંચાઇ વિભાગના કાર્યપાલક ઈજનેર શ્રી ભગુભાઈ પટેલ જણાવે છે કે ડાંગ પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ દ્વારા કુલ ૭૫૧ ચેકડેમનું નિર્માણ કાર્ય કરવામાં આવેલ છે. ચાલું વર્ષે બીજા ચાર ચેકડેમ બાંધવામાં આવ્યાં છે જેમાંથી ત્રણ ચેકડેમનું બાંધકામ પૂર્ણ થયેલ છે. હાલમાં ૧૦૦ જેટલાં ચેકડેમ તૂટેલી હાલતમાં છે જ્યારે અન્ય ચેકડેમોની હાલત સારી છે તથા સારી રીતના પાણી સંગ્રહ થાય છે.

જિલ્લા પંચાયત સિંચાઇ વિભાગની મળતી માહિતી મુજબ ડાંગ જિલ્લામાં આહવા તાલુકામાં કુલ ૩૨૦ ચેકડેમ આવેલ છે જેમાંથી ૧૨૬૪ ખેડૂતોને પિયત ખેતી માટે ચેકડેમના પાણીનો લાભ મળે છે. જ્યારે ૨૨ ચેકડેમમાં પાણીનો સંગ્રહ થઈ શકતો નથી તે ચેકડેમની પરિસ્થિતિ સારી નથી. જ્યારે સુબીર તાલુકામાં કુલ ૧૯૩ ચેકડેમ આવેલાં છે. જેમાંથી ૪૮૩ ખેડૂતોને ચેકડેમ દ્વાર ખેતી માટે પાણી ઉપયોગી થાય છે. સુબીર તાલુકામાં કુલ ૫૦ ચેકડેમની પરિસ્થિતિ સારી જણાતી નથી. વઘઇ તાલુકામાં કુલ ૨૪૧ ચેકડેમ આવેલ છે અને ૬૦ ચેકડેમ ની હાલત બરબાદ નથી કે જેમાં પાણી પણ સંગ્રહ થઈ શકતું નથી.

ઉલ્લેખનીય છે કે, ડાંગ જિલ્લામાં ભરપૂર વરસાદ પડે છે પણ ભૌગોલિક પરિસ્થિતિના કારણે મોટા ચેકડેમ શક્ય નથી. જેનાથી સરકાર દ્વારા નદીઓ પર ઠેરઠેર નાનાં ચેકડેમનું નિર્માણ કરીને પાણી રોકવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે. જેમાંથી ખેડૂતો તેમની પિયત ખેતી માટે ચેકડેમનું પાણી ઉપયોગમાં લઇ શકે. તેમજ પીવાના પાણી અને કુવા રિચાર્જ માટે ચેકડેમનાં પાણીનો ઉપયોગ કરી શકે છે.

ગુજરાતના છેવાડે આવેલ ડાંગ જિલ્લામાં સૌથી વધુ વરસાદ પડે છે. ચોમાસામાં ચારે નદીઓ છલોછલ ભરાઈ જાય છે પણ ઉનાળો ચાલું થતાં ની સાથે જ નદી તળાવો સુકાવા લાગે છે. ખેડૂતોને પિયત ખેતી અને પીવાનાં પાણી માટે વલખાં મારવા પડે છે. આ સમસ્યા નિવારણ માટે પાણી પુરવઠા, પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ તેમજ જંગલ વન વિભાગ દ્વારા ઠેરઠેર નદીઓ પર ચેકડેમ બાંધવામાં આવ્યા છે. પણ જિલ્લાની ભૌગોલિક પરિસ્થિતિના કારણે પાણી સંગ્રહ થઈ શકતો નથી. અમુક ગામોમાં ચેકડેમ દ્વારા પાણી સંગ્રહ કરીની નજીકના ગામડાઓમાં ટેન્કર કે પાઈપલાઈન દ્વારા પાણી પૂરું પાડવામાં આવે છે.

ડાંગમાં ચેકડેમ સુક્કા ભઠ બનતાં ખેતી અને પીવાનાં પાણીની સમસ્યા બની વિકટ

ડાંગ જિલ્લા પંચાયત સિંચાઇ વિભાગના કાર્યપાલક ઈજનેર શ્રી ભગુભાઈ પટેલ જણાવે છે કે ડાંગ પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ દ્વારા કુલ ૭૫૧ ચેકડેમનું નિર્માણ કાર્ય કરવામાં આવેલ છે. ચાલું વર્ષે બીજા ચાર ચેકડેમ બાંધવામાં આવ્યાં છે જેમાંથી ત્રણ ચેકડેમનું બાંધકામ પૂર્ણ થયેલ છે. હાલમાં ૧૦૦ જેટલાં ચેકડેમ તૂટેલી હાલતમાં છે જ્યારે અન્ય ચેકડેમોની હાલત સારી છે તથા સારી રીતના પાણી સંગ્રહ થાય છે.

જિલ્લા પંચાયત સિંચાઇ વિભાગની મળતી માહિતી મુજબ ડાંગ જિલ્લામાં આહવા તાલુકામાં કુલ ૩૨૦ ચેકડેમ આવેલ છે જેમાંથી ૧૨૬૪ ખેડૂતોને પિયત ખેતી માટે ચેકડેમના પાણીનો લાભ મળે છે. જ્યારે ૨૨ ચેકડેમમાં પાણીનો સંગ્રહ થઈ શકતો નથી તે ચેકડેમની પરિસ્થિતિ સારી નથી. જ્યારે સુબીર તાલુકામાં કુલ ૧૯૩ ચેકડેમ આવેલાં છે. જેમાંથી ૪૮૩ ખેડૂતોને ચેકડેમ દ્વાર ખેતી માટે પાણી ઉપયોગી થાય છે. સુબીર તાલુકામાં કુલ ૫૦ ચેકડેમની પરિસ્થિતિ સારી જણાતી નથી. વઘઇ તાલુકામાં કુલ ૨૪૧ ચેકડેમ આવેલ છે અને ૬૦ ચેકડેમ ની હાલત બરબાદ નથી કે જેમાં પાણી પણ સંગ્રહ થઈ શકતું નથી.

ઉલ્લેખનીય છે કે, ડાંગ જિલ્લામાં ભરપૂર વરસાદ પડે છે પણ ભૌગોલિક પરિસ્થિતિના કારણે મોટા ચેકડેમ શક્ય નથી. જેનાથી સરકાર દ્વારા નદીઓ પર ઠેરઠેર નાનાં ચેકડેમનું નિર્માણ કરીને પાણી રોકવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે. જેમાંથી ખેડૂતો તેમની પિયત ખેતી માટે ચેકડેમનું પાણી ઉપયોગમાં લઇ શકે. તેમજ પીવાના પાણી અને કુવા રિચાર્જ માટે ચેકડેમનાં પાણીનો ઉપયોગ કરી શકે છે.

Intro:ડાંગ જિલ્લામાં પાણી સમસ્યા નિવારણ માટે નદીઓ પર પાણી પુરવઠા, વન વિભાગ, અને પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ દ્વારા ચેકડેમ બનાવવામાં આવેલ છે જેમાં આહવા અને સુબીર તાલુકાના ચેકેડમ સૂક્કાભટ્ટ બનતાં પાણીની વિકટ પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થવા પામ્યું છે. ખેડૂતોને સિંચાઇ સહિત પીવાના પાણી માટે વલખા મારવાની નોબત ઉભી થવા પામી છે. ગુજરાતમાં સૌથી વધુ વરસાદ ડાંગ જિલ્લામાં પડે છે પણ ઉનાળો આવતાં જ પાણી ની સમસ્યાઓ ઉભી થાય છે. ઉનાળામાં ઠેરઠેર ચેકડેમ, કુવા, તળાવો સુકાવા લાગે છે.


Body:ગુજરાતના છેવાડે આવેલ ડાંગ જિલ્લામાં સૌથી વધુ વરસાદ પડે છે. ચોમાસામાં ચારે નદીઓ છલોછલ ભરાઈ જાય છે પણ ઉનાળો ચાલું થતાં ની સાથે જ નદી તળાવો સુકાવા લાગે છે. ખેડૂતોને પિયત ખેતી અને પીવાનાં પાણી માટે વલખાં મારવા પડે છે. આ સમસ્યા નિવારણ માટે પાણી પુરવઠા, પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ તેમજ જંગલ વન વિભાગ દ્વારા ઠેરઠેર નદીઓ પર ચેકડેમ બાંધવામાં આવ્યા છે. પણ જિલ્લાની ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ ના કારણે પાણી સંગ્રહ થઈ શકતો નથી. અમુક ગામોમાં ચેકડેમ દ્વારા પાણી સંગ્રહ કરીની નજીકના ગામડાઓમાં ટેન્કર કે પાઈપલાઈન દ્વારા પાણી પૂરું પાડવામાં આવે છે.


ડાંગ જિલ્લા પંચાયત સિંચાઇ વિભાગના કાર્યપાલક ઈજનેર શ્રી ભગુભાઈ પટેલ જણાવે છે કે ડાંગ પંચાયત સિંચાઇ વિભાગ દ્વારા કુલ ૭૫૧ ચેકડેમનું નિર્માણ કાર્ય કરવામાં આવેલ છે. ચાલું વર્ષે બીજા ચાર ચેકડેમ બાંધવામાં આવ્યાં છે જેમાંથી ત્રણ ચેકડેમનું બાંધકામ પૂર્ણ થયેલ છે. હાલમાં ૧૦૦ જેટલાં ચેકડેમ તૂટેલી હાલત માં છે જ્યારે અન્ય ચેકડેમોની હાલત સારી છે તથા સારી રીતના પાણી સંગ્રહ થાય છે. શિયાળાની ઋતુ સુધીમાં ખેડૂતો ખેતીના કામ માટે ચેકડેમ ના પાણીનો ઉપયોગ કરી શકે છે. જયારે અમુક ગામમાં લોકો પાણી નો સંગ્રહ કરી રાખે છે તેઓ ઢોરઢાંખર માટે પાણીને ઉપયોગ માં લે છે. ચેકડેમ ની નજીક આવેલ કુવામાં પાણીનું રિચાર્જ કરવામાં આવે છે. એક ચેકડેમથી લગભગ ૧૦ હેક્ટર સુધીના ખેડૂતોને પિયત ખેતી માટે લાભ મળી શકે છે.

જિલ્લા પંચાયત સિંચાઇ વિભાગની મળતી માહિતી મુજબ ડાંગ જિલ્લામાં આહવા તાલુકામાં કુલ ૩૨૦ ચેકડેમ આવેલ છે જેમાંથી ૧૨૬૪ ખેડૂતોને પિયત ખેતી માટે ચેકડેમ ના પાણીનો લાભ મળે છે જ્યારે ૨૨ ચેકડેમમાં પાણી નો સંગ્રહ થઈ શકતો નથી તે ચેકડેમની પરિસ્થિતિ સારી નથી. જ્યારે સુબીર તાલુકામાં કુલ ૧૯૩ ચેકડેમ આવેલાં છે. જેમાંથી ૪૮૩ ખેડૂતોને ચેકડેમ દ્વાર ખેતી માટે પાણી ઉપયોગી થાય છે. સુબીર તાલુકામાં કુલ ૫૦ ચેકડેમની પરિસ્થિતિ સારી જણાતી નથી. વઘઇ તાલુકામાં કુલ ૨૪૧ ચેકડેમ આવેલ છે અને ૬૦ ચેકડેમ ની હાલત બરબાદ નથી કે જેમાં પાણી પણ સંગ્રહ થઈ શકતું નથી.

ઘોડાવહળ ગામનાં ખેડૂત લાભાર્થી રામુભાઈ જાદવ જણાવે છે કે તેઓ પિયત ખેતી માટે ચેકડેમ ના પાણી નો ઉપયોગ કરે છે તેમજ તેમનાં જોડે ગામના ૭ થી ૮ ખેડૂતો પિયત ખેતી કરે છે તેઓ શિયાળાની ઋતુમાં જયાં સુધી ચેકડેમ માં પાણી હોય ત્યાં સુધી ડાંગર, ઘઉં, ચણા, ડુંગળી વગેરેની ખેતી કરે છે. માર્ચ એપ્રિલ મહીના સુધી ઘોડાવહળ ગામમાં પાણી હોય છે.પણ ઉનાળો આવતાં જ ચેકડેમ સૂકાઈ જાય છે. નિમ્બારપાડાં ગામના રહેવાસી જયરામ ગાયકવાડ જણાવે છે કે ચેકડેમ નજીક તેમની જમીન હોવાથી તેઓ શિયાળું ખેતી કરે છે અને તેમાંથી લાભ મેળવે છે માર્ચ મહિના સુધી ચેકડેમ માં પાણી હોય છે. પણ હાલ ચેકડેમ સુકાઈ ગયેલ છે.

લિંગા ગામનાં લાભાર્થી સોમીબેન પવાર જણાવે છે કે ચોમાસામાં જૂન મહિનાથી ફેબ્રુઆરી મહીના સુધી ચેકડેમમાં પાણી રહે છે ત્યારે તેઓ શિયાળું પાક લઈ શકે છે. પણ ચેકડેમનું પાણી પૂર્ણ થયા બાદ તેઓને ખેતી કરવામાં તકલીફ પડે છે. પાણીની તંગી વર્તાય છે. વધુમાં તેઓ જણાવે છે કે ગામનાં અમુક ચેકડેમને રીપેર કરવાની જરૂર છે. કારણ જે ચેકડેમ તૂટેલી હાલતમાં છે તેમાંથી પાણી વહી જાય છે.


Conclusion:ઉલ્લેખનીય છે કે ડાંગ જિલ્લામાં ભરપૂર વરસાદ પડે છે પણ ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ ના કારણે મોટા ચેકડેમ શકય નથી. જેનાથી સરકાર દ્વારા નદીઓ પર ઠેરઠેર નાનાં ચેકડેમનું નિર્માણ કરીને પાણી રોકવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે જેમાંથી ખેડૂતો તેમની પિયત ખેતી માટે ચેકડેમ નું પાણી ઉપયોગ માં લઇ શકે. તેમજ પીવાના પાણી અને કુવા રિચાર્જ માટે ચેકડેમનાં પાણી નો ઉપયોગ કરી શકે છે.


બાઈટ ૦૧- ભગુભાઈ પટેલ ( ડાંગ જિલ્લા પંચાયત કાર્યપાલક ઈજનેર )

બાઈટ - ૦૨ - રામુભાઈ જાદવ ( ઘોડાવહળ ગામનો ખેડૂત)

બાઈટ - ૦૩ - જયરામ ગાયકવાડ ( નિમ્બારપાડાં ગામનો ખેડૂત )

બાઈટ - ૦૪- સોમીબેન પવાર ( લિંગા ગામનાં ખેડૂત )
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.