અમદાવાદ રામચરિત માનસ એ હિંદુઓનો પવિત્ર ગ્રંથ ગણાય છે, અને રામના જીવન કવનને પોતાના જીવનમાં ઉતારીને ભક્તિ કરે છે અને રામ જેવું જીવન જીવવા માટે અને તેમના સદગુણોના પગલે ચાલે છે. રાજકારણીઓ અને દેશની પ્રજા રામ રાજ્યની કલ્પના કરે છે, અને રામ રાજ્ય જેવું રાજ કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે અને રામ રાજ્યમાં પ્રજા સુખી અને સંતોષી હતી, તેવી રીતે પ્રજા પણ રાજકારણીઓ પાસે અપેક્ષા રાખે છે. રામચરિત માનસ પર હિન્દુ સમાજને સૌથી મોટી આસ્થા રહેલી છે. રામચરિત માનસની પૂજા થાય છે.
રામચરિત માનસ મહાકાવ્ય છે રામચરિત માનસએ 15મી શતાબ્દીમાં કવિ ગોસ્વામી તુલસીદાસ દ્વારા લખાયેલું મહાકાવ્ય છે. તુલસીદાસે રામચરિત માનસના બાલકાણ્ડમાં લખ્યું છે કે એમણે રામચરિત માનસની રચનાનો આરંભ અયોધ્યામાં વિક્રમ સંવત 1631 એટલે કે ઈ.સ. 1574ની રામનવમીના દિવસે કર્યો હતો. ગોરખપુરના ગીતાપ્રેસના કહેવા અનુસાર રામચરિત માનસ લખવામાં તુલસીદાસને 2 વર્ષ 7 મહિના અને 26 દિવસનો સમય લાગ્યો હતો. અને તેમણે આ રચના સંવત 1633 (ઈ.સ. 1576)માં માર્ગશીર્ષ શુકલપક્ષના રામવિવાહના દિવસે પુરી કરી હતી. આ મહાકાવ્યની ભાષા અવધી એ હિંદીની એક શાખા છે.
આ પણ વાંચો Ramcharitmanas Controversy: રામચરિત માનસના વિવાદાસ્પદ નિવેદન પર શિક્ષા પ્રધાન અડગ
રામ મર્યાદા પુરષોત્તમ કહેવાયા છે રામચરિત માનસને હિંદી સાહિત્યની એક મહાન કૃતિ મનાય છે. રામચરિત માનસને સામાન્ય રીતે તુલસીકૃત રામાયણ અથવા તુલસી રામાયણ કહેવાય છે. રામચરિત માનસમાં રામને ભગવાન વિષ્ણુનો અવતાર છે. અને તેમણે માનવ દેહ ધારણ કરીને પૃથ્વી લોકને સદગુણો, માનવ જીવન જીવવાની રીત, મર્યાદા અને ભક્તિનો પાઠ આપ્યો છે. આથી જ રામને મર્યાદા પુરુષોત્તમ કહેવાય છે.
તમામ વર્ણના લોકો માટેનો ગ્રંથ છે રામચરિત માનસમાં ગોસ્વામી તુલસીદાસે પ્રથમ શબ્દ વર્ણ લખ્યો છે અને રામચરિત માનસમાં અંતિમ શબ્દ માનવ લખ્યો છે. માટે સમગ્ર રામચરિત માનસએ દરેક વર્ણના જાતિના, સંમ્પ્રદાયના, ધર્મના માનવ માટે છે. સાચા અર્થમાં જોઈએ તો રામચરિત માનસએ વિશ્વના દરેક માનવ માટેનું મહાકાવ્ય છે, અને જીવન કેવી રીતે જીવવું તેની જડીબુટ્ટી બતાવી છે.
રામચરિત માનસના સાત કાણ્ડ છે રામચરિત માનસને તુલસીદાસે સાત કાણ્ડોમાં લખ્યું છે. (1) બાલ કાણ્ડ (2) અયોધ્યા કાણ્ડ (3) અરણ્યકાણ્ડ (4) કિષ્કિન્ધાકાણ્ડ (5) સુન્દર કાણ્ડ (6) લંકા કાણ્ડ (7) ઉત્તર કાણ્ડ. છંદની સંખ્યાને આધારે જોઈએ તો અયોધ્યા કાણ્ડ સૌથી મોટો છે અને સુન્દરકાણ્ડ સૌથી નાનો કાણ્ડ છે.
આ પણ વાંચો Ramacharitmanas Controversy: બિહારના શિક્ષણ પ્રધાનની જીભ કાપનારને 10 કરોડનું ઈનામ, પરમહંસની જાહેરાત
રામચરિત માનસ અંગે જાણકારી રામચરિત માનસમાં શ્લોકની સંખ્યા 86 છે અને માનસની ચોપાઈની સંખ્યા 4608 છે. માનસમાં દોહાની સંખ્યા 1074 છે અને માનસમાં સોરઠાની સંખ્યા 207 છે. માનસની રચના સમયે તુલસીદાસની ઉંમર 77 વર્ષ હતી.
રામચરિત માનસ એ સ્વયમ પંચામૃત છેઃ મોરારીબાપુ ગુજરાતના મહુવા પાસેના તલગાજરડા ગામના રામકથાકાર મોરારીબાપુ રામકથા કરી રહ્યા છે અને અત્યાર સુધી તેમણે 910 રામકથા કરી છે. તે કથામાં લાખો ભક્તો રામકથા સાંભળવા આવે છે. મોરારીબાપુના કહેવા પ્રમાણે રામચરિત માનસએ સ્વયમ એક પંચામૃત છે. રામકથાથી શાંતિ અને અભય પ્રાપ્ત થાય છે. રામકથા એક વાર સાંભળ્યા પછી બીજી વાર, ત્રીજી વાર સાંભળો તો પણ તેટલી જ પવિત્ર લાગે છે.
