ચીન: વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા માઓ નિંગે કહ્યું કે ભારત અને પાકિસ્તાને વાતચીત અને વિચાર-વિમર્શ દ્વારા કાશ્મીર મુદ્દાનો ઉકેલ લાવવો જોઈએ અને પરિસ્થિતિને વધુ જટિલ બનાવી શકે તેવા એકપક્ષીય પગલાં લેવાથી દૂર રહેવું જોઈએ. બેઈજિંગમાં એક પ્રેસ કોન્ફરન્સ દરમિયાન પાકિસ્તાની પત્રકાર દ્વારા કાશ્મીર મુદ્દાને લઈને કરવામાં આવેલા સવાલ પર કહ્યું. તેમણે કહ્યું કે કાશ્મીર મુદ્દે ચીનની સ્થિતિ હંમેશા એકસમાન અને સ્પષ્ટ રહી છે.માઓએ કહ્યું કે, આ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના ઇતિહાસમાં બાકી રહેલો મુદ્દો છે અને તેને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ચાર્ટર, સંબંધિત સુરક્ષા પરિષદના ઠરાવો અને સંબંધિત દ્વિપક્ષીય કરારો દ્વારા સંબોધવામાં આવવો જોઈએ.
વિચાર-વિમર્શ: શાંતિપૂર્ણ માધ્યમો અનુસાર, યોગ્ય રીતે સંચાલિત થવું જોઈએ. "સંબંધિત પક્ષોએ એકપક્ષીય પગલાં લેવાથી દૂર રહેવું જોઈએ જે પરિસ્થિતિને વધુ જટિલ બનાવે છે," તેમણે કહ્યું. ઉપરાંત, વિવાદને ઉકેલવા અને પ્રદેશમાં શાંતિ અને સ્થિરતા જાળવવા માટે વાતચીત અને વિચાર-વિમર્શમાં જોડાવું જોઈએ.ભારતે ભૂતકાળમાં કાશ્મીર મુદ્દા પર ત્રીજા પક્ષની દખલગીરીને નકારી કાઢી હતી અને કહ્યું હતું કે જમ્મુ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ કાશ્મીર સાથે સંબંધિત બાબતો સંપૂર્ણપણે દેશની આંતરિક બાબતો છે. વિદેશ મંત્રાલયે આ વર્ષે માર્ચમાં કહ્યું હતું કે, 'ચીન સહિત અન્ય દેશોને આ અંગે ટિપ્પણી કરવાનો કોઈ અધિકાર નથી. તેઓએ નોંધવું જોઈએ કે ભારત તેમના આંતરિક મુદ્દાઓ પર ટિપ્પણી કરવાનું ટાળે છે.
ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના સંબંધો: (Relations between India and Pakistan) કાશ્મીર મુદ્દા અને પાકિસ્તાન પ્રાયોજિત સરહદ પારના આતંકવાદને લઈને તણાવપૂર્ણ છે. 5 ઓગસ્ટ, 2019 ના રોજ ભારતે જમ્મુ અને કાશ્મીરનો વિશેષ દરજ્જો નાબૂદ (Abolition of special status of Jammu and Kashmir) કરવાનો અને રાજ્યને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં વિભાજિત કરવાનો નિર્ણય લીધા પછી બંને દેશો વચ્ચેના દ્વિપક્ષીય સંબંધો વધુ બગડ્યા હતા. ભારતે પાકિસ્તાનને વારંવાર કહ્યું છે કે જમ્મુ અને કાશ્મીર ભારતનું અભિન્ન અંગ હતું, છે અને રહેશે. ભારતે કહ્યું છે કે તે આતંકવાદ, દુશ્મનાવટ અને હિંસાથી મુક્ત વાતાવરણમાં પાકિસ્તાન સાથે સામાન્ય પડોશી સંબંધો ઈચ્છે છે. કાશ્મીરમાં કલમ 370 નાબૂદ કરવાના નિર્ણય બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ વધી ગયો હતો. તે જ સમયે, ભારતના નિર્ણય પછી, પાકિસ્તાને નવી દિલ્હી સાથે રાજકીય સંબંધો તોડવાની સાથે ભારતીય રાજદૂતને હાંકી કાઢ્યા હતા. ત્યારથી પાકિસ્તાન અને ભારત વચ્ચેના વ્યાપારી સંબંધો પણ એવા જ રહ્યા છે.
