લંડન: કોવિડ-19નો રોગચાળો ફેલાવનારા સાર્સ-કોવ-2 વાઇરસની સલામત રીતે નકલી પ્રતિકૃતિ બનાવવાના આશયથી હાથ ધરાયેલું આ સંસોધન હોસ્પિટલ ઇન્ફેકશન નામના જર્નલમાં એક પત્ર તરીકે પ્રસિદ્ધ થયું હતું, જેમાં દાવો કરાયો હતો કે, કોરોના વાઇરસ સમગ્ર હોસ્પિટલની સપાટી ઉપર ખુબ જ ઝડપથી ફેલાઇ શકે છે.
યુકેની ગ્રેટ ઓર્મોન્ડ સ્ટ્રીટ હોસ્પિટલ (GOSH) અને યુનિવર્સિટિ કોલેજ હોસ્પિટલ (UCL)ના સંશોધકોએ નોંધ કરી હતી કે, હોસ્પિટલની પથારી ઉપર છૂટી ગયેલા આ વાઇરસના ડીએનએ ફક્ત 10 કલાકના સમયમાં જ ઓડધો અડધ હોસ્પિટલની સપાટી ઉપર ફેલાઇ જવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, તદઉપરાંત તે આ સપાટી ઉપર પાંચ દિવસ સુધી રહે છે.
સંશોધકોએ સાર્સ-કોવ-2નો ઉપયોગ કરવાને બદલે આ વાઇરસનો ચેપ લાગેલા એક છોડમાં વાઇરસના રહી ગયેલા ડીએનએની મદદથી કૃત્રિમરીતે તેની નકલી પ્રતિકૃતિ તૈયાર કરી હતી જેનો માનવીને ચેપ લાગી શકતો નથી. એક મીલિલીટર પાણીમાં રહેલાં વાઇરસની સમકક્ષ સાર્સ-કોવ-2 વાઇરસ ધરાવતું દ્વવ્ય દર્દીનાં શ્વાસનતંત્રમાંથી લેવાયેલા નમુનામાં જોવા મળ્યું હતું.
સંશોધકોએ હોસ્પિટલના એક આઇસોલેશન રૂમના પલંગની પથારી ઉપર આ વાઇરસના ડીએનએ ધરાવતું પાણી રેડ્યું હતું, ત્યારબાદના પાંચ દિવસ દરમ્યાન તે હોસ્પિટલના વોર્ડની 44 જગ્યાઓના નમૂમા લીધા હતા. તેઓને જોવા મળ્યું હતું કે ફક્ત 10 કલાકના સમયમાં જ હોસ્પિટલના વોર્ડની જે જે જગ્યાઓના નમૂના લેવાયા હતા. તે પૈકી 41 ટકા જગ્યાઓ ઉપર તે વાઇરસના ડીએનએ ચોંટેલા હતા. આ લોકોએ જે જે જગ્યાઓના નમૂના લીધા હતા તેમાં વિવિધ પલંગની પથારીઓ, દરવાજા, હેન્ડલ, વેઇટિંગ રૂમમાં અઢેલવાની જગ્યાઓ, બાળકોના રમકડાં, પુસ્તકો, અને બાળકોને રમવાની જગ્યાઓનો સમાવેશ થતો હતો. ત્રણ દિવસ બાદ 59 ટકા જગ્યાઓ ઉપર અને પાંચમાં દિવસે ઘટીને 41 ટકા જગ્યાઓ ઉપર આ વાઇરસના ડીએનએ જોવા મળ્યા હતા.
કોરોના વાઇરસના ફેલાવામાં સપાટી કેટલી મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે તે અમારા સંસોધનમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે અને તેના ઉપરથી પૂરવાર થાય છે કે સ્વચ્છતા જાળવવી અને વારંવાર હાથ ધોવા કેટલાં મહત્વના છે એમ યુસીએલની લિના સિરિકે કહ્યું હતું. જે જગ્યાઓ ઉપર કોરોના વાઇરસની હાજરી જોવા મળી હતી તેમાં સૌથી વધુ વિસ્તાર પલંગની આજુબાજુની જગ્યાઓ ઉપરાંત નજીકના રૂમ અને કેટલીક વધારાની પથારીઓ તથા સારવાર માટેના રૂમ જેવા ક્લિનિકલ એરિયાનો સમાવેશ થતો હતો.
ત્રીજા દિવસે ક્લિનિકલ એરિયાની 86 ટકા જગ્યાઓ ઉપર આ વાઇરસના ડીએનએ જોવા મળ્યા હતા અને ચોથા દિવસે પલંગની સૌથી નજીકની 60 ટકા જગ્યાઓનું ટેસ્ટિંગ પોઝિટિવ આવ્યું હતું એમ સંશોધકોએ દાવો કર્યો હતો. ખાંસી કે છીંક ખાવાથી મોં અને નાકમાંથી ઉડતા પ્રવાહીના કણો દ્વારા લોકોને કોવિડ-19નો ચેપ લાગી શકે છે. એમ યુસીએલના ડોક્ટર અને આ સંસોધનના સહ-લેખક ઇલૈન ક્લોટમેન-ગ્રીને કહ્યું હતું.
આ પ્રવાહીના કણ સપાટી ઉપર ચોંટી જાય છે અને કોઇ વ્યક્તિ તે સપાટીના સંપર્કમાં આવે અને બાદમાં તેના હાથ વડે તે નાક, મો કે આંખને સ્પર્શ કરે તો તે વ્યક્તિને અવશ્ય ચેપ લાગે છે એમ ક્લોટમેન ગ્રીને કહ્યું હતું. સાર્સ-કોવ-2ની જેમ સંસોધકોએ જેનો ઉપયોગ કર્યો હતો તે સરોગેટ વાઇરસ જીવાણુમુક્ત કરતાં વાઇપ્સ દ્વારા અથવા તો પાણી અને સાબુથી હાથ ધોવાથી દૂર થઇ શકે છે.
અમારું સંસોધન એ વાતની યાદ અપાવે છે કે, આરોગ્યના ક્ષેત્રમાં કામ કરતા તમામ કર્મચારીઓ અને ક્લિનિકલ એરિયાની મુલાકાતે જનારા તમામ મુલાકાતીઓ પર્શનલ પ્રોટેક્ટિવ ઇક્વિપમેન્ટ(PPE)નો યોગ્ય ઉપયોગ કરીને અને હાથની સ્વચ્છતા જાળવીને આ વારસના સંક્રમણને રોકવામાં મદદરૂપ બની શકે છે એમ ક્લોટમેન ગ્રીને કહ્યું હતું.
સાર્સ-કોવ-2 જેવો વાઇરસ ખાંસીના કારણે ઉડતા પ્રવાહી કણો જેવા શરીરના દ્રવ્ય દ્વારા ફેલાઇ શકે છે જ્યારે સંસોધનમાં અમે પાણીમાં રહેલાં વાઇરસના ડીએનએનો ઉપયોગ કર્યો હતો. લાળ જેવા વધુ ચીકણા પ્રવાહીની મદદથી આ વાઇરસ ઝડપથી ફેલાઇ શકે છે એમ સંશોધકોએ કહ્યું હતું.
જો કે આ સંશોધનની એવી પણ ચેતવણી છે કે તેમાં સપાટી ઉપર ચોંટેલો વાઇરસ કેટલી ઝડપે સંક્રમણ ફેલાવી શકે છે તે જરૂર દર્શાવવામાં આવ્યું છે પરંતુ તેનાથી વ્યક્તિને ચેપ લાગવાની કેટલી શક્યતા છે તેનો નિર્ણય કરી શકાય નહીં.
