નવી દિલ્હીઃ આજે અમે તમને FIR (First Information Report)ની સંપૂર્ણ વિગતો જણાવીશું. કારણ કે જો કોઈ વ્યક્તિ કાયદાનો ભંગ કરે છે અથવા તમે તે કર્યું છે, તો પોલીસ સ્ટેશનમાં પ્રથમ કામ FIR એટલે કે પ્રથમ માહિતી અહેવાલનું છે. કોઈપણ ગુનાહિત ઘટના સંદર્ભે પોલીસ અધિકારીને કોઈપણ વ્યક્તિ દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી એટલે FIR અથવા (WHAT IS FIR) પ્રથમ માહિતી અહેવાલ. જે પોલીસ દ્વારા ફોજદારી કાર્યવાહી સંહિતા 1973ની કલમ 154ની જોગવાઈઓ અનુસાર લેખિતમાં નોંધવામાં આવે છે.
FIR શું છે ?
FIRને અંગ્રેજીમાં First Information Report કહે છે. FIR એક એવો દસ્તાવેજ (Know About First Information Report) છે, જેના આધારે પોલીસ કાર્યવાહી શરૂ કરે છે.
FIR કેવી રીતે નોંધાવવી ?
- સામાન્ય રીતે ઘણા લોકોને FIR (Know About First Information Report) કેવી રીતે નોંધાવવી તે જાણતા નથી. ઘણી વખત એવું જોવા મળે છે કે, પીડિતને પોલીસ સ્ટેશનની બહાર ફેંકી દેવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં FIR કેવી રીતે નોંધાવવી તે જાણવું જરૂરી બની જાય છે.
- આજના સમયમાં હવે તમારે FIR નોંધવા માટે જાતે જવાની પણ જરૂર નથી. ઈમરજન્સીના કિસ્સામાં પોલીસ ફોન કોલ અથવા ઈ-મેલના આધારે પણ FIR નોંધી શકે છે અથવા ઘટનાનો પ્રત્યક્ષદર્શી અથવા કોઈ સંબંધી પણ FIR નોંધાવી શકે છે.
- FIRમાં ઘટનાની તારીખ, સમય અને આરોપી વિશે જણાવવું જરૂરી છે. FIR પછી ફરિયાદીએ તેની નકલ લેવી પડશે. આ ફરિયાદીનો પણ અધિકાર છે. FIRમાં ક્રાઈમ નંબર લખેલો છે. જેનો ભવિષ્યમાં સંદર્ભ તરીકે ઉપયોગ કરી શકાશે. FIRની નકલ પર પોલીસ સ્ટેશનનો સ્ટેમ્પ અને સંબંધિત પોલીસ અધિકારીની સહી હોવી જરૂરી છે.
ગુનાના પ્રકાર:
- કોગ્નિઝેબલ ગુનો (cognizable offence)
- નોન કોગ્નિઝેબલ ગુનો (non cognizable offence)
1. કોગ્નિઝેબલ ગુનો (cognizable offence)
કોગ્નિઝેબલ ગુનો એ એવા ગુના છે જે ગંભીર ગુનાઓ છે. ઉદાહરણ તરીકે હત્યા, દુષ્કર્મ, ગોળીબારનો સમાવેશ થાય છે. જેમાં પોલીસ સીધી FIR નોંધે છે. આવા કિસ્સાઓમાં પોલીસ CRPCની કલમ 154 હેઠળ FIR નોંધે છે.
2. નોન કોગ્નિઝેબલ ગુનો (non cognizable offence)
નોન-કોગ્નિઝેબલ ગુનાઓ એવા ગુનાઓ છે, જેમાં નાના હુમલાનો સમાવેશ થાય છે. એટલે કે જે ગંભીર પ્રકારનો ગુના હોતા નથી. આવા કિસ્સાઓમાં FIR સીધી દાખલ કરી શકાતી નથી.
