નવી દિલ્હીઃ દેશના નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી (Vice President Election 2022) માટે આજે મતદાન થઈ રહ્યું છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી 2022 માટે સવારે 10 વાગ્યાથી સંસદ ભવનમાં મતદાન થશે. આ પછી તરત જ મતગણતરી શરૂ થશે. સાંજ સુધીમાં નવા ઉપપ્રમુખ કોણ હશે તે નક્કી થઈ જશે.
ઉપરાષ્ટ્રપતિ કેવી રીતે ચૂંટાય છે : પશ્ચિમ બંગાળના પૂર્વ રાજ્યપાલ જગદીપ ધનખરને NDA તરફથી ઉમેદવાર બનાવવામાં આવ્યા છે. યુપીએના સંયુક્ત ઉમેદવાર માર્ગારેટ આલ્વા છે. આંકડાઓ પર એક નજર કરીએ તો જગદીપ ધનખડનો ઉપરનો હાથ દેખાય છે. ચાલો તમને જણાવીએ કે ઉપરાષ્ટ્રપતિ કેવી રીતે ચૂંટાય છે, તેમાં કોને વોટ આપવામાં આવે છે, વોટની ગણતરી કેવી રીતે થાય છે.
આ પણ વાંચો: Vice President Election 2022 : જગદીપ ધનખડ અને માર્ગારેટ આલ્વા વચ્ચે સ્પર્ધા
ભારતના બંધારણમાં ઉપરાષ્ટ્રપતિનો ઉલ્લેખ છે : ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 63 મુજબ ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિ હશે. જ્યારે, બંધારણની કલમ 64 મુજબ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ 'રાજ્યોની પરિષદના હોદ્દેદાર પ્રમુખ' હશે.કલમ 65 જણાવે છે કે, રાષ્ટ્રપતિના મૃત્યુ, રાજીનામું અથવા હટાવવાની સ્થિતિમાં, ઉપરાષ્ટ્રપતિ નવા રાષ્ટ્રપતિની નિમણૂક થાય તે તારીખ સુધી રાષ્ટ્રપતિ તરીકે કાર્ય કરશે.
ક્યારે યોજાય છે ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી ? : ભારતના બંધારણ મુજબ ઉપરાષ્ટ્રપતિની મુદત પૂરી થયાના 60 દિવસમાં ચૂંટણી યોજવી જરૂરી છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે ચૂંટણી પંચ એક રિટર્નિંગ ઓફિસરની નિમણૂક કરે છે. આ રિટર્નિંગ ઓફિસર છે. કોઈપણ ગૃહના મહાસચિવ. ચૂંટણીઓ અંગે જાહેર નોંધો જારી કરે છે અને ઉમેદવારો પાસેથી નામાંકન માટે બોલાવે છે.
કોણ વોટ આપી શકે છે? : પ્રમુખ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ મહત્વના બંધારણીય પદો છે. બંને પદોની ચૂંટણી આડકતરી રીતે થાય છે. એટલે કે ચૂંટણી લોકોના બદલે લોકપ્રતિનિધિઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે. ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં માત્ર સાંસદો જ મતદાન કરી શકે છે. રાજ્યની વિધાનસભાના સભ્યોને પણ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મતદાન કરવાનો અધિકાર છે. રાજ્યસભા અને લોકસભાના નામાંકિત સભ્યો પણ ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મતદાન કરી શકે છે. જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં કોઈપણ ગૃહના નામાંકિત સભ્યને મત આપી શકતા નથી.
ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીની પ્રક્રિયા : ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ માટે ઉમેદવારી નોંધાવવા માટે ઉમેદવારે ઓછામાં ઓછા 20 સાંસદોને પ્રસ્તાવક તરીકે અને 20 સાંસદોને સમર્થક તરીકે દર્શાવવાની શરત પૂરી કરવી પડશે. ઉમેદવાર સંસદના કોઈપણ ગૃહનો સભ્ય ન હોવો જોઈએ. જો કોઈ સાંસદ ચૂંટણી લડવા માંગે છે ચૂંટણી જો એમ હોય તો તેમણે સંસદના સભ્યપદેથી રાજીનામું આપવું પડશે.
આ પણ વાંચો: ઉત્તરાખંડમા અનિલ ભટ્ટ સોલાર પ્લાન્ટ લગાવીને યુવાનોને આપી રહ્યા છે રોજગાર
ગણતરીની ખાસ રીત : મતગણતરીમાં સૌપ્રથમ તે જોવામાં આવે છે કે, તમામ ઉમેદવારોને કેટલા પ્રથમ પ્રાથમિકતાના મત મળ્યા છે. ઉમેદવારોને મળેલા પ્રથમ અગ્રતાના મત ઉમેરવામાં આવે છે. આ પછી કુલ સંખ્યાને 2 વડે ભાગવામાં આવે છે અને ભાગાંકમાં 1 ઉમેરવામાં આવે છે. આ પછી મેળવેલ નંબરને ઉમેદવારને મતગણતરી માટે જરૂરી ક્વોટા ગણવામાં આવે છે. ઉમેદવારને વિજેતા જાહેર કરવામાં આવે છે. જો પરિણામ ઉપલબ્ધ ન હોય તો આ પ્રક્રિયા આગળ ધપાવવામાં આવે છે. પછી સૌથી ઓછા મત મેળવનાર ઉમેદવાર રેસમાંથી બહાર ફેંકાઈ જાય છે, પરંતુ તેને પ્રથમ પ્રાધાન્ય આપતા મતોમાં જોવામાં આવે છે કે, મતદાનમાં કોને બીજી પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે. આ પછી, બીજી પ્રાથમિકતાના આ મતો અન્ય ઉમેદવારોના ખાતામાં ટ્રાન્સફર થાય છે. આ પ્રક્રિયા ત્યાં સુધી ચાલુ રહે છે જ્યાં સુધી એક ઉમેદવારને ક્વોટા જેટલા મત ન મળે. બંધારણના અનુચ્છેદ-71 મુજબ, રાષ્ટ્રપતિ કે ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં કોઈ શંકા કે વિવાદ ઊભો થાય તો તેનો નિર્ણય કરવાનો અધિકાર માત્ર દેશની સર્વોચ્ચ અદાલતને છે.
