દેહરાદૂન: ઉત્તરાખંડના મુખ્યપ્રધાન પુષ્કર સિંહ ધામીએ સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવા માટે એક પગલું આગળ વધાર્યું છે. આજે સરકારે આ માટે પાંચ સભ્યોની યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ ડ્રાફ્ટ (Uniform Civil Code) કમિટીની રચના કરી છે. મુખ્યપ્રધાન ધામીએ આ ડ્રાફ્ટ કમિટીને લઈને એક ટ્વિટ પણ કર્યું છે, જેમાં તેમણે કહ્યું છે કે, આ કાયદો દેવભૂમિની સંસ્કૃતિને બચાવવા અને તમામ ધાર્મિક સમુદાયોને એકરૂપતા પ્રદાન કરવામાં મદદરૂપ સાબિત થશે. ઉત્તરાખંડ દેશનું પહેલું રાજ્ય હશે જ્યાં આ કાયદો લાગુ થશે.
-
देवभूमि की संस्कृति को संरक्षित करते हुए सभी धार्मिक समुदायों को एकरूपता प्रदान करने के लिए मा. न्यायाधीश उच्चतम न्यायालय (सेवानिवृत्त) रंजना प्रकाश देसाई जी की अध्यक्षता में समान नागरिक संहिता (UCC) के क्रियान्वयन हेतु विशेषज्ञ समिति का गठन कर दिया गया है।#UniformCivilCode pic.twitter.com/JneieKhNmc
— Pushkar Singh Dhami (@pushkardhami) May 27, 2022 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="
">देवभूमि की संस्कृति को संरक्षित करते हुए सभी धार्मिक समुदायों को एकरूपता प्रदान करने के लिए मा. न्यायाधीश उच्चतम न्यायालय (सेवानिवृत्त) रंजना प्रकाश देसाई जी की अध्यक्षता में समान नागरिक संहिता (UCC) के क्रियान्वयन हेतु विशेषज्ञ समिति का गठन कर दिया गया है।#UniformCivilCode pic.twitter.com/JneieKhNmc
— Pushkar Singh Dhami (@pushkardhami) May 27, 2022देवभूमि की संस्कृति को संरक्षित करते हुए सभी धार्मिक समुदायों को एकरूपता प्रदान करने के लिए मा. न्यायाधीश उच्चतम न्यायालय (सेवानिवृत्त) रंजना प्रकाश देसाई जी की अध्यक्षता में समान नागरिक संहिता (UCC) के क्रियान्वयन हेतु विशेषज्ञ समिति का गठन कर दिया गया है।#UniformCivilCode pic.twitter.com/JneieKhNmc
— Pushkar Singh Dhami (@pushkardhami) May 27, 2022
ડ્રાફ્ટ કમિટી : આ ડ્રાફ્ટ કમિટીની પાંચ સભ્યોની ટીમમાં સુપ્રીમ કોર્ટના નિવૃત્ત જસ્ટિસ રંજના પ્રકાશ દેસાઈને અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે. ડ્રાફ્ટ કમિટીના અન્ય સભ્યોમાં દિલ્હી હાઈકોર્ટના પૂર્વ ન્યાયાધીશ પ્રમોદ કોહલી, ઉત્તરાખંડના પૂર્વ મુખ્ય સચિવ IAS શત્રુઘ્ન સિંહ, દૂન યુનિવર્સિટીના વાઇસ ચાન્સેલર સુરેખા ડાંગવાલ અને સામાજિક કાર્યકર્તા મનુ ગૌરનો સમાવેશ થાય છે. આ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ હેઠળ લગ્ન-છૂટાછેડા, મિલકત અને ઉત્તરાધિકાર જેવી બાબતો પર ધર્મને ધ્યાનમાં લીધા વિના તમામ નાગરિકો માટે સમાન કાયદો હશે.
સમિતિની રચના કરવાનો નિર્ણય પ્રથમ કેબિનેટમાં લેવામાં આવ્યો : સરકારની રચના પછી 24 માર્ચ 2022 ના રોજ યોજાયેલી ધામી 2.0 ની પ્રથમ કેબિનેટ બેઠકમાં નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો કે, રાજ્ય સરકાર આ કાયદાના અમલીકરણ માટે નિષ્ણાતોની એક સમિતિની રચના કરશે. જે એક ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરશે. રાજ્યમાં સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવી. રાજ્ય કેબિનેટે આ નિર્ણય માટે તેની સર્વસંમતિ નોંધાવી હતી. કેબિનેટની આ પ્રથમ બેઠકમાં સીએમ પુષ્કર સિંહ ધામીએ કહ્યું હતું કે, તેમની સરકારે ઉત્તરાખંડમાં સમાન નાગરિક સંહિતા લાવવાનો સંકલ્પ કર્યો છે.
સમાન નાગરિક સંહિતા જેવા કાયદાની જરૂર છે : ધામીએ કહ્યું કે, ઉત્તરાખંડના સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક વારસાને બચાવવા, પર્યાવરણનું રક્ષણ કરવા અને રાષ્ટ્રનું રક્ષણ કરવા માટે, ઉત્તરાખંડની સરહદોનું રક્ષણ સમગ્ર ભારત માટે મહત્વનું છે, તેથી સમાન નાગરિક સંહિતા જેવા કાયદાની જરૂર છે. મુખ્યપ્રધાનએ કહ્યું કે, આ ભારતીય બંધારણની કલમ 44ની દિશામાં પણ એક અસરકારક પગલું હશે, જે દેશના તમામ નાગરિકો માટે સમાન નાગરિક સંહિતાની વિભાવના રજૂ કરે છે.
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ શું છે : યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ અથવા યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ એ કોઈપણ ધર્મની સીમાઓને વિભાજિત કર્યા વિના દરેક સમાજ માટે સમાન કાનૂની અધિકારો અને ફરજો લાગુ કરવાની જોગવાઈ છે. આ અંતર્ગત રાજ્યમાં રહેતા લોકો માટે સમાન કાયદાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. ધર્મના આધારે કોઈ પણ સમુદાયને કોઈ વિશેષ લાભ મળી શકતો નથી.
છૂટાછેડા અને સંપત્તિના મામલામાં કાયદો બનશે : યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ થવાની સ્થિતિમાં રાજ્યમાં રહેતા દરેક વ્યક્તિને એક કાયદો લાગુ થશે. કાયદાને કોઈ ચોક્કસ ધર્મ સાથે કોઈ લેવાદેવા નહીં હોય. આવી સ્થિતિમાં વિવિધ ધર્મોના અંગત કાયદા ખતમ થઈ જશે. હાલમાં દેશમાં ધર્મ સંબંધિત બાબતોમાં મુસ્લિમ પર્સનલ લો, ક્રિશ્ચિયન પર્સનલ લો અને પારસી પર્સનલ લોને આધાર બનાવવામાં આવે છે. આ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડના અમલ સાથે સમાપ્ત થશે. આ સાથે લગ્ન, છૂટાછેડા અને સંપત્તિના મામલામાં કાયદો બનશે.
વિરોધ શા માટે થઈ રહ્યો છે? : રાજ્યમાં રહેતા લોકોને સમાન કાયદાકીય અધિકાર મળે તો લોકો ખુશ રહે, તો પછી વિરોધ શા માટે? નિષ્ણાતો આ પ્રશ્નનો જવાબ આપે છે કે ધર્મની વાત કહેવાથી લોકો ઘણા કિસ્સાઓમાં કાયદાકીય જોગવાઈઓથી છટકી જાય છે. પહેલા મુસ્લિમ ધર્મમાં ટ્રિપલ તલાકની પ્રથા ચાલતી હતી. દેશની સંસદ દ્વારા તેને નાબૂદ કરવામાં આવ્યો હતો.
મહિલાઓને પિતાની સંપત્તિ પર પુરુષો જેટલો જ અધિકાર આપશે : આવી સ્થિતિમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ થયા બાદ ચાર લગ્નની પ્રથા પર પણ પ્રતિબંધ મુકવામાં આવશે. એકથી વધુ લગ્ન કરવા ગેરકાયદેસર ગણાશે. અન્ય ધર્મોમાં મહિલાઓને જમીન અને મિલકત પરના અધિકારોની બાબતમાં ઓછા અધિકારો આપવામાં આવ્યા છે. યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ મહિલાઓને પિતાની સંપત્તિ પર પુરુષો જેટલો જ અધિકાર આપશે. આ કેટલાક લોકોને પછાડી રહ્યું છે.
ધર્મોના નિયમોને ખતમ કરવાનો આરોપ : યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ દ્વારા એક ધર્મને પ્રોત્સાહન આપવાનો આરોપ પણ લગાવવામાં આવ્યો છે. તેને ભારતીય જનતા પાર્ટી અને આરએસએસના એજન્ડામાં સામેલ કરવામાં આવ્યો છે. સાથે જ તેના પર કેટલાક ધર્મોના નિયમોને ખતમ કરવાનો પણ આરોપ લગાવવામાં આવ્યો છે. મુસ્લિમ સમુદાયને નિશાન બનાવીને મુસ્લિમ પર્સનલ લૉ નાબૂદ કરવાના આક્ષેપો કરવામાં આવ્યા છે.
UCC હંમેશા BJPના એજન્ડામાં રહ્યું છે : સમાન નાગરિક સંહિતા એક એવો મુદ્દો છે, જે હંમેશા ભાજપના એજન્ડામાં રહ્યો છે. 1989ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે પ્રથમ વખત તેના ઢંઢેરામાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડનો મુદ્દો સામેલ કર્યો હતો. ભાજપે 2019ની લોકસભા ચૂંટણીના ઢંઢેરામાં સમાન નાગરિક સંહિતાનો સમાવેશ કર્યો હતો. ભાજપનું માનવું છે કે, જ્યાં સુધી યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ નહીં અપનાવાય ત્યાં સુધી લિંગ સમાનતા નહીં આવી શકે.
