પટના: જાહેર આસ્થાના મહાન તહેવાર છઠ (Chhath Puja 2022) ને લઈને બિહાર સહિત દેશમાં ઉત્સાહનું વાતાવરણ છે. 4 દિવસીય આ ઉત્સવનો આજે બીજો દિવસ છે. બીજા દિવસને ખરણા વ્રત એટલે, છઠ પૂજાનો બીજો દિવસ તરીકે ઓળખવામાં (Second day of Chhath Mahaparva) આવે છે. 36 કલાકના ઉપવાસ કરીને છઠનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે અને ભક્તોના નિર્જલા વ્રતની શરૂઆત ખરણાથી થાય છે. છઠ પૂજા દર વર્ષે કારતક માસના શુક્લ પક્ષની છઠ્ઠના દિવસે કરવામાં આવે છે. આ વ્રતને છઠ પૂજા, સૂર્ય ષષ્ઠી પૂજા અને દળ છઠ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ વખતે છઠ પૂજા 28 ઓક્ટોબરથી શરૂ થઈ છે.
છઠના બીજા દિવસે ખરણા: ખરણા એટલે શુદ્ધિકરણ. છઠના ઉપવાસ દરમિયાન આખો દિવસ ઉપવાસ કરનાર ઉપવાસ માત્ર એક જ સમયે ભોજન લે છે. જેથી શરીરથી મન સુધી શુદ્ધિ થઈ શકે. તેની પૂર્ણાહુતિ બીજા દિવસે (Second day of Chhath Mahaparva) એટલે કે ખરના દિવસે કરવામાં આવે છે. આ દિવસે, સ્વચ્છ હૃદયથી ઉપવાસ કરનારા ઉપવાસીઓ તેમના ટોટેમ દેવતા અને છઠ્ઠી માયની પૂજા કર્યા પછી તેમને ગોળ, થેકુઆની ખીરનો પ્રસાદ આપે છે. આ દિવસે સાંજે શેરડીનો રસ અથવા ગોળના ચોખા અથવા ગોળની ખીરનો પ્રસાદ બનાવીને વહેંચવામાં આવે છે. પ્રસાદનું સેવન કર્યા બાદ 36 કલાકના ઉપવાસનો પ્રારંભ થાય છે.
ખરણાના નિયમો: ખારણાના દિવસે (method of Kharna) વિધિ પ્રમાણે રોટલી અને ગોળની ખીરનો પ્રસાદ તૈયાર કરવો જોઈએ. ખીર સિવાય પૂજાના પ્રસાદમાં કેળા, મૂળા રાખવાનું ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. આ દિવસે માટીના ચૂલા પર કેરીના લાકડા સળગાવીને પ્રસાદ તૈયાર કરવો શુભ માનવામાં આવે છે. ભગવાન ગણેશ અને સૂર્યનારાયણ પ્રસાદના રૂપમાં તૈયાર કરેલ પ્રસાદ ચઢાવવામાં આવે છે. આ દિવસે છઠ વ્રતિયાએ પ્રસાદ માટે કોઈને બોલાવવું જોઈએ નહીં, પરંતુ તેણે પોતે ઘરે-ઘરે જઈને પ્રસાદ પહોંચાડવો જોઈએ. ઘરના સભ્યોએ ઘરના અને છઠના તહેવાર દરમિયાન માંસ અને દારૂનું સેવન ન કરવું જોઈએ. રાત્રે પણ ઘરના સભ્યોએ ફિલ્ટર કરેલો ખોરાક જ ખાવો જોઈએ. વ્રત કરનાર સ્ત્રી કે પુરુષે જમીન પર સૂવું જોઈએ.
લોહાંડા અને ખરના સમય:
29 ઓક્ટોબર, દિવસ શનિવાર
સૂર્યોદય: સવારે 06.31 કલાકે
સૂર્યાસ્ત: સાંજે 05:38
શુભ સમય:
રવિ યોગ: સવારે 06.31 થી 09.06.00 સુધી
સુકર્મ યોગ: રાત્રે 10.23 વાગ્યાથી બીજા દિવસે સવાર સુધી
આંબાના લાકડાનો ઉપયોગ: કારતક શુક્લના પાંચમા દિવસે (chhath festival of folk faith) ખરણા થાય છે. છઠ વ્રત જેઓ 36 કલાક પાણી વિના રહે છે તેઓને આ વ્રત મુશ્કેલ નથી પણ સરળ લાગે છે. વ્રત કરનાર વ્યક્તિ એટલે કે છઠવટી ઉપવાસ પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી જમીન પર સૂઈ જાય છે. સ્નાનના દિવસે બનાવેલ ભોજન બનાવતી વખતે પણ ઘણી ખાસ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું પડે છે. આ દિવસે જે ભોજન બનાવવામાં આવે છે તે રસોડાના ચૂલા પર નહીં પરંતુ લાકડાના ચૂલા પર તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ ચૂલામાં માત્ર કેરીના લાકડાનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. આ દિવસે, તમામ નિયમોનું પાલન કરીને, ભોજન તૈયાર કરવામાં આવે છે અને સૌપ્રથમ સૂર્ય ભગવાનને અર્પણ કરવામાં આવે છે. તે પછી છઠ ઉપવાસ ભોજન લે છે અને તે પછી જ પરિવારના અન્ય સભ્યો ભોજન કરી શકે છે.
છઠ પૂજામાં વપરાતી સામગ્રીઃ નવી સાડીઓ, વાંસની બનેલી મોટી ટોપલીઓ, પિત્તળ અથવા બાસ સૂપ, દૂધ, પાણી, લોટા, શાલી, શેરડી, મોસમી ફળો, પાન, મીઠાઈઓ, (Material used in Chhath Puja) સોપારી, મીઠાઈઓ, છઠ પૂજા માટેના દીવા વગેરે. જરૂરી. વાસ્તવમાં, આ સિઝનમાં મળતા તમામ ફળો અને શાકભાજી છઠ પર સૂર્ય ભગવાનને અર્પણ કરવામાં આવે છે. છઠ પૂજાની શરૂઆત નહાય ખાય સાથે થઈ છે. હવે બીજો દિવસ એટલે કે આજે ઘરના પર છે. ત્રીજા દિવસે અર્ઘ્ય અસ્ત થતા સૂર્યને આપવામાં આવશે અને છેલ્લા દિવસે અને ચોથા દિવસે ઉગતા સૂર્યને અર્ઘ્ય આપવામાં આવશે.
છઠ પૂજા સાથે જોડાયેલી દંતકથા શું છે?: એક દંતકથા અનુસાર (A legend connected with Chhath Puja) પ્રિયવ્રત નામનો એક રાજા હતો. તેમની પત્નીનું નામ માલિની હતું. બંનેને કોઈ સંતાન નહોતું. જેના કારણે બંને ઉદાસ રહેતા હતા. એક દિવસ મહર્ષિ કશ્યપે રાજા પ્રિયવ્રતને પુત્ર પ્રાપ્તિ માટે યજ્ઞ કરવાનું કહ્યું. મહર્ષિની આજ્ઞાને અનુસરીને રાજાએ એક યજ્ઞ કર્યો, ત્યારબાદ રાણીએ એક સુંદર પુત્રને જન્મ આપ્યો. પરંતુ કમનસીબે તે બાળક મૃત જન્મ્યો હતો. આનાથી રાજા વધુ દુઃખી થયો. તે જ સમયે આકાશમાંથી એક વિમાન ઉતર્યું જેમાં માતા ષષ્ઠી બિરાજમાન હતા. રાજાની વિનંતીથી તેણે પોતાનો પરિચય આપ્યો. તેણે કહ્યું કે હું બ્રહ્માની માનસ પુત્રી ષષ્ટિ છું. હું વિશ્વના તમામ લોકોની રક્ષા કરું છું અને નિઃસંતાનને સંતાન પ્રાપ્તિનું વરદાન આપું છું. પછી દેવીએ મૃત બાળકને આશીર્વાદ આપ્યો અને તેનો હાથ મૂક્યો, જેના કારણે તે ફરીથી જીવતો થયો. દેવીની આ કૃપાથી રાજા ખૂબ પ્રસન્ન થયા અને ષષ્ટિ દેવીની પૂજા કરી. ત્યારથી આ પૂજા ફેલાઈ ગઈ.
