શ્રીનગર: વૈશ્વિક તાપમાન એટલે કે ગ્લોબલ વોર્મિંગ આજે વિશ્વની સૌથી મોટી સમસ્યા બની ગઈ છે. ઉત્તરાખંડ પણ આનાથી અછૂત નથી. ગ્લોબલ વોર્મિંગના કારણે ગ્લેશિયર્સ ઝડપથી પીગળી રહ્યા છે. આ સાથે વરસાદ અને હિમવર્ષાની પેટર્નમાં પણ સતત બદલાવ જોવા મળી રહ્યો છે. ગ્લોબલ વોર્મિંગનું મુખ્ય કારણ ઝડપથી વનનાબૂદી અને પર્યાવરણમાં પ્રદૂષણનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. જો કે, આ બધાની વચ્ચે કેટલાક એવા લોકો છે જેમણે પર્યાવરણ અને જંગલોને બચાવવા માટે પહેલ કરી છે અને તેમની મહેનત પણ રંગ લાવી છે. હેમવતી નંદન બહુગુણા ગઢવાલ સેન્ટ્રલ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોએ જમીનના 50 નાળાઓ ભરીને લોકોને અરીસો બતાવ્યો છે. વૈજ્ઞાનિકોએ દાવો કર્યો છે કે આ રીતે તેઓએ લગભગ 10 હજાર ટન કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડવામાં યોગદાન આપ્યું છે.
એવું કહેવાય છે કે શ્રીનગરનું હવામાન અંગ્રેજો કે રાજાઓને પસંદ નહોતું. જ્યાંથી ગઢવાલના રાજા દેવલગઢ ગયા, અંગ્રેજો અહીંથી પૌરીમાં સ્થાયી થયા. તેની પાછળનું એક મોટું કારણ અહીંનું ગરમ વાતાવરણ હતું. આ વાતાવરણમાં ગઢવાલ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોએ એવું મિશ્ર જંગલ તૈયાર કર્યું છે, જે રાજ્ય અને દેશ માટે એક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરી રહ્યું છે. નઝીરે રજૂઆત કરી: એક હેક્ટરમાં ફેલાયેલા આ મિશ્ર જંગલમાં કેરી અને સફરજનના વૃક્ષોએ એકસાથે ફળ આપવાનું શરૂ કર્યું છે, તેથી અહીં ઊંચા હિમાલયના પ્રદેશમાં ઉગતા ઓકથી લઈને નીચલા હિમાલયના પ્રદેશોમાં જોવા મળતા સાગના છોડ હવે વૃક્ષોનો આકાર લઈ રહ્યા છે. રોકાયેલા છે. આ મિશ્ર જંગલને તૈયાર કરવા માટે ગઢવાલ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકો છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી કામ કરી રહ્યા હતા. વૈજ્ઞાનિકોની આ મહેનત હવે પરિણામ દેખાઈ રહી છે.
હેપ્રેક સંસ્થાનો ચમત્કાર: હેપ્રેક સંસ્થાના વૈજ્ઞાનિક ડો.વિજયકાંત પુરોહિતે જણાવ્યું કે, આ પ્રોજેક્ટને બાગાયત સાથે પણ જોડવામાં આવ્યો છે, અહીં જંગલી વૃક્ષોની સાથે ફળદાયી વૃક્ષોનું પણ વાવેતર કરવામાં આવ્યું છે. અહીં શેતૂર, તમાલપત્ર, કેરી, દાડમ, ટિમરુ, સફરજન, ઓક વગેરે વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા છે, જેના સારા પરિણામો પણ જોવા મળી રહ્યા છે. સફરજનના ઝાડ પર પણ ફળો આવવા લાગ્યા છે. વાંચો- ગ્લેશિયર પીગળશે તો ભારત-પાકિસ્તાન અને ચીન ડૂબી જશે! આ સ્થિતિ છે ઉત્તરાખંડની
આ રીતે આવ્યો જંગલ બનાવવાનો વિચાર: આ જંગલ બનાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવનાર ગઢવાલ યુનિવર્સિટીના એન્જિનિયર મહેશ ડોભાલનું કહેવું છે કે યુનિવર્સિટીની ઘણી જમીનો પર અતિક્રમણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ જમીન પર લોકો કચરો ફેંકતા હતા. આને ધ્યાનમાં રાખીને પ્રથમ તબક્કામાં એક હેક્ટર જમીનમાં 3000 રોપાઓનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં હવે વૃક્ષોએ ફળ આપવાનું શરૂ કર્યું છે. આ સાથે આ જમીન પર શાકભાજીનું ઉત્પાદન પણ થઈ રહ્યું છે. એ જ રીતે બીજા તબક્કામાં 2 હેક્ટર જમીન પર જંગલ બનાવવાનો એક્શન પ્લાન તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યો છે, આ બંજર જમીનને વિકસાવવામાં આવી રહી છે.
ઈકો ગાર્ડન વિકસાવવામાં આવશે: ગઢવાલ યુનિવર્સિટીના વાઈસ ચાન્સેલર પ્રોફેસર અન્નપૂર્ણા નૌટિયાલે જણાવ્યું કે આ પ્રોજેક્ટ ત્રણ વર્ષ પહેલા શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. જેની જવાબદારી યુનિવર્સિટીની ચિત્રા ટીમ અને HEPRECને આપવામાં આવી હતી. અહીં ઓછી ચિલિંગ વેરાયટીના છોડ પણ રોપવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે જો આ પ્રયોગ સંપૂર્ણપણે સફળ થશે તો તેને ખેડૂતોમાં લઈ જવામાં આવશે. આ સાથે ભવિષ્યમાં તેને ઈકો ગાર્ડન તરીકે પણ વિકસાવવામાં આવશે.
ઓક્સિજન હબ બનાવવામાં આવશે: શ્રીનગર શહેરમાં વધતી વસ્તી સાથે પ્રદૂષણ પણ વધી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે ગઢવાલ યુનિવર્સિટીના મિશ્ર જંગલમાં વાવેલા આ છોડ સંપૂર્ણપણે વૃક્ષો બની જાય છે, ત્યારે દરેક વૃક્ષ લગભગ 20 ટન કાર્બનને શોષી લેશે. વૈજ્ઞાનિકોના મતે આ વૃક્ષોના કારણે 10 હજાર ટન કાર્બન ઉત્સર્જનમાં ઘટાડો થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં આ મોડલ સમગ્ર દેશ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી અને પ્રેરણાદાયી સાબિત થશે.
