નવી દિલ્હી : રાષ્ટ્રીય જનતા દળ અને જનતા દળ યુ વચ્ચે ગઠબંધન બાદ બિહારમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી સામે કઠિન પડકાર ઉભો થયો છે. રાજકીય વિશ્લેષકો માને છે કે નવા જોડાણ (INDIA)એ બિહારમાં ભાજપને તેની વ્યૂહરચના બદલવાની ફરજ પાડી છે. રાજકીય બાબતોના નિષ્ણાત અને ચૂંટણી વિશ્લેષક સંજય કુમારે ETV ભારત સાથેની ખાસ વાતચીતમાં જણાવ્યું કે, જ્યાં સુધી RJD અને JDU વચ્ચે ગઠબંધન ન થયું ત્યાં સુધી ભાજપ માટે સ્થિતિ અનુકૂળ હતી. પરંતુ હવે તેઓ 'INDIA' હેઠળ એકસાથે ચૂંટણી લડશે અને જો તેમની વચ્ચે બધુ બરાબર રહેશે તો ભાજપને સખત લડાઈનો સામનો કરવો પડશે.
આરજેડી સાથે નવું ગઠબંધન : ગયા વર્ષે નીતીશ કુમારે ભાજપમાંથી પસ્તાવો કર્યો હતો. સંબંધો તોડીને તેમણે આરજેડી સાથે નવું ગઠબંધન કર્યું. નીતિશે લાલુ પ્રસાદ યાદવના પુત્ર તેજસ્વી યાદવને પણ ઉપમુખ્યમંત્રી બનાવ્યા હતા. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં NDAને 40માંથી 39 બેઠકો મળી હતી. પરંતુ તે સમયે ભાજપ અને જેડીયુ સાથે હતા. જેડીયુને 16 જ્યારે ભાજપને 17 બેઠકો મળી હતી. ભાજપે તમામ બેઠકો જીતી હતી. જેડીયુએ 17માંથી 16 બેઠકો જીતી હતી. એલજેપીને છ બેઠકો મળી હતી.
વિરોધ પક્ષોને એક કરવા માટે પહેલ : હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. નીતિશ કુમારે વિરોધ પક્ષોને એક કરવા માટે એક નવી પહેલ કરી છે. તેઓ અલગ-અલગ રાજ્યોમાં ગયા અને વિરોધ પક્ષોના નેતાઓને મળ્યા. જે બાદ વિપક્ષી પાર્ટીઓએ પણ INDIA નામના નવા ગઠબંધનની જાહેરાત કરી હતી. હવે નીતીશ પ્રયાસ કરી રહ્યા છે કે દરેક લોકસભા મતવિસ્તાર પર વિપક્ષનો એક જ ઉમેદવાર ઊભો રહે. તેઓ એ દિશામાં પ્રયત્નશીલ છે. સંજય કુમારના મતે, તે દેખાય છે એટલું સરળ નથી. તેમણે કહ્યું કે 'INDIA' સમક્ષ સૌથી મોટો પડકાર સીટ શેરિંગનો છે. 'INDIA' સામે આવો કોઈ પડકાર નથી, ઓછામાં ઓછા બિહારમાં, કારણ કે JDU અને RJD બંને અહીં મોટી પાર્ટીઓ છે.
બિહારમાં કોંગ્રેસનો દબદબો નથી : સંજય કુમારે કહ્યું, 'સમસ્યા નાના પક્ષોની છે. બિહારમાં કોંગ્રેસ એટલી મજબૂત નથી. પરંતુ તે રાષ્ટ્રીય સ્તરે મોટી પાર્ટી છે. આવી સ્થિતિમાં તે મહત્તમ બેઠકોનો દાવો કરશે. બિહારમાં ભાજપ સમક્ષ સૌથી મહત્વનો અને જટિલ મુદ્દો જાતિ સમીકરણને પાર કરવાનો છે. આરજેડી પાસે 14 ટકા યાદવ અને 16 ટકા મુસ્લિમ મતદારોનો આધાર છે. એકંદરે તે 30 ટકા બને છે. તેથી જ કોઈપણ ચૂંટણી તમારી તરફેણમાં કરવા માટે આ સમીકરણ ખૂબ જ નક્કર છે.
આ રહેશે વોટ બેંક : જેડીયુને 2020ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પણ ઉચ્ચ જાતિનું સમર્થન હતું. એટલે બ્રાહ્મણ, ભૂમિહાર, રાજપૂત અને કાયસ્થ. એકંદરે તેમનો વોટ બેઝ 21 ટકા છે. જેમાં પંજાબી મૂળના ખત્રી અને સિંધી લોકોનો સમાવેશ થાય છે. તેઓ સ્થળાંતર કરનારા છે. ઉચ્ચ જાતિના આધારમાં તેમનું યોગદાન એક ટકા છે. જોકે, રાજકીય વિશ્લેષક પ્રેમ કુમારનું માનવું છે કે નીતિશ કુમારને ઉચ્ચ જાતિ સુધી સીમિત રાખવો યોગ્ય રહેશે નહીં. 'ઉચ્ચ જાતિની વોટબેંક મુખ્યત્વે ભાજપ પાસે છે. જેડીયુના વોટ ઓબીસી પર આધારિત છે. તેમાં કુર્મી અને કોએરી પણ મુખ્ય છે, જેને લવકુશ કહેવામાં આવે છે. બંનેને જોડીને 6-7 ટકા મતો બને છે. પ્રેમ કુમારે કહ્યું કે, મુસ્લિમ મતદારો જ્યાં પણ જશે, તે ગઠબંધન વધુ મજબૂત માનવામાં આવશે અને આ મામલે આરજેડી અને જેડીયુ બંનેનો રેકોર્ડ સાચો છે. 2015ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં આરજેડી અને જેડીયુએ આના આધારે ભાજપને હરાવ્યું હતું.
ભાજપની રણનીતિ શું હશે? : આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે JDU-RJD સાથે આવ્યા બાદ ભાજપની રણનીતિ શું હશે? ગયા મહિને ભાજપની કોર કમિટીની બેઠક મળી હતી. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ભાજપ 40માંથી 30 સીટો પર ચૂંટણી લડી શકે છે. LJPને છ બેઠકો મળી શકે છે. એલજેપીના ક્યા જૂથને કેટલું મળે છે તે તેઓ પોતે જ નક્કી કરશે. ચિરાગ પાસવાન એક જૂથનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે, જ્યારે પશુપતિ પારસ બીજા જૂથનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે. ઉપેન્દ્ર કુશવાહાની પાર્ટી રાષ્ટ્રીય લોક સમતા પાર્ટીને બે બેઠકો મળવાની આશા છે. બાકીની સીટો 'હમ'ને આપી શકાય. હમ જીતનરામ માંઝીની પાર્ટી છે. થોડા મહિના પહેલા સુધી તેઓ નીતીશ કુમાર સાથે હતા. માંઝીના પુત્ર નીતીશને કેબિનેટમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા.
શું ભાજપાને થશે નુકસાન : નિરીક્ષકોના મતે ભાજપ નીતિશ કુમારની વોટબેંકમાં ખાડો પાડવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. તે બિન-યાદવ અને મોટાભાગની દલિત જાતિઓને મદદ કરવામાં વ્યસ્ત છે. પ્રેમ કુમારે કહ્યું કે, પાસવાને આ કામ કર્યું છે. 2020ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ચિરાગ પાસવાને JDUની દરેક સીટ પર પોતાની પાર્ટીના ઉમેદવાર ઉતાર્યા, જેના કારણે દલિત મતો વિભાજિત થયા અને JDUને ભારે નુકસાન સહન કરવું પડ્યું. તે બિહારમાં ત્રીજા નંબરની પાર્ટી બની. આરજેડી અને ભાજપ બંનેને તેમના કરતા વધુ બેઠકો મળી હતી.
