નવી દિલ્હી: પીએલઓએસ ગ્લોબલ પબ્લિક હેલ્થ (Journal PLOS Global Public Health) જર્નલમાં (Global Public Health) મંગળવારે પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસ અનુસાર (Maternal mortality rate) અરુણાચલ પ્રદેશે (United Nations Journal) રાજ્યોમાં સૌથી ખરાબ પ્રદર્શન કર્યું છે. વૈજ્ઞાનિકોએ 2017-2019 દરમિયાન હેલ્થ મેનેજમેન્ટ ઇન્ફોર્મેશન સિસ્ટમ (HMIS) માં નોંધાયેલા 61,982,623 જીવંત જન્મો અને 61,169 માતાના મૃત્યુના ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યું.
આ પણ વાંચો: ભારતમાં મળી આવ્યો આફ્રિકન સ્વાઈન, 140 ભૂંડના મોત થતા ફેલાયો ભય
ભારતનું MMR 113 છે: HMIS એ વેબ આધારિત મોનિટરિંગ સિસ્ટમ (health management information system) છે, જે આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય દ્વારા લાગુ કરવામાં આવે છે. 2011થી વસ્તી ડેટાનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. તેથી, વર્ષ 2022માં 773 જિલ્લાઓને બદલે, ફક્ત 640 જિલ્લાઓને ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યા હતા. અભ્યાસના પરિણામો દર્શાવે છે કે, ભારતમાં 70 ટકા જિલ્લાઓમાં (640 માંથી 448) 70થી વધુ MMR નોંધાયા છે, સંશોધકોએ જણાવ્યું હતું. પ્રજનનક્ષમતા અથવા સગર્ભાવસ્થાની ગૂંચવણોને કારણે એક લાખ જન્મ દીઠ માતાનું મૃત્યુ દર (Maternal mortality rate In India) છે. ટકાઉ વિકાસ લક્ષ્યો હેઠળ 2030 માટે MMR 70 પર નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યો છે. ભારતનું MMR હાલમાં 113 છે.
વિશ્વમાં 15 ટકા મૃત્યુ ભારતમાં: અભ્યાસમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે, માતાના મૃત્યુના કિસ્સામાં, વિશ્વમાં માતાઓના 15 ટકા મૃત્યુ ભારતમાં થયા છે. આ કિસ્સામાં તે નાઇજીરિયા (19 ટકા) પછી બીજા ક્રમે છે. મુંબઈ સ્થિત ઇન્ટરનેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ પોપ્યુલેશન સાયન્સ (International Institute of Population Sciences), યુનિવર્સિટી ઑફ પોર્ટ્સમાઉથ, યુકે અને યુનિવર્સિટી ઑફ વેસ્ટર્ન ઑસ્ટ્રેલિયાના સંશોધકોએ અરુણાચલ પ્રદેશમાં સૌથી વધુ MMR (284) અને મહારાષ્ટ્રમાં સૌથી ઓછું (40) શોધી કાઢ્યું હતું. અભ્યાસમાં માતા મૃત્યુ દર 143, છત્તીસગઢ (144), જમ્મુ અને કાશ્મીર (151), દિલ્હી (162), રાજસ્થાન (162), બિહાર (164), મધ્યપ્રદેશ (179), લક્ષદ્વીપ (208), ઉત્તર પ્રદેશ હતો. (208) અને 209 આસામમાં મળી આવ્યા હતા.
આ પણ વાંચો: એક્ટ્રેસ અમીષા પટેલ સામે ધરપકડ વોરંટ, રૂપિયા 11 લાખ લીધા છતાં ન આવી
ભારતની સેમ્પલ નોંધણી: અભ્યાસના લેખકોએ જર્નલમાં જણાવ્યું હતું કે, ભારતની સેમ્પલ નોંધણી પ્રણાલીએ પ્રતિ 100,000 જન્મે MMRમાં 130 થી 113 સુધીનો ઘટાડો દર્શાવ્યો છે. સંશોધકોના મતે, હિમાચલ પ્રદેશના કિન્નૌર અને લાહૌલ-સ્પીતિ જિલ્લામાં સૌથી ઓછો MMR છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે 115 જિલ્લામાં માતા મૃત્યુ દર 210 કરતાં વધુ અથવા તેની બરાબર હોવાનો અંદાજ છે, 125 જિલ્લામાં 140-209, જ્યારે 210 જિલ્લામાં 70-139 છે. તે જ સમયે, માત્ર 190 જિલ્લાઓમાં, માતા મૃત્યુનું પ્રમાણ 70 કરતા ઓછું છે.
