અમદાવાદ: અષ્ટ સિદ્ધિ નવનિધિના દાતા અસબર દીન જાનકીની માતા. હા, સંકટ હરણ અને મહાદેવના 11મા રુદ્ર અવતાર હનુમાનજીની જન્મજયંતિ 6 એપ્રિલે ઉજવવામાં આવશે. આ વખતે હનુમાન જયંતિનો તહેવાર અદ્ભુત સંયોગ સાથે ઉજવવામાં આવશે. તમે વિચારતા હશો કે હનુમાન જયંતિ વર્ષમાં બે વાર કેમ ઉજવવામાં આવે છે. પ્રથમ ચૈત્ર શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાની તિથિએ અને બીજી કારતક કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્થી તિથિએ. આની પાછળ શું છે ધાર્મિક બાજુ અને હનુમાન જયંતિનું અલગ મહત્વ. ચાલો જાણીએ.
ક્યારે ઉજવાય છે હનુમાન જયંતિઃ કોઈપણ દેવતાની જન્મતારીખ ઘણી વખત એક જ માનવામાં આવે છે, પરંતુ તેના સંબંધમાં ચક્રનો તફાવત છે. જેમાં એક કથા છે, આ કથામાં બે પાસાઓ છે, અમુકમાં હનુમાનજીના જન્મદિવસને કારતક કૃષ્ણ પક્ષ ચતુર્થી કહેવાય છે અને અમુકમાં ચૈત્ર શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાને પણ રામાયણ અને વાલ્મિકી રામાયણનો અભ્યાસ કરીએ તો ભગવાન હનુમાનજીનો જન્મદિવસ છે. કાર્તિક કૃષ્ણ પક્ષ કહેવાય છે. ચતુર્થી તિથિ મંગળવાર કહેવાય છે, પરંતુ હનુમંત ઉપાસના કલ્પત્ર નામનો એક ગ્રંથ છે જેમાં તેમનો જન્મ ચૈત્ર શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાની તારીખે ઉજવવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચોઃ Good Friday 2023: આ દિવસે ભગવાન ઇસુને સૂળી ચડાવવામાં આવ્યા હતા
હનુમાન જયંતિ વર્ષમાં બે વાર કેમ ઉજવવામાં આવે છેઃ આ પ્રશ્ન ઘણા લોકોના મનમાં ઉદ્ભવે છે, તેની પાછળ એક પૌરાણિક કથા છે. આ દંતકથા અનુસાર, એક તારીખ વિજય અભિનંદન ઉત્સવ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે અને બીજી તારીખ તેમના જન્મદિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. પ્રથમ વાર્તા અનુસાર, જ્યારે બાળક હનુમાન સૂર્યને કેરી માનીને ખાવા માટે આકાશમાં ઉડવાનું શરૂ કર્યું, ત્યારે રાહુ પણ સૂર્યને ગ્રહણ કરવા માંગતો હતો, પરંતુ સૂર્યદેવ હનુમાનજીને જોઈને તેમને અન્ય રાહુ સમજી ગયા. આ ઘટના ચૈત્ર મહિનાની પૂર્ણિમાની તારીખે બની હતી, ત્યારથી આ દિવસે હનુમાન જયંતિ મનાવવાની પરંપરા શરૂ થઈ હતી. એક અન્ય કથા અનુસાર, હનુમાનજીની ભક્તિ અને સમર્પણ જોઈને માતા સીતાએ તેમને અમરત્વનું વરદાન આપ્યું હતું. આ દિવસે નરક ચતુર્દશી હતી. આ રીતે વર્ષમાં બીજી હનુમાન જયંતિ પણ દિવાળીના એક દિવસ પહેલા ઉજવવામાં આવે છે. હનુમાન જયંતિ એક હિન્દુ તહેવાર છે. ચૈત્ર માસની પૂર્ણિમાએ ઉજવાતો આ તહેવાર આ વર્ષે 6 એપ્રિલે ઉજવવામાં આવશે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે હનુમાનજીનો જન્મ થયો હતો. હનુમાનજીને કલયુગના સૌથી પ્રભાવશાળી દેવતાઓમાંના એક માનવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચોઃ Som Pradosh Vrat 2023: અટકેલા કામ થશે પૂર્ણ, પરેશાનીઓનો નાશ થશે, જાણો વ્રતનું મહત્વ
હનુમાન ભગવાન શિવનો અવતાર છેઃ ભગવાન હનુમાનને મહાદેવ શંકરનો 11મો અવતાર પણ માનવામાં આવે છે. હનુમાનજીની પૂજા અને વ્રત રાખવાથી હનુમાનજીના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે અને જીવનમાં કોઈપણ પ્રકારની મુશ્કેલી આવતી નથી, તેથી હનુમાનજીને મુશ્કેલી નિવારક પણ કહેવામાં આવે છે. જે લોકોની કુંડળીમાં શનિ અશુભ સ્થાનમાં હોય અથવા શનિની અર્ધશતાબ્દી ચાલી રહી હોય તેવા લોકોએ હનુમાનજીની પૂજા કરવી જોઈએ. આમ કરવાથી શનિ ગ્રહ સંબંધિત સમસ્યાઓ દૂર થાય છે. હનુમાનજીને મંગલકારી કહેવામાં આવે છે, તેથી તેમની પૂજા કરવાથી જીવનમાં સૌભાગ્ય આવે છે.
ભગવાન હનુમાનની પૂજા પદ્ધતિઃ હનુમાનજીનો જન્મ સૂર્યોદય સમયે થયો હતો. તેથી હનુમાન જયંતિ પર બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં પૂજા કરવી શુભ માનવામાં આવે છે. હનુમાન જન્મજયંતિના દિવસે વ્યક્તિએ બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં ઉઠવું જોઈએ. આ પછી, ઘરની સફાઈ કર્યા પછી, ગંગાજળ છાંટીને ઘરને સ્વચ્છ કરો. સ્નાન વગેરે પછી હનુમાન મંદિર અથવા ઘરમાં પૂજા કરવી જોઈએ. પૂજા દરમિયાન હનુમાનજીને સિંદૂર અર્પણ કરવુ જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે ચમેલીનુ તેલ ચઢાવવાથી હનુમાનજી પ્રસન્ન થાય છે. પૂજા દરમિયાન તમામ દેવી-દેવતાઓને જળ અને પંચામૃત અર્પણ કરો, ત્યારબાદ અબીર, ગુલાલ, અક્ષત, ફૂલ, ધૂપ-દીપ વગેરેનો ભોગ ચઢાવીને પૂજા કરો. સરસવના તેલનો દીવો પ્રગટાવો. હનુમાનજીને વિશેષ પાન ચઢાવો. તેમાં ગુલકંદ, બદામ ઉમેરો. આમ કરવાથી તમને ભગવાનની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. હનુમાન ચાલીસા, સુંદરકાંડ અને હનુમાન આરતીનુ પઠન કરો અને આરતી પછી પ્રસાદ વહેંચો.
હનુમાનજીના 12 નામઃ ॐ हनुमान ॐ अंजनी सुत ॐ वायु पुत्र ॐ महाबल ॐ रामेष्ठ,ॐ फाल्गुण सखा ॐ पिंगाक्ष ॐ अमित विक्रम ॐ उदधिक्रमण,ॐ सीता शोक विनाशन ॐ लक्ष्मण प्राण दाता ॐ दशग्रीव दर्पहा।।મહત્વઃ એવી ધાર્મિક માન્યતા છે કે હનુમાન જયંતિના અવસર પર બજરંગબલીની પૂજા કરવાથી ધાર્યા મુજબનું ફળ મળે છે, પરંતુ એક વાતનું ધ્યાન રાખો કે હનુમાનજીની પૂજા કરતી વખતે રામજીની પૂજા કરવી જોઈએ, કારણ કે એવી માન્યતા છે કે હનુમાનજીની આરાધના કાયમ રહે છે. રામજીની પૂજા વિના અધૂરી છે.
હનુમાન જન્મ કથાઃ શાસ્ત્રોમાં હનુમાનજીના જન્મ વિશે ઘણી માન્યતાઓ છે. પૌરાણિક માન્યતા અનુસાર, એકવાર સ્વર્ગમાં, દુર્વાસા દ્વારા આયોજિત સભામાં સ્વર્ગના રાજા ઇન્દ્ર પણ હાજર હતા. તે સમયે પુંજીકસ્થલી નામની અપ્સરાએ કોઈપણ હેતુ વગર સભામાં દખલ કરીને ઉપસ્થિત દેવતાઓનું ધ્યાન ભટકાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. આનાથી ગુસ્સે થઈને ઋષિ દુર્વાસાએ પુંજિકાસ્થલીને વાનર બનવાનો શ્રાપ આપ્યો. આ સાંભળીને પુંજીકસ્થલી રડવા લાગી, ત્યારે ઋષિ દુર્વાસાએ કહ્યું કે આગામી જન્મમાં તારા લગ્ન વાનરોના દેવતા સાથે થશે. આ સાથે પુત્ર વાનર પણ મળશે. આગલા જન્મમાં માતા અંજનીના લગ્ન વાનર દેવ કેસરી સાથે થયા અને ત્યારબાદ માતા અંજનીના ઘરે હનુમાનજીનો જન્મ થયો.
