- હિન્દુ ધર્મમાં તેરસની તિથિનું ખૂબ મહત્ત્વ છે
- આ તિથિએ ભગવાન શિવની કૃપા મેળવવા પ્રદોષ વ્રત થાય છે
- ગુરુવાર સાથે આવતાં ગુરુ પ્રદોષ વ્રતનો મહિમા વધે છે
અમદાવાદ-હિન્દુ ધર્મમાં ત્રયોદશીને-તેરસને ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. ત્રયોદશી તિથિ ભગવાન શંકરને સમર્પિત છે અને ત્રયોદશી તિથિ પર પ્રદોષ વ્રત મનાવવામાં આવે છે. ત્રયોદશી દર મહિને બે વાર આવે છે, તેથી પ્રદોષ વ્રત પણ મહિનામાં બે વાર રાખવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, પ્રદોષ વ્રતના દિવસે ભગવાન શિવની પૂજા વિધિપૂર્વક કરવાથી ભક્તોની તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. પ્રદોષ વ્રત (પ્રદોષ વ્રત ડિસેમ્બર) સંતાન સુખ અને પારિવારિક સુખ તરફ દોરી જાય છે, ખાસ કરીને ચંદ્ર ગ્રહના દોષો દૂર થાય છે, પ્રદોષ વ્રત અને માસિક શિવરાત્રી (માસિક શિવરાત્રી ડિસેમ્બર) ભગવાન શિવની પ્રસન્નતા માટે ખૂબ જ શુભ છે.
દર મહિનાની બંને તેરસે આ વ્રત થાય છે
દર મહિનાની શુક્લ પક્ષ અને કૃષ્ણ પક્ષની ત્રયોદશી તિથિએ પ્રદોષ વ્રત રાખવામાં આવે છે. ભગવાન શિવ ચોક્કસપણે તેમના ભક્તોની મનોકામના પૂર્ણ કરે છે જેઓ પ્રદોષ વ્રત રાખે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શિવને પ્રસન્ન કરવા ખૂબ જ સરળ છે. ભગવાન શિવ સામાન્ય જલાભિષેક અને પૂજા કરવાથી જ પ્રસન્ન થાય છે. પ્રદોષ વ્રત ખૂબ જ શુભ અને ફળદાયી માનવામાં આવે છે. જે વ્રત કરે છે, તેની બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. તેને ક્યારેય કોઈ તકલીફ થતી નથી.
આ લાભ મળે છે ગુરુવારે આવતા પ્રદોષ વ્રતથી
જો આ વ્રત ગુરુવારે થાય તો તેનું મહત્વ વધુ વધી જાય છે. આ દિવસે ભગવાન શિવની સાથે ભગવાન વિષ્ણુજીની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. જે લોકોની કુંડળીમાં ગુરૂ ગ્રહ ખરાબ હોય તેમણે ખાસ કરીને આ વ્રત કરવું જોઈએ. ગુરૂ ગ્રહ સારો હોવાથી જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ આવે છે, આર્થિક સ્થિતિ મજબૂત થાય છે અને ઋણમાંથી મુક્તિ મળે છે.
કઇ રીતે કરશો આ વ્રત
ગુરુ પ્રદોષ વ્રત વિધિ પ્રદોષ વ્રતનું પાલન કરવા ઈચ્છતી વ્યક્તિએ ત્રયોદશીના દિવસે સવારે સૂર્યોદય પહેલા જાગવું જોઈએ. રોજિંદા કાર્યોમાંથી નિવૃત્ત થયા પછી ભગવાનનું સ્મરણ કરીને વ્રતનો સંકલ્પ લો. હવે પૂજા સ્થાન પર દીવો પ્રગટાવો અને ફળ, ફૂલ વગેરે ભગવાનને અર્પણ કરો. ગુરુ પ્રદોષ (ગુરુ પ્રદોષ વ્રત) ના દિવસે સ્નાન વગેરે કર્યા પછી સ્વચ્છ આછા પીળા કે ગુલાબી વસ્ત્રો પહેરો અથવા સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો. તમે મંદિરમાં જઈને પણ પૂજા કરી શકો છો. જો તમે ઘરમાં પૂજા કરી રહ્યા હોવ તો મંડપને રેશમી કપડાંથી સજાવો અને શિવલિંગની સ્થાપના કરો.
કેળાના ઝાડ નીચે ગાયના ઘીનો દીવો
ગુરુ પ્રદોષના દિવસે ભગવાન શિવની સાથે ભગવાન વિષ્ણુ (ભગવાન વિષ્ણુ જી)ની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. ભગવાન વિષ્ણુ ગુરુવારના પ્રમુખ દેવતા છે, તેથી ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા વિવિધ રીતે કરવામાં આવે છે, જેમ કે કેળાના ઝાડ નીચે ગાયના ઘીનો દીવો કરવો. નારાયણ સ્તોત્ર, વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામ વગેરેનો પાઠ કરો.
ભગવાન શિવની કરો વિશેષ પૂજા
ભગવાન શિવને ગંગાજળથી અભિષેક કરો અને ચંદન લગાવો. ધૂપ-દીપ પ્રગટાવીને મહાદેવ અને શિવ પરિવારની પાર્વતી, ગણેશ (ભગવાન ગણેશ), કાર્તિક, નંદી, શિવગણની પૂજા કરો. પૂજા દરમિયાન શિવલિંગનો રુદ્રાભિષેક પાણી, દૂધ, દહીં, ખાંડ, મધ, શુદ્ધ ઘી, શેરડીનો રસ વગેરેથી કરો. શિવલિંગ પર ધતુરા, બેલપત્ર અને તેનું ઝાડ ચઢાવો. હવે તમે ધૂપ-દીપ, ફળ અને ફૂલ વગેરેથી શિવની પૂજા કરો. શિવની પૂજા કરતી વખતે તમારે શિવ તાંડવ સ્તોત્ર, શિવ પુરાણ, શિવ અષ્ટક અને શિવ ચાલીસાનો પાઠ કરવો જોઈએ. પ્રદોષ વ્રતના દિવસે ભગવાન શિવને આખા ચોખાની ખીરનો પ્રસાદ અર્પણ કરો અને ભગવાન વિષ્ણુને પીળા ફળ અને ફૂલ અર્પણ કરો. ધ્યાન રાખો કે ભગવાનને માત્ર સાત્વિક વસ્તુઓ જ અર્પણ કરવામાં આવે છે. ભગવાન શિવની આરતી કરો, આ રીતે ગુરુ પ્રદોષ વ્રતનું પાલન કરવાથી ભગવાન શિવ, વિષ્ણુ અને બૃહસ્પતિ દેવ અને ચંદ્રદેવની કૃપા પ્રાપ્ત થશે.
ગુરુ પ્રદોષ વ્રત મહત્વના સમય
(ગુરુ પ્રદોષ વ્રત 16 ડિસેમ્બર) વ્રત - ગુરુ પ્રદોષ વ્રત, 16 ડિસેમ્બર
સૂર્યોદય - 07:07 am સૂર્યાસ્ત - 05:19
રાહુકાલ - બપોરે 1:20 થી 03:09 વાગ્યા સુધી તિથિ - ત્રયોદશી પૂર્ણ દિવસ
(17 ડિસેમ્બર) બપોરે 03:59 વાગ્યા સુધી)
નિશિથ મુહૂર્ત - 02 ડિસેમ્બર, બપોરે 12:01 થી 12:27 વાગ્યા સુધી
આ વ્રતની વાર્તા
ગુરુ પ્રદોષ વ્રત કથા એક દંતકથા અનુસાર એકવાર ઈન્દ્ર અને વૃત્તાસુરની સેના વચ્ચે ભીષણ યુદ્ધ થયું. દેવતાઓએ રાક્ષસ સેનાને હરાવી અને નાશ કર્યો. આ જોઈને વૃત્તાસુર ખૂબ ક્રોધિત થઈ ગયો અને પોતે યુદ્ધમાં ઉતર્યો. વૃત્તાસુર આસુરી ભ્રમણાથી વિકરાળ સ્વરૂપ ધારણ કર્યું, જેના કારણે બધા દેવતાઓ ગભરાઈ ગયા અને ગુરુદેવ બૃહસ્પતિના શરણમાં પહોંચ્યા. ગુરુદેવ બૃહસ્પતિ મહારાજે કહ્યું- પહેલા હું તમને વૃત્તાસુરનો વાસ્તવિક પરિચય આપું છું.
બૃહસ્પતિ મહારાજે કહ્યું, "દૈત્યરાજ વૃત્તાસુર ખૂબ જ તપસ્વી અને મહેનતુ છે. તેણે ગંધમાદન પર્વત પર કઠોર તપ કરીને શિવને પ્રસન્ન કર્યા છે. તેના આગલા જન્મમાં તે ચિત્રરથ નામનો રાજા હતો. એક વખત ચિત્રરથ પોતાના વિમાનમાં કૈલાસ પર્વત પર ગયો હતો. ત્યાં ભગવાન શિવના દર્શન થયા. તેમની ડાબી બાજુએ બેઠેલા માતા પાર્વતીએ ઉપહાસ સાથે કહ્યું - 'હે પ્રભુ! અમે તો માયામાં ફસાઈ સ્ત્રીઓના વશમાં છીએ, પરંતુ દેવલોકમાં એવું જોયું નહોતું કે સ્ત્રીને ભેટીને સભામાં બેસવામાં આવતું હોય. આવા શબ્દ સાંભળીને સર્વવ્યાપી ભગવાન શિવ હસ્યાં અને બોલ્યા - 'હે રાજા! મારો વ્યવહારિક અભિગમ જુદો છે. મેં મૃત્યુદાતા કાલકુટ મહાવેશને પીધું છે, છતાં તમે એક સામાન્ય વ્યક્તિની જેમ મારી મજાક ઉડાવો છો!' માતા પાર્વતીએ ચિત્રરથના આવા શબ્દો સાંભળીને ગુસ્સે થઈને ચિત્રરથને સંબોધીને કહ્યું- હે દુષ્ટ! તેં મારી સાથે સાથે સર્વવ્યાપી મહેશ્વરની પણ મજાક ઉડાવી છે, તેથી હું તને શીખવીશ કે આવા સંતોની મજાક ઉડાવવાની તું હિંમત નહીં કરે- હવે તું વિમાનમાંથી નીચે પડી જા. રાક્ષસનું રૂપ, હું તને શ્રાપ આપીશ.
દેવરાજે ગુરુદેવની આજ્ઞા પાળી કર્યું વ્રત
માતા જગદંબા ભવાનીના શ્રાપને લીધે ચિત્રરથને રાક્ષસ યોનિ મળી અને ત્વષ્ટ નામના ઋષિની ઉત્તમ તપસ્યાથી વૃત્તાસુરનો જન્મ થયો. ગુરુદેવ બૃહસ્પતિએ આગળ કહ્યું- 'વૃતાસુર બાળપણથી જ શિવનો ભક્ત હતો, માટે હે ઈન્દ્ર! તમે બૃહસ્પતિ પ્રદોષ ઉપવાસ કરીને ભગવાન શંકરને પ્રસન્ન કરો. દેવરાજે ગુરુદેવની આજ્ઞાને અનુસરીને બૃહસ્પતિ પ્રદોષ ઉપવાસ કર્યા હતા. ગુરુ પ્રદોષ વ્રતના પ્રતાપને કારણે ઈન્દ્રએ ટૂંક સમયમાં જ વૃત્તાસુર પર વિજય મેળવ્યો અને દેવલોકમાં ફરીથી શાંતિ સ્થાપિત થઈ. તેથી દરેક શિવભક્તે પ્રદોષ વ્રત અવશ્ય રાખવું.
આ પણ વાંચોઃ આજે જેઠ મહિનાનું સોમ પ્રદોષ વ્રત
આ પણ વાંચોઃ moksha ekadashi 2021: માગશર સુદ અગિયારસનો દિવસ એટલે મોક્ષદા એકાદશી
