નવી દિલ્હી: પેટ્રોલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં પ્રતિ લિટર રૂ. 8 અને ડીઝલ પર પ્રતિ લિટર રૂ. 6નો ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરતી વખતે, નાણાપ્રધાન નિર્મલા (Nirmala Sitharaman budget) સીતારમણે પણ આ મોટા નિર્ણયના પરિણામે સરકારી તિજોરીને થયેલા નુકસાન (impacts of excise duty cut on petrol and diesel) પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં સરકારને 1 લાખ કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થવાનો અંદાજ છે. કેન્દ્ર સરકારના કિસ્સામાં, પેટ્રોલિયમ સેક્ટરમાંથી એક્સાઈઝ ડ્યુટીની કમાણી કેન્દ્ર સરકારના એક્સાઈઝ ડ્યુટી કલેક્શનનો મોટો હિસ્સો બનાવે છે.
એક્સાઇઝ ડ્યુટીમાં રૂ. 3.74 લાખ કરોડ એકત્ર: દાખલા તરીકે, કેન્દ્રએ નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં પેટ્રોલિયમ સેક્ટરમાંથી એક્સાઇઝ ડ્યુટીમાં રૂ. 3.74 લાખ કરોડ એકત્ર કર્યા હતા. છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ (નાણાકીય વર્ષ 2021-22) ના પ્રથમ નવ મહિના માટે, સરકાર દ્વારા શેર કરાયેલ કામચલાઉ ડેટા મુજબ, એક્સાઈઝ ડ્યુટીની વસૂલાત 2.63 લાખ કરોડ રૂપિયા હોવાનો અંદાજ છે. જો કે, આ વર્ષના બજેટમાં રજૂ કરાયેલા સુધારેલા અંદાજ મુજબ, ગયા વર્ષે કેન્દ્રની એક્સાઈઝ ડ્યુટીની વસૂલાત 3.94 લાખ કરોડ રૂપિયા હોવાનો અંદાજ હતો.
આ પણ વાંચો: કુતુબ મિનાર વાસ્તવમાં વિષ્ણુ સ્તંભ છે: હિન્દુ સંગઠનનો દાવો
જોકે, નવેમ્બર 2021માં પેટ્રોલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યૂટીમાં પ્રતિ લિટર રૂ. 5 અને ડીઝલ પર રૂ. 10નો ઘટાડો કર્યા પછી, નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે (Finance Minister Nirmala Sitharaman) નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે એક્સાઈઝ ડ્યૂટીની વસૂલાતમાં રૂ. 59,000 કરોડનો ઘટાડો થવાની અપેક્ષા રાખી હતી. જ્યારે નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માટે એક્સાઈઝ ડ્યુટીની વસૂલાતનો સુધારેલ અંદાજ રૂ. 3.94 લાખ કરોડનો આંકવામાં આવ્યો છે, ત્યારે ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટેના અંદાજપત્રમાં એક્સાઈઝ ડ્યુટીની વસૂલાત રૂ. 3.35 લાખ કરોડનો અંદાજ છે.
આ પણ વાંચો: યુક્રેનથી બચીને ભારત આવેલી મહિલાની 6 વર્ષની બાળકીનો ભારતીય તબીબોએ જીવ બચાવ્યો
જો નિર્મલા સીતારમણના બજેટના અંદાજો સાચા નીકળે તો એક્સાઈઝ ડ્યુટી કલેક્શન રૂ. 3.35 લાખ કરોડના બજેટ અંદાજથી ઘટીને રૂ. 2.35 લાખ કરોડ થઈ જશે, જે એવા સમયે મહેસૂલ વસૂલાતમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો છે જ્યારે સરકાર તેની આવક વધારવા માટે સંઘર્ષ કરી રહી છે.
રાજ્યોને પણ અસર થશે: પેટ્રોલ પર રૂ. 8 લીટર અને ડીઝલ પર રૂ. 6 લીટર એક્સાઇઝ ડ્યુટી ઘટાડવાના કેન્દ્રના નિર્ણયથી કેન્દ્રના રેવન્યુ કલેક્શન પર જ અસર થશે નહીં. તે રાજ્યોને પણ બે રીતે અસર કરશે. પ્રથમ, કેન્દ્રીય કરમાં રાજ્યોનો હિસ્સો પ્રમાણસર ઘટશે. ફાઇનાન્સ કમિશનની ફોર્મ્યુલા મુજબ, 15મા નાણાપંચ દ્વારા ભલામણ કરાયેલ ડિવોલ્યુશન ફોર્મ્યુલા મુજબ રાજ્યોને કેન્દ્રીય કરના વિભાજ્ય પૂલમાંથી 41% હિસ્સો મળે છે. હાથની ગણતરીના પાછળના ભાગમાં, રાજ્યોને ચાલુ વર્ષ માટે કેન્દ્રના સંગ્રહમાં તેમના હિસ્સા તરીકે સામૂહિક રીતે રૂ. 41,000 કરોડથી વધુનું નુકસાન થશે.
