ETV Bharat / bharat

'હિન્દુ' ધર્મ અને 'હિન્દુત્વ' એ રાજનીતિનો વિચાર છે, બન્નેને એકબીજા સાથે જોડવા અયોગ્ય છેઃ શશિ થરૂર

Etv Bharat સાથેની એક્સક્લુઝિવ વાતચીતમાં (Shashi Thaoor interview) કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા શશિ થરૂરે (Shashi Tharoor on hindu and hindutva) હિન્દુત્વ અને હિન્દુ ધર્મના વિચાર વિશે વાત કરી હતી. તેમણે સૂચવ્યું છે કે આ બન્ને શબ્દો જુદા જુદા મંતવ્યો રજૂ કરે છે. એટલે કે એક ધર્મનો અને બીજો રાજકારણનો, જેને એકબીજા સાથે જોડવા ન જોઈએ.

Tharoor on hindu and hindutva
Tharoor on hindu and hindutva
author img

By

Published : Nov 18, 2021, 7:29 AM IST

  • શશિ થરૂરે હિન્દુત્વ અને હિન્દુ ધર્મના વિચાર વિશે વાત કરી
  • તેમણે સૂચવ્યું છે કે આ બન્ને શબ્દો જુદા જુદા મંતવ્યો રજૂ કરે છે
  • 'હિન્દુ' ધર્મ અને 'હિન્દુત્વ' બન્નેને એકબીજા સાથે જોડવા ન જોઈએ: શશિ થરૂર

નવી દિલ્હી: શશિ થરૂરે (Shashi Tharoor on hindu and hindutva) તેમના નવા પુસ્તક 'pride prejudice and punditry'ના લોન્ચ દરમિયાન કહ્યું હતું કે, હિન્દુ ધર્મ પ્રત્યેનો મારો દૃષ્ટિકોણ એક એવા ધર્મ પ્રત્યેનો ઊંડો અંગત દૃષ્ટિકોણ છે. જે તેના પોતાના સત્યને શોધે છે અને અંતે તમે તેને તમારી અંદર જ શોધી શકો છો.

'હિન્દુ' ધર્મ અને 'હિન્દુત્વ' એ રાજનીતિનો વિચાર છે, બન્નેને એકબીજા સાથે જોડવા અયોગ્ય છેઃ શશિ થરૂર

તફાવતનો સ્વીકારએ હિન્દુ ધર્મ માટે મૂળભૂત છે: શશિ થરૂર

થરૂરે (Shashi Thaoor interview) કહ્યું કે, વ્યક્તિગત સત્યના વિચારમાં અનિવાર્યપણે સ્વીકારવું શામેલ છે કે અન્ય લોકો પાસે અન્ય સત્ય હોઈ શકે છે અને તમારે તેનો આદર કરવો જોઈએ. તફાવતનો સ્વીકારએ હિન્દુ ધર્મ માટે મૂળભૂત છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે આપણે હિન્દુત્વ સાથે જે જોઈ રહ્યા છીએ તે ખૂબ જ અલગ છે. તે એક રાજકીય વિચારધારા છે. વેદાંતના વધતા, સમાવિષ્ટ, સૈદ્ધાંતિક વિચારને બદલે તમારી પાસે હિન્દુત્વ (Shashi Tharoor on hindu and hindutva) છે, જે ઓળખના પાયા સુધી ઘટાડે છે. મારા મનમાં આ પ્રકારની વસ્તુ હિન્દુ અને હિન્દુ ધર્મ નથી.

હિન્દુઓ 'હિન્દુત્વ' વિશે કશું જ જાણતા નથી: શશિ થરૂર

હિન્દુ અને હિન્દુત્વ (hindu and hindutva) શબ્દો વચ્ચેનો તફાવત સમજાવતા કોંગ્રેસ નેતાએ કહ્યું કે, મને લાગે છે કે ધર્મને રાજકારણ (Politics) સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. રાજકારણને ધર્મ સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. ધર્મએ અધ્યાત્મવાદની શોધ વિશે છે, જ્યારે રાજકારણે આમ કરવું જોઈએ. આજની દુનિયામાં અને આજના સમાજમાં લોકો માટે કેવી રીતે સારું જીવન બનાવવું તે વિશે વાત કરો. આપણા પર એવા લોકોનું શાસન છે, જે દરેક બાબતમાં રાજકારણ કરવા માગે છે અને મને લાગે છે કે તે ખોટું છે. થરૂરે આરોપ લગાવ્યો કે, હાલમાં શાસક પક્ષ હિન્દુત્વ શબ્દનો ઉપયોગ અન્ય ધર્મના લોકો સામે કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે, હિન્દુત્વ એ ખૂબ જ ભ્રામક શબ્દ છે. કારણ કે ખાસ કરીને હિન્દુઓ તેના વિશે કશું જ જાણતા નથી.

ઈતિહાસ પર અભિપ્રાય આપતા પહેલા ઈતિહાસ વાંચવો જોઈએ: શશિ થરૂર

સ્વામી વિવેકાનંદે જે હિન્દુ ધર્મ શીખવ્યો છે તેને હિન્દુત્વ (hindu and hindutva) સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. હિન્દુત્વ રાજકીય વિચારધારા વિશે ખૂબ જ વિભાજનકારી રીતે વાત કરે છે. તેઓ તેનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. હિન્દુ ધર્મ આપણને આ શીખવતો નથી. તે વધુ સારું રહેશે કે તેઓ પોતાને કંઈક બીજું કહે. હાસ્ય કલાકાર વીર દાસ અને અભિનેત્રી કંગના રનૌત દ્વારા કરવામાં આવેલી ટિપ્પણીઓને લઈને તાજેતરમાં થયેલા વિવાદ વિશે જ્યારે તેમને પૂછવામાં આવ્યું તો તેમણે જવાબ આપ્યો કે, મને વીર દાસના શબ્દોમાં આનંદ આવ્યો અને કંગનાના શબ્દોથી હું ચોંકી ગયો. શક્ય હોય તો ઈતિહાસ પર અભિપ્રાય આપતા પહેલા ઈતિહાસ વાંચવો જોઈએ. જેમણે આ દેશને વધુ સારી જગ્યા બનાવવા વિશે કહેવું હતું તેમને સાંભળવું જોઈએ. તમે તેમની સાથે અસંમત હોઈ શકો છો પરંતુ મુક્ત લોકશાહીમાં તેમને તેમના વિચારો વ્યક્ત કરવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે.

એક માટે બીજાની માનસિકતાને સ્વીકારવી ખૂબ જ મુશ્કેલ છે: શશિ થરૂર

પોતાના નવા પુસ્તકમાં થરૂરે એવી પણ દલીલ કરી છે કે, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ (Sardar Vallabhbhai Patel) એક રાષ્ટ્રીય અપીલ અને ગુજરાતી મૂળનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. જે નરેન્દ્ર મોદી (Narendra Modi) સાથે સુસંગત છે. આ સંદેશ ઘણા ગુજરાતીઓમાં સારી રીતે ગુંજી રહ્યો છે. તેમના મુદ્દાને સમજાવતા તિરુવનંતપુરમના સાંસદે કહ્યું કે, જ્યારે આપણે સરદાર પટેલને પોતાના માટે યોગ્ય બનાવવાની મોદીની ઇચ્છાને સમજીએ છીએ, તે ખરેખર તપાસવા યોગ્ય નથી. કારણ કે સરદાર પટેલ વાસ્તવમાં ભારતીય એકતાના માણસ હતા. તેઓ વાસ્તવમાં એક મહાન વ્યક્તિ હતા. ગુજરાતના અન્ય એક મહાન રાષ્ટ્રવાદી નેતા પરંતુ પહેલા તો મોદી આજે જે વિચારધારાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તેના માટે તેમની પાસે થોડી ધીરજ હતી. તેઓ વડાપ્રધાન બન્યા બાદ મોદીના વર્તનથી ઘણા અલગ છે. તેથી તેમની વચ્ચે કોઈ સરખામણી નથી. એક માટે બીજાની માનસિકતાને સ્વીકારવી ખૂબ જ મુશ્કેલ છે.

આ પણ વાંચો: વિવિઘતા વચ્ચે એક્તાનો ભવ્ય અને અખંડ પ્રવાહ વહેે છે: વડાપ્રધાન મોદી

આ પણ વાંચો: મુંબઈના પૂર્વ પોલીસ કમિશનર પરમબીર સિંહ ભાગેડૂ જાહેર કરાયા

  • શશિ થરૂરે હિન્દુત્વ અને હિન્દુ ધર્મના વિચાર વિશે વાત કરી
  • તેમણે સૂચવ્યું છે કે આ બન્ને શબ્દો જુદા જુદા મંતવ્યો રજૂ કરે છે
  • 'હિન્દુ' ધર્મ અને 'હિન્દુત્વ' બન્નેને એકબીજા સાથે જોડવા ન જોઈએ: શશિ થરૂર

નવી દિલ્હી: શશિ થરૂરે (Shashi Tharoor on hindu and hindutva) તેમના નવા પુસ્તક 'pride prejudice and punditry'ના લોન્ચ દરમિયાન કહ્યું હતું કે, હિન્દુ ધર્મ પ્રત્યેનો મારો દૃષ્ટિકોણ એક એવા ધર્મ પ્રત્યેનો ઊંડો અંગત દૃષ્ટિકોણ છે. જે તેના પોતાના સત્યને શોધે છે અને અંતે તમે તેને તમારી અંદર જ શોધી શકો છો.

'હિન્દુ' ધર્મ અને 'હિન્દુત્વ' એ રાજનીતિનો વિચાર છે, બન્નેને એકબીજા સાથે જોડવા અયોગ્ય છેઃ શશિ થરૂર

તફાવતનો સ્વીકારએ હિન્દુ ધર્મ માટે મૂળભૂત છે: શશિ થરૂર

થરૂરે (Shashi Thaoor interview) કહ્યું કે, વ્યક્તિગત સત્યના વિચારમાં અનિવાર્યપણે સ્વીકારવું શામેલ છે કે અન્ય લોકો પાસે અન્ય સત્ય હોઈ શકે છે અને તમારે તેનો આદર કરવો જોઈએ. તફાવતનો સ્વીકારએ હિન્દુ ધર્મ માટે મૂળભૂત છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે આપણે હિન્દુત્વ સાથે જે જોઈ રહ્યા છીએ તે ખૂબ જ અલગ છે. તે એક રાજકીય વિચારધારા છે. વેદાંતના વધતા, સમાવિષ્ટ, સૈદ્ધાંતિક વિચારને બદલે તમારી પાસે હિન્દુત્વ (Shashi Tharoor on hindu and hindutva) છે, જે ઓળખના પાયા સુધી ઘટાડે છે. મારા મનમાં આ પ્રકારની વસ્તુ હિન્દુ અને હિન્દુ ધર્મ નથી.

હિન્દુઓ 'હિન્દુત્વ' વિશે કશું જ જાણતા નથી: શશિ થરૂર

હિન્દુ અને હિન્દુત્વ (hindu and hindutva) શબ્દો વચ્ચેનો તફાવત સમજાવતા કોંગ્રેસ નેતાએ કહ્યું કે, મને લાગે છે કે ધર્મને રાજકારણ (Politics) સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. રાજકારણને ધર્મ સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. ધર્મએ અધ્યાત્મવાદની શોધ વિશે છે, જ્યારે રાજકારણે આમ કરવું જોઈએ. આજની દુનિયામાં અને આજના સમાજમાં લોકો માટે કેવી રીતે સારું જીવન બનાવવું તે વિશે વાત કરો. આપણા પર એવા લોકોનું શાસન છે, જે દરેક બાબતમાં રાજકારણ કરવા માગે છે અને મને લાગે છે કે તે ખોટું છે. થરૂરે આરોપ લગાવ્યો કે, હાલમાં શાસક પક્ષ હિન્દુત્વ શબ્દનો ઉપયોગ અન્ય ધર્મના લોકો સામે કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે, હિન્દુત્વ એ ખૂબ જ ભ્રામક શબ્દ છે. કારણ કે ખાસ કરીને હિન્દુઓ તેના વિશે કશું જ જાણતા નથી.

ઈતિહાસ પર અભિપ્રાય આપતા પહેલા ઈતિહાસ વાંચવો જોઈએ: શશિ થરૂર

સ્વામી વિવેકાનંદે જે હિન્દુ ધર્મ શીખવ્યો છે તેને હિન્દુત્વ (hindu and hindutva) સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. હિન્દુત્વ રાજકીય વિચારધારા વિશે ખૂબ જ વિભાજનકારી રીતે વાત કરે છે. તેઓ તેનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. હિન્દુ ધર્મ આપણને આ શીખવતો નથી. તે વધુ સારું રહેશે કે તેઓ પોતાને કંઈક બીજું કહે. હાસ્ય કલાકાર વીર દાસ અને અભિનેત્રી કંગના રનૌત દ્વારા કરવામાં આવેલી ટિપ્પણીઓને લઈને તાજેતરમાં થયેલા વિવાદ વિશે જ્યારે તેમને પૂછવામાં આવ્યું તો તેમણે જવાબ આપ્યો કે, મને વીર દાસના શબ્દોમાં આનંદ આવ્યો અને કંગનાના શબ્દોથી હું ચોંકી ગયો. શક્ય હોય તો ઈતિહાસ પર અભિપ્રાય આપતા પહેલા ઈતિહાસ વાંચવો જોઈએ. જેમણે આ દેશને વધુ સારી જગ્યા બનાવવા વિશે કહેવું હતું તેમને સાંભળવું જોઈએ. તમે તેમની સાથે અસંમત હોઈ શકો છો પરંતુ મુક્ત લોકશાહીમાં તેમને તેમના વિચારો વ્યક્ત કરવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે.

એક માટે બીજાની માનસિકતાને સ્વીકારવી ખૂબ જ મુશ્કેલ છે: શશિ થરૂર

પોતાના નવા પુસ્તકમાં થરૂરે એવી પણ દલીલ કરી છે કે, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ (Sardar Vallabhbhai Patel) એક રાષ્ટ્રીય અપીલ અને ગુજરાતી મૂળનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. જે નરેન્દ્ર મોદી (Narendra Modi) સાથે સુસંગત છે. આ સંદેશ ઘણા ગુજરાતીઓમાં સારી રીતે ગુંજી રહ્યો છે. તેમના મુદ્દાને સમજાવતા તિરુવનંતપુરમના સાંસદે કહ્યું કે, જ્યારે આપણે સરદાર પટેલને પોતાના માટે યોગ્ય બનાવવાની મોદીની ઇચ્છાને સમજીએ છીએ, તે ખરેખર તપાસવા યોગ્ય નથી. કારણ કે સરદાર પટેલ વાસ્તવમાં ભારતીય એકતાના માણસ હતા. તેઓ વાસ્તવમાં એક મહાન વ્યક્તિ હતા. ગુજરાતના અન્ય એક મહાન રાષ્ટ્રવાદી નેતા પરંતુ પહેલા તો મોદી આજે જે વિચારધારાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તેના માટે તેમની પાસે થોડી ધીરજ હતી. તેઓ વડાપ્રધાન બન્યા બાદ મોદીના વર્તનથી ઘણા અલગ છે. તેથી તેમની વચ્ચે કોઈ સરખામણી નથી. એક માટે બીજાની માનસિકતાને સ્વીકારવી ખૂબ જ મુશ્કેલ છે.

આ પણ વાંચો: વિવિઘતા વચ્ચે એક્તાનો ભવ્ય અને અખંડ પ્રવાહ વહેે છે: વડાપ્રધાન મોદી

આ પણ વાંચો: મુંબઈના પૂર્વ પોલીસ કમિશનર પરમબીર સિંહ ભાગેડૂ જાહેર કરાયા

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.