રુદ્રપ્રયાગ(ઉત્તરાખંડ): જે ફૂલ માર્ચ અને મે મહિનાની વચ્ચે ખીલેલું જોઈએ છીએ, જો તે ફૂલ વહેલા ખીલવા લાગે તો... આ સારા સમાચાર નથી, પરંતુ ચિંતાનો વિષય છે. તેનું કારણ હિમાલયમાં વધતી જતી માનવીય ગતિવિધિઓ હોવાનું માનવામાં આવે છે. તેને ગ્લોબલ વોર્મિંગની ખરાબ અસર માનવામાં આવે છે. જેના કારણે દરેક વસ્તુ સમય પહેલા થવા લાગી છે. આ ભવિષ્ય માટે ખૂબ જ ઘાતક સાબિત થવાનું છે. આવી સ્થિતિમાં પર્યાવરણવિદોથી લઈને પર્યાવરણ વૈજ્ઞાનિકો પણ ચિંતા દર્શાવી રહ્યા છે.
સમયસર વરસાદ નથી પડતો: વાસ્તવમાં થોડા વર્ષોથી હવામાનમાં ઘણો બદલાવ આવ્યો છે. ઘણા સમયથી વરસાદ પડ્યો નથી, તેથી હિમાલયના ઊંચા વિસ્તારોમાં હિમવર્ષા ભાગ્યે જ જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં કુદરત પર તેની ઊંડી અસર થવા લાગી છે. મીની સ્વિત્ઝર્લેન્ડ ચોપટાના જંગલોમાં સમય પહેલા બુરાંશના ફૂલો દેખાવા લાગ્યા છે. બુરાંશનો મોરનો સમય માર્ચથી મે વચ્ચેનો છે. પરંતુ આબોહવા પરિવર્તન અને હિમાલયના પ્રદેશોમાં સતત માનવ પ્રવૃત્તિઓને કારણે તેની અસર બુરાંશ પર પડી છે.
બુરાંશ સમય કરતાં વહેલું ખીલ્યું: બુરાંશના ફૂલોના અકાળે ખીલવાથી સ્થાનિક લોકો આશ્ચર્યમાં છે, ત્યારે પર્યાવરણવાદીઓ અને પર્યાવરણ વૈજ્ઞાનિકો પણ ચિંતિત છે. સમય પહેલા ખીલેલા બુરાંશના ફૂલોની લાલાશ પ્રવાસીઓને આકર્ષી રહી છે, પરંતુ ભવિષ્ય માટે તે કોઈ અશુભ સંકેતથી ઓછું નથી. વાસ્તવમાં ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે પૃથ્વીની સપાટીના તાપમાનમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. જેના કારણે પૃથ્વીની આબોહવા પણ ખરાબ રીતે પ્રભાવિત થઈ રહી છે.
ગ્લોબલ વોર્મિંગની અસર: ગ્લોબલ વોર્મિંગ પૃથ્વી પર પરોક્ષ નકારાત્મક અસરો ધરાવે છે. જેમાં સમુદ્રની સપાટીમાં વધારો, વાયુ પ્રદૂષણમાં વધારો અને વિવિધ હવામાનમાં ગંભીર ફેરફારોની સ્થિતિનું નિર્માણ સામેલ છે. પર્યાવરણવિદ દેવ રાઘવેન્દ્ર બદ્રીએ કહ્યું કે મહત્વની દવાઓ હિમાલયના ઊંચા વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે. બુરાંશ પણ હિમાલયનું મહત્વનું વૃક્ષ છે. ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે ક્લાઈમેટ ચેન્જ થઈ રહ્યો છે. સમયસર વરસાદ પડતો નથી. ફૂલો પહેલેથી જ ખીલવા માંડ્યા છે. આ ફૂલો અવિકસિત રીતે ખીલે છે. ફૂલ ખીલશે પણ તેમાં રસ નહીં હોય, જેના કારણે મધમાખીઓને મધ બનાવવામાં તકલીફ થશે.
હિમાલયન પીકા પર્યાવરણનું રક્ષક: હિમાલયના પ્રદેશોમાં બુરાંશ વૃક્ષો માટે ખતરો છે તેમજ ચોપ્ટામાં આવેલી આ હિમાલયની ગુફાઓમાં લગભગ ચાર હજાર મીટરની ઉંચાઈ પર સ્થિત સસ્તન પ્રાણીઓ જોવા મળે છે, જેને બ્રાઉન કહેવામાં આવે છે. હિમાલયન પીકાનું અસ્તિત્વ પણ જોખમમાં છે. તેમનું જીવન ખૂબ જટિલ છે. હિમાલયન પીકા મુખ્યત્વે ખડકોની દિવાલોમાં, વૃક્ષોના હોલો અથવા રસ્તાઓની દિવાલોમાં તિરાડોમાં રહે છે. તેઓ તેમના નજીકના પિતરાઈ ભાઈ સસલાના સમાન દેખાય છે, પરંતુ તેમના કાન નાના છે. મોટે ભાગે તેઓ પર્વત ઢોળાવ પર રહેવાનું પસંદ કરે છે.
આ પણ વાંચો : વડોદરાના પર્વતારોહકોએ હિમાલય શિખર પરથી દુર કર્યો પ્લાસ્ટીક વેસ્ટ
પ્રવાસીઓ પ્લાસ્ટિક છોડે છે: ઉત્તરાખંડના ગઢવાલ હિમાલયમાં તુંગનાથ, બદ્રીનાથ, કેદારનાથ, ગંગોત્રી અને યમુનોત્રીના અલ્પાઈન અને પેટા-આલ્પાઈન પ્રદેશોમાં જોવા મળે છે. તેનો ખોરાક ઔષધિઓ અને ઘાસની સેંકડો પ્રજાતિઓ છે, પરંતુ હિમાલયના પ્રદેશોમાં વધતી જતી માનવ પ્રવૃત્તિઓએ તેના મોંનો સ્વાદ બદલી નાખ્યો છે. ચોપટા તુંગનાથની મુલાકાત લેતા પ્રવાસીઓ વિવિધ સ્થળોએ ચિપ્સ અને અન્ય ખાદ્યપદાર્થો છોડી દે છે. આ વસ્તુઓ ખાવાથી તેમનો વ્યવહાર બદલાઈ જાય છે.
બુગ્યાલો જૈવવિવિધતાના સ્ત્રોત છે: બુગ્યાલમાં જૈવવિવિધતા જાળવવામાં મહત્વના સજીવોની પણ ઘણી ભૂમિકા છે. તે અહીંની ઇકો સિસ્ટમનો અભિન્ન ભાગ છે. એક તરફ, જ્યાં તે તેના ખોરાક માટે ઘણી બધી જડીબુટ્ટીઓનો ઉપયોગ કરે છે, જેના કારણે વિવિધ છોડને કાપીને કાપી નાખવામાં આવે છે, તો બીજી તરફ, તેનો મળ ઊંચા હિમાલયના છોડ માટે ખાતર તરીકે કામ કરે છે. પર્યાવરણવાદીઓ પણ તેમની હાજરીને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માને છે.
પૂંછડી વિનાના ઉંદરના અસ્તિત્વ સામે ખતરો: પર્યાવરણવિદ દેવ રાઘવેન્દ્ર બદ્રી જણાવે છે કે હિમાલયમાં જોવા મળતો આ પૂંછડી વિનાનો ઉંદર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તે ઔષધીય વનસ્પતિને જીવંત રાખે છે. હિમાલયના પ્રદેશોમાં પ્રવાસીઓના વધતા ધસારાને કારણે તેનું અસ્તિત્વ જોખમમાં છે. પ્રવાસીઓ આ સ્થળોએ પ્લાસ્ટિકનો કચરો છોડી દે છે. આ વસ્તુઓ ખાવાથી તેમનો વ્યવહાર બદલાઈ જાય છે. તેમની પ્રજાતિઓ પણ ઘટવા લાગી છે.
આ પણ વાંચો : Idriya Garh : હિમાલય પર્વત બાદ ઈડરિયા ગઢમાં થતી ટાઢોળી વનસ્પતિથી શરીરને શું ફાયદો થાય છે જાણો...
બુરાંશ ખૂબ જ ઉપયોગી છે: સ્વસ્થ રહેવા માટે બુરાંશના ફૂલ અને તેની પાંખડીઓનો રસ વાપરવામાં આવે છે. તેનો ઉપયોગ સ્ક્વોશ, જામ અને શરબત બનાવવામાં પણ થાય છે. બુરાંશના છોડમાં મળતું એન્ટીઓક્સીડેન્ટ તત્વ હૃદય માટે ફાયદાકારક છે અને તેનું સેવન હૃદયના દર્દીઓ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. આ સાથે આ ફૂલની પાંખડીઓ શરદી, માથાનો દુખાવો, તાવ અને માંસપેશીઓના દુખાવામાં પણ રાહત આપે છે. બુરાંશને મૂત્રવર્ધક દવા ગણવામાં આવે છે. આ કારણે કિડનીના દર્દીઓ માટે મુક્તપણે પેશાબ લાવવાથી તેમજ લીવરની બીમારીમાં પણ ફાયદો થાય છે. ખાસ કરીને બુરાંશના છોડની છાલમાં લીવરને સ્વસ્થ રાખવાના ગુણો જોવા મળે છે. બુરાંશનો ઉપયોગ ડાયાબિટીસને નિયંત્રિત કરવા માટે આયુર્વેદિક દવા તરીકે થાય છે.
બુરાંશ ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર છે: એક રિસર્ચ અનુસાર, બુરાંશમાં જોવા મળતી એન્ટિ-હાઈપરગ્લાયકેમિક પ્રોપર્ટી લોહીમાં હાજર સુગરની માત્રાને નિયંત્રિત કરવાનું કામ કરે છે. કેટલાક લોકો શરીરમાં બળતરાની ફરિયાદ કરે છે. આવા સમયે તમે બુરાંશ છોડના ઔષધીય ગુણોનો લાભ લઈ શકો છો. આ માટે બરાંશના ફૂલનું શરબત બનાવીને પીવાથી શરીરની બળતરા શાંત થાય છે અને આ સમસ્યામાંથી રાહત મળે છે.
