વોશિંગ્ટન: વૈજ્ઞાનિકોએ હિંદ મહાસાગરમાં (Dipole) 'ઈન્ડિયન ઓશન ડીપોલ' (Indian Ocean Dipole) નામના ટ્રેન્ડ વિશે મહત્વની બાબતો પ્રકાશમાં લાવી છે. તેઓએ કહ્યું કે, આનાથી હવામાન પરિવર્તનની અસરને વધુ સારી રીતે સમજવામાં મદદ મળશે ('Dipole' in the Indian Ocean) અને કેટલાક વિસ્તારોમાં દુષ્કાળ અને પૂરના જોખમની આગાહી (Dipole in understanding the impact of climate change) કરવામાં આવશે. હવામાનના આ વલણને કારણે હિંદ મહાસાગરનું પાણી એક તરફ ગરમ અને બીજી તરફ ઠંડુ છે.તો આ ક્યારેક પૂર્વ આફ્રિકામાં ગંભીર દુષ્કાળ અને ઇન્ડોનેશિયામાં મોટા પ્રમાણમાં પૂરનું કારણ બને છે.
આબોહવાની પરિસ્થિતિઓના અનુકરણની મદદથી વિશ્લેષણ હાથ ધરવામાં આવ્યું: તાજેતરમાં, અમેરિકાની બ્રાઉન યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોના જૂથે આના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય તત્વોના અવલોકન દ્વારા શોધાયેલ હજારો વર્ષોની આબોહવાની પરિસ્થિતિઓના અનુકરણની મદદથી વિશ્લેષણ હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. આ મુજબ, 18,000 થી 15,000 વર્ષ પહેલાં, ઉત્તર અમેરિકામાં એક વિશાળ ગ્લેશિયરના પીગળવાથી જે પાણી આવ્યું હતું તે ઉત્તર એટલાન્ટિક મહાસાગરમાં ભળી ગયું હતું. સમુદ્રના પ્રવાહો જે સમુદ્રને ગરમ રાખે છે તે નબળા પડી ગયા છે. છેવટે, હિંદ મહાસાગરમાં આબોહવાની લૂપ મજબૂત થઈ, તાપમાનની વિસંગતતાઓ વધી. પરિણામે, દ્વિધ્રુવ હવામાન પેટર્ન ઊભી થઈ. અભ્યાસ મુજબ, આના કારણે પૂર્વ કે પશ્ચિમ દિશામાં સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદ અને વિરુદ્ધ દિશામાં દુષ્કાળ પડે છે.
હકારાત્મક હિંદ મહાસાગર દ્વિધ્રુવ: સકારાત્મક 'ઈન્ડિયન ઓશન ડીપોલ' તબક્કા દરમિયાન, પ્રશાંત મહાસાગરમાંથી વધુ ગરમ પાણી હિંદ મહાસાગર તરફ સ્થળાંતર કરવાનું શરૂ કરે છે, જે મજબૂત ટ્રેડ વિન્ડ્સ/ઇસ્ટરલીઝ દ્વારા ધકેલાય છે. આફ્રિકન ખંડ તેની પશ્ચિમી બાજુએ હિંદ મહાસાગરને બંધ કરે છે, આ ગરમ પાણી વેપાર પવનની અસરને કારણે સમુદ્રની પશ્ચિમ બાજુએ એકઠું થાય છે. હિંદ મહાસાગરની પૂર્વ ધાર પર, થર્મોક્લાઈનને કારણે સપાટી પરનું ગરમ પાણી પાછું ખેંચાય છે, ઊંડા ભૂગર્ભ ઠંડું પાણી ઉપર આવવા લાગે છે.
