વારાણસી : ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) જ્ઞાનવાપી સંકુલના સર્વેક્ષણના 100 દિવસ પછી, ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણની ટીમ આજે કોર્ટમાં લગભગ 111 દિવસની મહેનતનો અહેવાલ રજૂ કરશે. માહિતી અનુસાર, 500 થી વધુ પેજનો રિપોર્ટ સીલબંધ એન્વલપમાં ફિઝિકલ અને ડિજિટલ બંને ફોર્મેટમાં હશે. પેનડ્રાઈવમાં અહેવાલ સાથે અહીં એકત્ર કરાયેલા વિડીયો, ફોટા અને ફોટોગ્રાફ્સ, કમિશનની કાર્યવાહી બાદ ASI સર્વે દરમિયાન અંદરથી મળી આવેલી તૂટેલી હનુમાનની મૂર્તિઓ, અવશેષો, પ્રાચીન સંસ્કૃતિના ચિહ્નો, ગુંબજના ભાગો, શિખરના ભાગો સહિત. વગેરે પણ ટીમના સભ્યો દ્વારા મળી આવ્યા હતા. સંરક્ષિત કરતી વખતે, જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટની તિજોરીમાં સ્થિત ખાસ લોકરમાં 300 થી વધુ પુરાવાના ટુકડા રાખવામાં આવ્યા હતા. ASIની ટીમ આજે કોર્ટમાં આ તમામ સામગ્રીની યાદી પણ રજૂ કરશે. એવું માનવામાં આવે છે કે બપોરે 2 વાગ્યા પછી અધિકારીઓ આ તમામ બાબતો કોર્ટમાં દાખલ કરશે.
બંને પક્ષના વકીલો કોર્ટમાં પહોંચશે : ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણના અધિકારીઓ વારાણસીના જિલ્લા ન્યાયાધીશ અજય કૃષ્ણ વિશ્વેશની કોર્ટમાં આ અહેવાલ રજૂ કરશે. રિપોર્ટની રજૂઆત દરમિયાન વાદી અને પ્રતિવાદી બંનેના એડવોકેટને પણ કોર્ટમાં સમન્સ પાઠવવામાં આવ્યા છે. 17 નવેમ્બરના રોજ કોર્ટે અગાઉ જ્ઞાનવાપી સર્વેનો રિપોર્ટ સીલબંધ પરબિડીયામાં રજૂ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો, પરંતુ ASI ટીમે કોર્ટમાં અરજી આપી હતી અને 15 દિવસનો વધારાનો સમય માંગ્યો હતો.
કોર્ટે 10 દિવસનો સમય આપ્યો હતો : સર્વે દરમિયાન મળી આવેલી હનુમાન, ગણેશ અને શંકર અને પાર્વતી વગેરેની તુટેલી મૂર્તિઓ ઉપરાંત શિખરના તૂટેલા ભાગો, ફૂલ વગેરે કલાકૃતિઓ અને અન્ય વસ્તુઓને જાળવવા કોર્ટે આદેશ આપ્યો હતો અને તેની જવાબદારી જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટને સોંપી હતી. આ રિપોર્ટ સિવાય કોર્ટે ASIની તારીખ લંબાવવાની અરજી પર 17 નવેમ્બરે સુનાવણી કરતા 15ને બદલે 10 દિવસનો સમય આપ્યો હતો. તેમજ 28મી નવેમ્બર સુધીમાં રિપોર્ટ રજૂ કરવા આદેશ કર્યો છે. ત્યારે ASIના વકીલે દલીલ કરી હતી કે રિપોર્ટ તૈયાર છે, માત્ર ટેકનિકલ પાસાઓ અને રડાર સિસ્ટમના ઉપયોગને ધ્યાનમાં લઈને રિપોર્ટ તૈયાર કરવામાં સમય લાગી રહ્યો છે.
હૈદરાબાદની ટીમે જી.પી.આર નો પ્રયોગ કર્યો : હાલમાં, જ્ઞાનવાપી કેમ્પસમાં હાથ ધરાયેલા સર્વે દરમિયાન, હૈદરાબાદની નિકાસ ટીમે ગ્રાઉન્ડ પેનેટ્રેટિંગ રડાર એટલે કે GPRનો ઉપયોગ કર્યો હતો. હૈદરાબાદની ટીમે લગભગ 120 પેજનો રિપોર્ટ ASIને આપ્યો છે. આ પછી ટૂંકો રિપોર્ટ તૈયાર કરવાની સાથે કોર્ટમાં રિપોર્ટ રજૂ કરવામાં આવશે.
રિપોર્ટ ડિજિટલ અને ફિઝિકલ રીતે રજૂ કરવામાં આવશે : હાલમાં અહીં સર્વે દરમિયાન ટીમે બંને ભોંયરાઓ, મુખ્ય ગુંબજ, મુખ્ય હોલ અને અન્ય સ્થળોએ એક્સ-રેની સાથે જીપીઆર ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરીને જમીનની અંદર છુપાયેલ સત્ય જાણવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. આ તમામ રિપોર્ટ ડિજિટલ અને ફિઝિકલ રીતે તૈયાર કર્યા બાદ આજે ક્વોટામાં રજૂ કરવામાં આવશે. જીપીઆર ઉપરાંત ટીમના સભ્યોએ 3ડી ફોટોગ્રાફી અને અન્ય મશીનોની મદદથી પાંચ જેટલા કેમેરાની મદદથી તમામ પુરાવા એકત્ર કરવાની કામગીરી ઉપરાંત પરિસરમાં થયેલા બાંધકામની કલાકૃતિઓ ડાયલ ટેસ્ટર ઈન્ડીકેટર, ડેપ્થ માઈક્રોમીટર અને સાથે તપાસી હતી. કોમ્બિનેશન સેન્ટ વર્નિયર બાઇબલ પ્રોટેક્ટરે કર્યું છે.
આ વિવાદ 350 વર્ષ જૂનો છે : હિન્દુ પક્ષનું કહેવું છે કે ઔરંગઝેબના આદેશ પર 1669માં મંદિરને તોડીને મસ્જિદ બનાવવામાં આવી હતી. સ્વ-ઘોષિત જ્યોતિર્લિંગ ભગવાન વિશ્વેશ્વર વતી વારાણસી ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટમાં પ્રથમ અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી. જેમાં પરિસરમાં પૂજા કરવાની પરવાનગી માંગવામાં આવી હતી. 1936 માં, જ્ઞાનવાપી મસ્જિદની માલિકી અંગેની ચર્ચા વધી. ત્રણ મુસ્લિમ અરજીકર્તાઓએ સમગ્ર વિસ્તારને મસ્જિદનો ભાગ જાહેર કરવાની માંગ કરી હતી. સુનાવણીમાં મુસ્લિમ પક્ષને જ્ઞાનવાપીમાં નમાઝ અદા કરવાનો અધિકાર આપવામાં આવ્યો હતો, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે આખા કેમ્પસમાં ક્યાંય પણ નમાઝ અદા કરી શકાય છે.
આ અરજી હાઇકોર્ટે ફગાવી દીધી હતી : 1942 માં, હિંદુ પક્ષે આ નિર્ણય સામે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટનો સંપર્ક કર્યો, પરંતુ હિંદુ પક્ષને આંચકો લાગ્યો. 1942માં હાઈકોર્ટે નીચલી કોર્ટના નિર્ણયને યથાવત રાખ્યો અને અરજીને ફગાવી દીધી હતી.
આ કેસ 1991માં ચર્ચામાં આવ્યો હતો : લાંબા સમય બાદ 1991માં ફરી એકવાર જ્ઞાનવાપીનો મુદ્દો ચર્ચામાં આવ્યો. 1991માં સ્વ-ઘોષિત ભગવાન વિશ્વેશ્વરના નામે ફરી એક નવો કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો. જેમાં મસ્જિદને પ્રાચીન મંદિરનો એક ભાગ ગણાવીને કહેવામાં આવ્યું હતું કે, પૂજાના સ્થળો માટે વિશેષ જોગવાઈઓ લાગુ પડતી નથી.
2020માં સર્વેની માંગ હતી : 1998માં જ્ઞાનવાપી મસ્જિદના મેનેજમેન્ટે અરજી પર કાઉન્ટર અરજી દાખલ કરી હતી. આ સમગ્ર સંકુલને 1991ના પૂજા સ્થળ અધિનિયમની જોગવાઈઓને આધીન જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું. 2019 માં, વકીલ વિજય શંકર રસ્તોગી, ભગવાન વિશ્વેશ્વર વતી, 2019 માં વારાણસી ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટમાં અપીલ કરી, સમગ્ર વિસ્તારના સર્વેની માંગણી કરી. જેને કોર્ટે ફગાવી દીધી હતી અને 2020માં સર્વેની માંગ નકારી કાઢવામાં આવ્યા બાદ હાઈકોર્ટે તેના પર સ્ટે લંબાવ્યો ન હતો.
5 મહિલાઓએ પૂજાની માંગણી કરી હતી : એપ્રિલ 2021માં ફરીથી સર્વેની માંગ કરવામાં આવી હતી, જેનો સુન્ની સેન્ટ્રલ વક્ફ બોર્ડ અને એરેન્જમેન્ટ કમિટીએ વિરોધ કર્યો હતો. તમામ પક્ષકારોને સાંભળ્યા બાદ હાઈકોર્ટે સર્વે પર અંતિમ સ્ટે મૂકી દીધો હતો. 18 એપ્રિલ, 2021 ના રોજ, આ મામલામાં નવો વળાંક આવ્યો અને રાખી સિંહે 4 અન્ય મહિલાઓ લક્ષ્મી દેવી, સીતા સાહુ, મંજુ વ્યાસ અને રેખા પાઠક સાથે અહીં હાજર શ્રીનગર ગૌરી મંદિરમાં નિયમિત દર્શન અને પૂજા કરવાની પરવાનગી માંગી. સમગ્ર વિસ્તારને મંદિરનો ભાગ ગણાવીને તેને સુરક્ષિત રીતે સાચવવાની માંગણી કરવામાં આવી હતી.
વજુખાનામાં શિવલિંગનો દાવો : 6 મે 2022 ના રોજ, વકીલોની એક ટીમની દેખરેખ હેઠળ જ્ઞાનવાપી મસ્જિદની અંદર વીડિયોગ્રાફી શરૂ થઈ. 12 મે, 2022 ના રોજ વિરોધ પછી, કોર્ટે કહ્યું કે સર્વે ચાલુ રહેશે. કમિશનનો રિપોર્ટ 17 મે સુધીમાં સુપરત કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. આમાં, 16 મેના રોજ, હિન્દુ પક્ષે સંકુલના વજુખાનામાં શિવલિંગ મળ્યાનો દાવો કર્યો હતો. તેના પર ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટ અને બાદમાં સુપ્રીમ કોર્ટે આ જગ્યાને બચાવવા માટે તેને સીલ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
જ્ઞાનવાપી કેમ્પસમાં CISF તૈનાત : 11 નવેમ્બર, 2022 ના રોજ, વેરહાઉસમાં મળેલી રચનાને સાચવવાના આદેશ પછી, CISF અહીં તૈનાત કરવામાં આવી હતી અને પરિસરને સીલ કરવામાં આવ્યું હતું. જુલાઈ 2023 ના રોજ જ્ઞાનવાપી સંકુલમાં સર્વેનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો અને 21 જુલાઈના આદેશ પછી ASI સર્વે શરૂ થયો હતો. આ આદેશ બાદ સર્વે શરૂ થયો હતો, પરંતુ મુસ્લિમ પક્ષના વિરોધને કારણે તેને અટકાવી દેવામાં આવ્યો હતો.
ASIની ટીમ આજે રિપોર્ટ રજૂ કરશે : 4 ઓગસ્ટ, 2023 થી ફરીથી સર્વે શરૂ થયો, ત્યારબાદ ASI ટીમે ફરીથી સર્વેને આગળ વધારવા માટે પ્રથમ બે અઠવાડિયાનો સમય માંગ્યો. સર્વે 2 નવેમ્બર 2023ના રોજ પૂર્ણ થયો હતો. 17 નવેમ્બર પહેલા રિપોર્ટ દાખલ કરવાનો હતો. ASIએ કહ્યું કે તે 17 નવેમ્બરે રિપોર્ટ સબમિટ કરવા માટે તૈયાર નથી અને 15 દિવસનો સમય માંગ્યો હતો. જેના પર કોર્ટે 28 નવેમ્બર સુધીમાં રિપોર્ટ રજૂ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
