અમદાવાદ: જો તમે ઘરમાં પૂજા ઘર (house of worship at home) બનાવવાનું વિચારી રહ્યા છો તો વાસ્તુશાસ્ત્રનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. ઘરના કયા ખૂણામાં પૂજા ઘર બનાવવું જોઈએ, ઘરના કયા સ્થાનો પર પૂજા ઘર (Temple in home) બિલકુલ ન બનાવવું જોઈએ, કેવા પ્રકારની મૂર્તિ સ્થાપિત કરવી જોઈએ અને આમ કરવાથી કેવા પ્રકારનો લાભ મળશે. જ્યોતિષાચાર્ય અને વાસ્તુશાસ્ત્રવિદ સૂર્યકાંત શુક્લાએ પૂજા ગૃહ માટે વાસ્તુશાસ્ત્રને લગતા આ તમામ મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજાવ્યા છે. (A house of worship in Vastu Shastra) આ લેખમાં તમને મંદિરના સ્થાપત્યને લગતી સંપૂર્ણ માહિતી મળશે.
આ પણ વાંચો: ગણેશ જયંતિ 2023: આ વર્ષે એક જ દિવસે બંને યોગ, ભક્તો દિલથી પૂજા કરશે તો મળશે લાભ
પૂજાનું ઘર ક્યાં બનાવવુંઃ વાસ્તુશાસ્ત્રના વિદ્વાન સૂર્યકાંત શુક્લના જણાવ્યા અનુસાર, વાસ્તુશાસ્ત્રમાં મુખ્યત્વે પ્લોટ અને માણસના રહેવા યોગ્ય સંસાધનોને પ્લોટમાં બાંધવાનું માનવામાં આવે છે. અગાઉ જે ઋષિઓ ઋષિ હતા તેઓ વાસ્તુની ચર્ચા કરીને જ અટકી જતા હતા. વાસ્તુશાસ્ત્ર અનુસાર, જળાશય, પૂજા ગૃહ, ભોજનાલય, શિક્ષણ માટે રૂમ વગેરેનું ખાસ ધ્યાન રાખવામાં આવે છે કે તે ક્યાં બાંધવા જોઈએ. વાસ્તુ અનુસાર, ઘરની વચ્ચેની જગ્યા ઘણીવાર ખાલી રાખવામાં આવે છે, જ્યારે વાસ્તુની ચર્ચામાં સૌથી પહેલા દેવતાની મૂર્તિની સ્થાપનાના સ્થાનની ચર્ચા કરવામાં આવે છે.
પૂજાનું ઘર બહુ ઊંચું ન હોવું જોઈએ: તેની વિચારણાની સાથે ઘરનું બાંધકામ કે વાસ્તુ પણ ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ, તેની વિચારણા, ઘર બાંધવાની સ્થિતિ કે વાસ્તુ. બાય ધ વે, શાસ્ત્રોના દૃષ્ટિકોણથી, પૂજા ગૃહ કોઈપણ ઘરમાં ઈશાન કોણ પર જ બનાવવું જોઈએ. પૂજા ઘર બનાવતી વખતે એ વાતનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે પૂજાનું ઘર બહુ ઊંચું ન હોવું જોઈએ. પૂજા ઘરને મંદિર જેવું બનાવવાની મનાઈ છે, ન તો તે 5 થી 6 ફૂટથી મોટું હોવું જોઈએ. આ સિવાય ઘરના ઉત્તર-પૂર્વ ખૂણામાં બનેલા રૂમમાં પૂજા ઘરનું સ્વરૂપ બનાવવું જોઈએ. જેમાં ઉંચી મૂર્તિ ન રાખવી જોઈએ. મૂર્તિની લંબાઈ 3 ઈંચની આસપાસ હોવી જોઈએ અથવા બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો મૂર્તિની લંબાઈ અંગૂઠા જેટલી હોવી જોઈએ.
પૂજાઘરમાં આવું બિલકુલ ન કરોઃ જ્યોતિષીઓનું કહેવું છે કે ખાસ કરીને જે દેવી-દેવતાઓ પર આપણને અતૂટ શ્રદ્ધા હોય છે તેમની મૂર્તિઓ પૂજા ઘરમાં રાખવી જોઈએ. પૂજા ઘરમાં અનેક પ્રકારના ચિત્રો ન લગાવવા જોઈએ. પૂજાઘરમાં પાંચ દેવતાઓ, બ્રહ્મા વિષ્ણુ, મહેશ અને મા ભગવતી અને ભગવાન ગણપતિની પૂજા કરવી જોઈએ. સામાન્ય સ્થાપના કર્યા પછી પૂજા ગૃહમાં પૂજા કરવી જોઈએ. જેના કારણે ઘરમાં વાસ્તુ સંબંધિત તમામ પ્રકારના દોષ દૂર થાય છે. બીજી તરફ, જે ઘરમાં ઈશાન દિશામાં પૂજાનું ઘર હોય ત્યાં ખૂબ જ ભારે વસ્તુઓ ન લગાવવી જોઈએ. ખૂબ સરળ સરળ રંગ દોરવામાં જોઈએ. પૂજા ઘરની નજીક કોઈપણ પ્રકારનો કચરો એકઠો ન થવા દો, તેની વાસ્તુ પર વિપરીત અસર પડે છે. બીજી તરફ, ઈશાન કોણમાં મંદિરના સ્થળે બિલકુલ સૂવું જોઈએ નહીં.
જો પૂજાનું ઘર યોગ્ય જગ્યાએ ન બને તો: જ્યોતિષ અને વાસ્તુશાસ્ત્રના નિષ્ણાત સૂર્યકાંત શુક્લા સમજાવે છે કે જો પૂજા ઘર ન બને ઈશાન કોણ કે ઉત્તર દિશામાં ઈશાન કોણમાં સ્થાપિત કરવું.જો તે અન્ય કોઈ જગ્યાએ હોય તો તેના દોષ અનેક રીતે ઉદ્ભવે છે જેમ કે જો ઘરમાં લક્ષ્મીનો વાસ ન હોય તો અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓ ઉભી થાય છે. ધનમાં ગરબડ વગેરે, સમૃદ્ધિ ન આવવી, માનસિક શારીરિક તકલીફો આવી સમસ્યાઓ છે. જો પૂજા ઘર ઉત્તર-પૂર્વમાં સ્થાપિત ન હોય તો તેની સ્થાપના ઈશાન દિશામાં પણ કરી શકાય છે.
પૂજાઘરમાં તુટેલી મૂર્તિ ન રાખવીઃ જ્યોતિષાચાર્ય સૂર્યકાંત શુક્લના જણાવ્યા અનુસાર પૂજા ઘરમાં સૌથી વધુ જરૂરી છે કે તૂટેલી મૂર્તિ ક્યારેય પૂજા ઘરમાં ન રાખવી જોઈએ. તૂટેલી મૂર્તિને તરત જ મંદિરમાંથી હટાવી દેવી જોઈએ અથવા મૂર્તિઓને નદીમાં ફેંકી દેવી જોઈએ, તળાવમાં વિસર્જિત કરવી જોઈએ અથવા પીપળના ઝાડ નીચે રાખવી જોઈએ.તૂટેલી મૂર્તિને મંદિરમાં રાખવી અશુભ માનવામાં આવે છે.
ઘર સાથે જોડાયેલ મંદિર બિલકુલ ન બનાવવુંઃ મંદિરની વાત કરીએ તો જે મંદિરોમાં મૂર્તિનો પ્રાણ પ્રતિષ્ઠિત હોય તે મંદિરો તમારા ઘરની બાજુમાં બિલકુલ પણ ન બનાવવા જોઈએ. વિદ્વાનોનું માનવું છે કે જો આમ કરવામાં આવે તો તે સ્થાન પર, પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા મૂર્તિમાં ભગવાન હંમેશા સ્થાપિત હોવાથી, જે રીતે માણસના રોજિંદા જીવનની પોતાની પ્રવૃત્તિઓ હોય છે, જેમ કે ઉઠવું, ખાવું, સૂવું એ દિવસ-રાતનો નિત્યક્રમ છે. . એ જ રીતે મંદિરમાં મૂર્તિ માટે નિત્યક્રમ છે, એ જ રીતે સવારે વહેલા ઊઠીને પછી સ્નાન વગેરે. ભોગ ચઢાવવામાં આવે છે અને પછી શયન કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં જો ઘર સાથે મંદિર જોડાયેલ હોય તો માણસ આખો સમય પવિત્ર વાતાવરણ સાથે રહી શકતો નથી. જેમ કે જીવનમાં ઘણા પ્રકારના કાર્યો હોય છે, જેના કારણે પૂજા સ્થાનથી ઘર એ ગૃહસ્થનું ઘર હોય છે અને જો તેને પૂજા સ્થાન સાથે જોડવામાં આવે તો તેના ઘરમાં ઘરનો દોષ દૂર થાય છે. અને દુ:ખ મંદિરને અસર કરશે, તેથી મંદિર તમારા રહેઠાણ અથવા ઘરથી થોડે દૂર બનાવવું જોઈએ.
