প্ৰত্যেক বছৰে ২০ মাৰ্চত “বিশ্ব মৌখিক স্বাস্থ্য দিৱস” হিচাপে পালন কৰা হয় (World Oral Health Day 2023) ৷ ইয়াৰ উদ্দেশ্যে হৈছে সমগ্ৰ বিশ্ববাসীৰ মাজত মুখৰ স্বাস্থ্যৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে সজাগতা সৃষ্টি কৰা আৰু মুখখন সুস্থ কৰি ৰখাৰ বাবে লোৱা উপায়ৰ বিষয়ে সকলোকে অৱগত কৰোৱা (know about dental hygiene) ৷
বিশ্ব মৌখিক স্বাস্থ্য দিৱস
শৰীৰটোক সুস্থ কৰি ৰখাত গুৰত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে আমাৰ মুখৰ স্বাস্থ্যই । আমি খোৱা খাদ্য় আমাৰ মুখৰ মাজেৰে হৈ আমাৰ শৰীৰত প্ৰৱেশ কৰে ৷ এনে পৰিস্থিতিত যদি কোনো কাৰণত আমাৰ মুখত কোনো ধৰণৰ সংক্ৰমণ বা ৰোগৰ প্ৰভাৱ পৰে, তেন্তে আমাৰ মুখৰ মাজেৰে শৰীৰত প্ৰৱেশ কৰা খাদ্যও দূষিত হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত বহু ধৰণৰ স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে ।
নিয়মিতভাৱে দাঁত আৰু মুখ পৰিষ্কাৰ কৰিলে বহু ৰোগ আৰু সমস্যাৰ পৰা ৰক্ষা পাব পাৰি । এনে পৰিস্থিতিত "বিশ্ব মৌখিক স্বাস্থ্য দিৱস" প্ৰতি বছৰে ২০ মাৰ্চত উদযাপন কৰা হয় যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে মানুহক মুখৰ ভিতৰৰ স্বাস্থ্য বজাই ৰখাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ বিষয়ে সচেতন কৰা ।
ইতিহাস, গুৰুত্ব আৰু বিষয়বস্তু
সকলো বয়সৰ লোকৰ মাজত মুখৰ ভিতৰৰ স্বাস্থ্য আৰু মুখৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ গুৰুত্ব সম্পৰ্কে সজাগতা সৃষ্টিৰ উদ্দেশ্যে ২০০৭ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এই দিৱস পালন কৰা হয় । ২০০৭ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিশ্ব দন্ত চিকিৎসা ফেডাৰেচনে ১২ ছেপ্টেম্বৰত এফ ডি আইৰ প্ৰতিষ্ঠাপক ডাঃ চাৰ্লছ গডনৰ স্মৃতিত এই দিৱস পালন কৰে । কিন্তু ২০১৩ চনত এই অনুষ্ঠান উদযাপনৰ তাৰিখ সলনি কৰি ২০ মাৰ্চ কৰা হয় । তেতিয়াৰ পৰাই প্ৰতি বছৰে এই দিৱসটো বিশ্বজুৰি বিভিন্ন বিষয়ত পালন কৰা হয় ।
এইবাৰ বিশ্ব মৌখিক স্বাস্থ্য দিৱস ২০২৩ অভিযান ‘মুখেৰে গৌৰৱ কৰক’ শীৰ্ষক বিষয়বস্তুৰে উদযাপন কৰা হৈছে । যাৰ অধীনত সকলো লোকক গোটেই জীৱন নিজৰ হাঁহিৰ যত্ন ল’বলৈ নিজৰ মুখৰ ভিতৰৰ স্বাস্থ্যৰ যত্ন ল’বলৈ আহ্বান জনোৱা হৈছে ।
উল্লেখযোগ্য যে বিশ্ব মুখৰ স্বাস্থ্য দিৱস উপলক্ষে বিশ্বৰ দন্ত চিকিৎসা সংস্থাসমূহে বিনামূলীয়াকৈ দন্ত পৰীক্ষা শিবিৰ, আলোচনা চক্ৰ, আলোচনা আৰু মৌখিক স্বাস্থ্য সম্পৰ্কীয় অন্যান্য কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰে । এইবাৰ এই উপলক্ষে বিভিন্ন উদ্যোক্তাই #WorldOralHealthDay, #WOHD23, #MouthProudChallenge বা #MouthProud ৰ জৰিয়তে সামাজিক মাধ্যমত সজাগতা বাৰ্তা বিয়পাবলৈ ভিডিঅ’ আপলোড কৰিবলৈও আহ্বান জনাইছে । যাতে অধিক সংখ্যক লোকে মুখৰ যত্ন বা মুখৰ স্বাস্থ্যৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ বিষয়ে সচেতন হয় আৰু ইয়াৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সকলো কাম অনুসৰণ কৰে ।
সুস্থ মুখৰ স্বাস্থ্য অতিকৈয়ে গুৰুত্বপূৰ্ণ
তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে শিশুৰ মুখত ২০টা দাঁত থাকে আৰু জ্যেষ্ঠ নাগৰিকসকলে জীৱনৰ শেষলৈকে কমেও ২০ টা দাঁত মুখত থাকিব লাগে বুলি বিশ্বাস কৰা হয় । ই কেৱল সম্ভৱ যদি হে আপুনি মুখৰ স্বাস্থ্য সম্পৰ্কে যত্ন লয় ৷
দৰাচলতে সুস্থ দাঁতৰ আলু, মজবুত দাঁত, নিৰপেক্ষ উশাহ আৰু পৰিষ্কাৰ জিভাই শাৰীৰিক আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ সু-স্বাস্থ্যৰ লক্ষণ । কিন্তু কেতিয়াবা এই সমস্যাবোৰে কেৱল যিকোনো শাৰীৰিক ৰোগৰ সৃষ্টি কৰাই নহয়, এই সমস্যাবোৰে কেতিয়াবা বহুতো সাধাৰণ আৰু গুৰুতৰ ৰোগৰ লক্ষণৰ ভিতৰতো গণ্য কৰা হয় ।
মুখৰ ভিতৰৰ স্বাস্থ্য এটা অতিকৈ অৱহেলিত কৰা বিষয় ৷ কাৰণ বেছিভাগ মানুহেই দাঁত বা মুখৰ লগত জড়িত সমস্যাবোৰৰ বিষয়ে আলোচনা নকৰে বা গুৰুত্ব নিদিয়ে ৷ যেতিয়ালৈকে দাঁতৰ সমস্যাই এগৰাকী ব্য়াক্তিক আমনি কৰিবলৈ আৰম্ভ নকৰে তেতিয়ালৈকে এই বিষয়ে কোনেও গুৰুত্ব প্ৰদান নকৰে ৷
দৰাচলতে আজিও বৃহৎ সংখ্যক লোকে মুখৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা বজাই ৰখাৰ গুৰুত্বৰ বিষয়ে অজ্ঞাত ৷ যাৰ বাবে তেওঁলোকে দাঁত আৰু মুখৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ প্ৰতি বিশেষ গুৰুত্ব নিদিয়ে ৷ যাৰ ফলস্বৰূপে ৰোগত আক্ৰান্ত হয় ।
মুখৰ স্বাস্থ্যৰ পৰিসংখ্যা আৰু তথ্যৰ কথা ক’বলৈ গ’লে বিশ্বজুৰি মুখৰ ৰোগে ৩.৫ বিলিয়ন লোকক আক্ৰান্ত কৰিছে ৷ ইয়াৰে ৯০% দাঁতৰ ক্ষয়ৰ সৈতে জড়িত । একে সময়তে ৫৩ কোটিতকৈ অধিক শিশুৱে গাখীৰৰ দাঁত ক্ষয় হোৱাৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হয় । ইয়াৰ উপৰিও দাঁতৰ আলুৰ ৰোগে বিশ্বৰ প্ৰায় ৫০% জনসংখ্যাক আক্ৰান্ত কৰি দাঁত ক্ষয় কৰে ।
কেৱল এয়াই নহয়, কেতিয়াবা মুখৰ কেন্সাৰৰো সৃষ্টি কৰিব পাৰে এই সমস্যাবোৰে । তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে, মুখৰ কৰ্কট ৰোগ বিশ্বজুৰি ১০টা সাধাৰণ কৰ্কট ৰোগৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয় ৷ প্ৰতি বছৰে বিশ্বজুৰি আনুমানিক ৩ লাখ–৭ লাখ লোক নতুন কৰ্কট ৰোগত আক্ৰান্ত হয় । আনহাতে ভাৰতত মুঠ কৰ্কট ৰোগীৰ প্ৰায় ৩০% লোক মুখৰ কৰ্কট ৰোগী, ইয়াৰে অধিকাংশই কেৱল উন্নত পৰ্যায়তহে দেখা দিয়ে ।
একে সময়তে চিডিচিৰ প্ৰতিবেদন অনুসৰি সজাগতাৰ অভাৱৰ বাবে প্ৰায় ৭০% লোক আছে যিসকলে পাঁচ বছৰত এবাৰো দাঁত পৰীক্ষা নকৰে । একে সময়তে প্ৰায় ৯০% লোক আছে যিয়ে দিনটোত মাত্ৰ এবাৰহে দাঁত পৰিষ্কাৰ কৰে ।
কেনেকৈ যত্ন ল’ব দাঁতৰ
চিকিৎসকৰ মতে মুখৰ স্বাস্থ্য বজাই ৰাখিবলৈ কিছুমান ভাল অভ্যাস গ্ৰহণ কৰা আৰু কিছু কথা মনত ৰখাটো অতি প্ৰয়োজনীয় । ইয়াৰে কিছুমান অভ্যাস তলত দিয়া ধৰণৰ ।
- দিনটোত কমেও দুবাৰকৈ কোমল ব্ৰাছেৰে নিয়মিতভাৱে দাঁত পৰিষ্কাৰ কৰিব লাগে ।
- সপ্তাহত ১-২ বাৰ ফ্লছিং কৰক।
- নিয়মিতভাৱে দাঁতৰ আলুৰ মালিচো অতি উপকাৰী । কাৰণ ই মুখত ৰক্ত সঞ্চালন উন্নত কৰে।
- যিমান পাৰি সতেজ আৰু হজমযোগ্য খাদ্য গ্ৰহণ কৰিব লাগে । য’ত সতেজ ফলমূল, সেউজীয়া পাতৰ শাক-পাচলি আৰু গোটা শস্য প্ৰচুৰ পৰিমাণে অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব লাগে ।
- চেনি আৰু প্ৰচেছড খাদ্যৰ পৰা আঁতৰি থাকক ।
- খাদ্য ভালদৰে চোবাই খাব লাগে । খাদ্য সঠিকভাৱে চোবাই খালে প্ৰয়োজনীয় এনজাইমবোৰ মুখত সঠিকভাৱে নিঃসৰণ হয়, ই হজম প্ৰক্ৰিয়া সুস্থ কৰি ৰখাত অতি উপকাৰী ।
- পান মছলা, ধঁপাত, গুটখা সেৱন আৰু ধূমপান পৰিহাৰ কৰক
- মদ্যপান সীমিত কৰক
- বছৰত এবাৰ দন্ত চিকিৎসকক দেখাব লাগে । যাতে দাঁত বা মুখত যদি কিবা অসুবিধা হয়, তেন্তে সময়মতে ধৰা পেলাব পৰা যায় আৰু ইয়াৰ চিকিৎসা কৰিব পৰা যায় ।
