ETV Bharat / sukhibhava

Stress and Brain Function : কিছুমান প্ৰকাৰৰ চাপ মস্তিষ্কৰ কামৰ বাবে ভাল হ'ব পাৰে

author img

By

Published : Aug 3, 2022, 1:44 PM IST

জৰ্জিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ৰ যুৱ বিকাশ প্ৰতিষ্ঠানৰ নতুন গৱেষণা অনুসৰি (Research from Youth Development Institute University of Georgia), এইটো আপোনাৰ মূৰত ওলমি থকা সময়সীমাৰ দৰে অনুভৱ হ'ব পাৰে, কিন্তু আপোনাক কামত জোৰ দিয়াৰ বাবে এই সময়সীমা আপোনাৰ মগজুৰ বাবে প্ৰকৃততে লাভজনক হ'ব পাৰে ।

stress
stress

জৰ্জিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মনোৰোগ বিজ্ঞান গৱেষণাত প্ৰকাশিত অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে নিম্নৰ পৰা মধ্যমীয়া স্তৰৰ চাপৰ ফলত ব্যক্তিসকলে স্থিতিস্থাপকতা বিকশিত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে (stress can help individuals develop resilience) আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ বিকাৰ হোৱাৰ আশংকা হ্ৰাস কৰিব পাৰে , যেনে হতাশা আৰু অসামাজিক আচৰণ । নিম্নৰ পৰা মধ্যমীয়া চাপেই ব্যক্তিসকলক ভৱিষ্যতৰ চাপপূৰ্ণ পৰিস্থিতিৰ সৈতে মুখামুখী হৈ তাৰ মোকাবিলা কৰাত সহায় কৰিব পাৰে (Low to moderate stress can also help individuals) ।

অধ্যয়নটোৰ মুখ্য লেখক আৰু পৰিয়াল আৰু উপভোক্তা বিজ্ঞান মহাবিদ্যালয়ৰ (College of Family and Consumer Sciences) সহযোগী অধ্যাপক আচাফ ওশ্ৰীয়ে (Associate Professor Assaf Oshri) কয়, "যদি আপুনি এনে এক পৰিৱেশত আছে য'ত আপোনাৰ কিছু পৰিমাণৰ চাপ আছে, তাত আপুনি সেয়া মোকাবিলা কৰাৰ প্ৰণালী বিকশিত কৰিব পাৰে । যিয়ে আপোনাক অধিক দক্ষ আৰু কাৰ্যকৰী কৰ্মী হ'বলৈ অনুমতি দিব আৰু নিজকে এনেদৰে সংগঠিত কৰিব পাৰে যিয়ে আপোনাক উন্নত প্ৰদৰ্শন কৰাত সহায় কৰিব ।"

পৰীক্ষাৰ বাবে অধ্যয়ন কৰা, কৰ্মক্ষেত্ৰত ডাঙৰ সভাৰ বাবে প্ৰস্তুতি কৰা বা কাম সমাপ্ত কৰিবলৈ দীঘলীয়া সময় লোৱাৰ ফলত হোৱা চাপৰ ফলত ব্যক্তিগত বিকাশ হ'ব পাৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে, এজন প্ৰকাশকে প্ৰত্যাখ্যান কৰাৰ ফলত এজন লেখকে তেওঁৰ লিখন শৈলীৰ বিষয়ে পুনৰ চিন্তা কৰিব পাৰে । আৰু বৰ্খাস্ত হোৱাৰ ফলত কাৰোবাক তেওঁলোকৰ শক্তি আৰু তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ ক্ষেত্ৰত থাকিব লাগে নে নতুন কিবা এটা শাখা তৈয়াৰ কৰিব লাগে তাক পুনৰ বিবেচনা কৰিবলৈ অনুপ্ৰেৰিত কৰিব পাৰে । কিন্তু সঠিক পৰিমাণৰ চাপ আৰু অত্যধিক চাপৰ মাজৰ ৰেখাডাল এটা ক্ষীণ ।

"এইটো এনেকুৱা যেতিয়া আপুনি কিবা কঠোৰ কাম কৰি আছে আৰু আপোনাৰ ছালৰ ওপৰত অলপ ৰুক্ষতা আহি পৰিছে," ইউজিএ যুৱ বিকাশ প্ৰতিষ্ঠানৰ (UGA Youth Development Institute) পৰিচালক ওশ্ৰীয়ে লগতে কয় । "আপুনি ইয়াত প্ৰয়োগ কৰি থকা এই চাপৰ সৈতে খাপ খুৱাবলৈ আপোনাৰ ছালক ট্ৰিগাৰ কৰে । কিন্তু যদি আপুনি অত্যধিক কৰে, তেন্তে আপুনি আপোনাৰ ছাল কাটিববলৈ যাব।" ভাল চাপে ভৱিষ্যতৰ প্ৰতিকূলতাৰ প্ৰভাৱৰ বিৰুদ্ধে ভেকচিন হিচাপে কাম কৰিব পাৰে (Good stress can act as vaccine) ।

গৱেষকসকলে হিউমেন কানেক্টোম প্ৰকল্পৰ (Human Connectome Project) তথ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিছিল, যি হৈছে ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানৰ দ্বাৰা (National Institutes of Health) পুঁজি যোগান ধৰা এক ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰকল্প । যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে মানুহৰ মগজুৱে কেনেদৰে কাম কৰে তাৰ অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰা । বৰ্তমানৰ অধ্যয়নটোৰ বাবে গৱেষকসকলে প্ৰকল্পটোৰ তথ্য 1,200 তকৈও অধিক যুৱ প্ৰাপ্তবয়স্কৰ পৰা বিশ্লেষণ কৰিছিল, যিয়ে গৱেষণাত সচৰাচৰ ব্যৱহৃত প্ৰশ্নাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি তেওঁলোকে অনুভৱ কৰা চাপৰ স্তৰৰ বিষয়ে জনায় । যাতে নিয়ন্ত্ৰণহীন আৰু চাপপূৰ্ণ মানুহে তেওঁলোকৰ জীৱন কেনেদৰে লয় তাক জুখিব পৰা যায় ।

অংশগ্ৰহণকাৰীসকলে কিমান সঘনাই কিছুমান চিন্তা বা অনুভূতি অনুভৱ কৰিছিল সেই বিষয়ে প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিছিল । যেনে "যোৱা মাহত অপ্ৰত্যাশিতভাৱে ঘটা কিবা এটাৰ বাবে আপুনি কিমান সঘনাই বিচলিত হৈছে ?" আৰু "যোৱা মাহত আপুনি কিমান সঘনাই দেখিছে যে আপুনি কৰিবলগা সকলোবোৰ কামৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিব নোৱাৰে ?"

তাৰ পিছত তেওঁলোকৰ নিউৰোকগনিটিভ ক্ষমতাবোৰ (neurocognitive abilities) পৰীক্ষাত ব্যৱহাৰ কৰি মূল্যাঙ্কন কৰা হৈছিল যাৰ দ্বাৰা দৃষ্টি উদ্দীপনাৰ (visual stimuli) প্ৰতি স্বয়ংক্ৰিয় সঁহাৰি দমন কৰাৰ মনোযোগ আৰু সামৰ্থ্য জোখা হৈছিল; জ্ঞানীয় নমনীয়তা (cognitive flexibility) বা কামবোৰৰ মাজত সলনি কৰাৰ সামৰ্থ্য (ability to switch between tasks); চিত্ৰ ক্ৰম স্মৃতি (picture sequence memory), য'ত বস্তুবোৰৰ এটা ক্ৰমান্বয়ে দীঘলীয়া শৃংখলা মনত ৰখা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে; কাৰ্যকৰী স্মৃতি আৰু কাৰ্যকৰী গতি ।

গৱেষকসকলে সেই ফলাফলবোৰক অন্যান্য আচৰণগত আৰু আৱেগিক সমস্যাৰ (behavioral and emotional problems) সৈতে উদ্বিগ্ন অনুভূতি (anxious feelings), মনোযোগৰ সমস্যা (attention problems) আৰু আক্ৰমণাত্মকৰ একাধিক পদক্ষেপৰ পৰা অংশগ্ৰহণকাৰীসকলৰ উত্তৰৰ সৈতে তুলনা কৰিছিল । বিশ্লেষণত দেখা গৈছে যে নিম্নৰ পৰা মধ্যমীয়া স্তৰৰ চাপ মানসিকভাৱে লাভজনক (low to moderate levels of stress psychologically beneficial), যি মানসিক স্বাস্থ্যৰ লক্ষণ বিকশিত হোৱাৰ বিৰুদ্ধে এক প্ৰকাৰৰ টীকাকৰণ হিচাপে কাম কৰে । কিন্তু চাপ আৰু প্ৰতিকূলতা সহ্য কৰাৰ সামৰ্থ্য ব্যক্তি অনুযায়ী যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হয় ।

বয়স, আনুবংশিক প্ৰৱণতা (genetic predispositions) আৰু প্ৰয়োজনৰ সময়ত এক সহায়ক সম্প্ৰদায় (supportive community) থকা আদি বস্তুবোৰে ব্যক্তিসকলে প্ৰত্যাহ্বানবোৰ কিমান ভালদৰে মোকাবিলা কৰে তাত এক ভূমিকা পালন কৰে । যদিও অলপ চাপ জ্ঞানৰ বাবে ভাল হ'ব পাৰে (little stress can be good for cognition), ওশ্ৰীয়ে সতৰ্ক কৰি দিয়ে যে উচ্চ চাপৰ নিৰন্তৰ স্তৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিকভাৱে অবিশ্বাস্যভাৱে ক্ষতিকাৰক হ'ব পাৰে (high stress can incredibly damaging physically and mentally) । তেওঁ কয়, "এক নিৰ্দিষ্ট সময়ত, চাপ বিষাক্ত হৈ পৰে ।" "দীৰ্ঘম্যাদী চাপ, যেনে অত্যধিক দৰিদ্ৰতাত বাস কৰা বা উৎপীড়নৰ ফলত হোৱা চাপৰ ফলত স্বাস্থ্য আৰু মানসিক পৰিণাম অতি বেয়া হ'ব পাৰে । ই আপোনাৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ প্ৰণালীৰ পৰা আৱেগিক নিয়ন্ত্ৰণ, মগজুৰ কাৰ্যপ্ৰণালীলৈকে সকলোবোৰ প্ৰভাৱিত কৰে । সকলো চাপ ভাল চাপ নহয় (Not all stress is good stress) ।"

লগতে পঢ়ক :Improving Sex Life: আপোনাৰ যৌন জীৱন উন্নত কৰাৰ বাবে 6 টা পৰামৰ্শ

জৰ্জিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মনোৰোগ বিজ্ঞান গৱেষণাত প্ৰকাশিত অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে নিম্নৰ পৰা মধ্যমীয়া স্তৰৰ চাপৰ ফলত ব্যক্তিসকলে স্থিতিস্থাপকতা বিকশিত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে (stress can help individuals develop resilience) আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ বিকাৰ হোৱাৰ আশংকা হ্ৰাস কৰিব পাৰে , যেনে হতাশা আৰু অসামাজিক আচৰণ । নিম্নৰ পৰা মধ্যমীয়া চাপেই ব্যক্তিসকলক ভৱিষ্যতৰ চাপপূৰ্ণ পৰিস্থিতিৰ সৈতে মুখামুখী হৈ তাৰ মোকাবিলা কৰাত সহায় কৰিব পাৰে (Low to moderate stress can also help individuals) ।

অধ্যয়নটোৰ মুখ্য লেখক আৰু পৰিয়াল আৰু উপভোক্তা বিজ্ঞান মহাবিদ্যালয়ৰ (College of Family and Consumer Sciences) সহযোগী অধ্যাপক আচাফ ওশ্ৰীয়ে (Associate Professor Assaf Oshri) কয়, "যদি আপুনি এনে এক পৰিৱেশত আছে য'ত আপোনাৰ কিছু পৰিমাণৰ চাপ আছে, তাত আপুনি সেয়া মোকাবিলা কৰাৰ প্ৰণালী বিকশিত কৰিব পাৰে । যিয়ে আপোনাক অধিক দক্ষ আৰু কাৰ্যকৰী কৰ্মী হ'বলৈ অনুমতি দিব আৰু নিজকে এনেদৰে সংগঠিত কৰিব পাৰে যিয়ে আপোনাক উন্নত প্ৰদৰ্শন কৰাত সহায় কৰিব ।"

পৰীক্ষাৰ বাবে অধ্যয়ন কৰা, কৰ্মক্ষেত্ৰত ডাঙৰ সভাৰ বাবে প্ৰস্তুতি কৰা বা কাম সমাপ্ত কৰিবলৈ দীঘলীয়া সময় লোৱাৰ ফলত হোৱা চাপৰ ফলত ব্যক্তিগত বিকাশ হ'ব পাৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে, এজন প্ৰকাশকে প্ৰত্যাখ্যান কৰাৰ ফলত এজন লেখকে তেওঁৰ লিখন শৈলীৰ বিষয়ে পুনৰ চিন্তা কৰিব পাৰে । আৰু বৰ্খাস্ত হোৱাৰ ফলত কাৰোবাক তেওঁলোকৰ শক্তি আৰু তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ ক্ষেত্ৰত থাকিব লাগে নে নতুন কিবা এটা শাখা তৈয়াৰ কৰিব লাগে তাক পুনৰ বিবেচনা কৰিবলৈ অনুপ্ৰেৰিত কৰিব পাৰে । কিন্তু সঠিক পৰিমাণৰ চাপ আৰু অত্যধিক চাপৰ মাজৰ ৰেখাডাল এটা ক্ষীণ ।

"এইটো এনেকুৱা যেতিয়া আপুনি কিবা কঠোৰ কাম কৰি আছে আৰু আপোনাৰ ছালৰ ওপৰত অলপ ৰুক্ষতা আহি পৰিছে," ইউজিএ যুৱ বিকাশ প্ৰতিষ্ঠানৰ (UGA Youth Development Institute) পৰিচালক ওশ্ৰীয়ে লগতে কয় । "আপুনি ইয়াত প্ৰয়োগ কৰি থকা এই চাপৰ সৈতে খাপ খুৱাবলৈ আপোনাৰ ছালক ট্ৰিগাৰ কৰে । কিন্তু যদি আপুনি অত্যধিক কৰে, তেন্তে আপুনি আপোনাৰ ছাল কাটিববলৈ যাব।" ভাল চাপে ভৱিষ্যতৰ প্ৰতিকূলতাৰ প্ৰভাৱৰ বিৰুদ্ধে ভেকচিন হিচাপে কাম কৰিব পাৰে (Good stress can act as vaccine) ।

গৱেষকসকলে হিউমেন কানেক্টোম প্ৰকল্পৰ (Human Connectome Project) তথ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিছিল, যি হৈছে ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানৰ দ্বাৰা (National Institutes of Health) পুঁজি যোগান ধৰা এক ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰকল্প । যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে মানুহৰ মগজুৱে কেনেদৰে কাম কৰে তাৰ অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰা । বৰ্তমানৰ অধ্যয়নটোৰ বাবে গৱেষকসকলে প্ৰকল্পটোৰ তথ্য 1,200 তকৈও অধিক যুৱ প্ৰাপ্তবয়স্কৰ পৰা বিশ্লেষণ কৰিছিল, যিয়ে গৱেষণাত সচৰাচৰ ব্যৱহৃত প্ৰশ্নাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি তেওঁলোকে অনুভৱ কৰা চাপৰ স্তৰৰ বিষয়ে জনায় । যাতে নিয়ন্ত্ৰণহীন আৰু চাপপূৰ্ণ মানুহে তেওঁলোকৰ জীৱন কেনেদৰে লয় তাক জুখিব পৰা যায় ।

অংশগ্ৰহণকাৰীসকলে কিমান সঘনাই কিছুমান চিন্তা বা অনুভূতি অনুভৱ কৰিছিল সেই বিষয়ে প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিছিল । যেনে "যোৱা মাহত অপ্ৰত্যাশিতভাৱে ঘটা কিবা এটাৰ বাবে আপুনি কিমান সঘনাই বিচলিত হৈছে ?" আৰু "যোৱা মাহত আপুনি কিমান সঘনাই দেখিছে যে আপুনি কৰিবলগা সকলোবোৰ কামৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিব নোৱাৰে ?"

তাৰ পিছত তেওঁলোকৰ নিউৰোকগনিটিভ ক্ষমতাবোৰ (neurocognitive abilities) পৰীক্ষাত ব্যৱহাৰ কৰি মূল্যাঙ্কন কৰা হৈছিল যাৰ দ্বাৰা দৃষ্টি উদ্দীপনাৰ (visual stimuli) প্ৰতি স্বয়ংক্ৰিয় সঁহাৰি দমন কৰাৰ মনোযোগ আৰু সামৰ্থ্য জোখা হৈছিল; জ্ঞানীয় নমনীয়তা (cognitive flexibility) বা কামবোৰৰ মাজত সলনি কৰাৰ সামৰ্থ্য (ability to switch between tasks); চিত্ৰ ক্ৰম স্মৃতি (picture sequence memory), য'ত বস্তুবোৰৰ এটা ক্ৰমান্বয়ে দীঘলীয়া শৃংখলা মনত ৰখা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে; কাৰ্যকৰী স্মৃতি আৰু কাৰ্যকৰী গতি ।

গৱেষকসকলে সেই ফলাফলবোৰক অন্যান্য আচৰণগত আৰু আৱেগিক সমস্যাৰ (behavioral and emotional problems) সৈতে উদ্বিগ্ন অনুভূতি (anxious feelings), মনোযোগৰ সমস্যা (attention problems) আৰু আক্ৰমণাত্মকৰ একাধিক পদক্ষেপৰ পৰা অংশগ্ৰহণকাৰীসকলৰ উত্তৰৰ সৈতে তুলনা কৰিছিল । বিশ্লেষণত দেখা গৈছে যে নিম্নৰ পৰা মধ্যমীয়া স্তৰৰ চাপ মানসিকভাৱে লাভজনক (low to moderate levels of stress psychologically beneficial), যি মানসিক স্বাস্থ্যৰ লক্ষণ বিকশিত হোৱাৰ বিৰুদ্ধে এক প্ৰকাৰৰ টীকাকৰণ হিচাপে কাম কৰে । কিন্তু চাপ আৰু প্ৰতিকূলতা সহ্য কৰাৰ সামৰ্থ্য ব্যক্তি অনুযায়ী যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হয় ।

বয়স, আনুবংশিক প্ৰৱণতা (genetic predispositions) আৰু প্ৰয়োজনৰ সময়ত এক সহায়ক সম্প্ৰদায় (supportive community) থকা আদি বস্তুবোৰে ব্যক্তিসকলে প্ৰত্যাহ্বানবোৰ কিমান ভালদৰে মোকাবিলা কৰে তাত এক ভূমিকা পালন কৰে । যদিও অলপ চাপ জ্ঞানৰ বাবে ভাল হ'ব পাৰে (little stress can be good for cognition), ওশ্ৰীয়ে সতৰ্ক কৰি দিয়ে যে উচ্চ চাপৰ নিৰন্তৰ স্তৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিকভাৱে অবিশ্বাস্যভাৱে ক্ষতিকাৰক হ'ব পাৰে (high stress can incredibly damaging physically and mentally) । তেওঁ কয়, "এক নিৰ্দিষ্ট সময়ত, চাপ বিষাক্ত হৈ পৰে ।" "দীৰ্ঘম্যাদী চাপ, যেনে অত্যধিক দৰিদ্ৰতাত বাস কৰা বা উৎপীড়নৰ ফলত হোৱা চাপৰ ফলত স্বাস্থ্য আৰু মানসিক পৰিণাম অতি বেয়া হ'ব পাৰে । ই আপোনাৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ প্ৰণালীৰ পৰা আৱেগিক নিয়ন্ত্ৰণ, মগজুৰ কাৰ্যপ্ৰণালীলৈকে সকলোবোৰ প্ৰভাৱিত কৰে । সকলো চাপ ভাল চাপ নহয় (Not all stress is good stress) ।"

লগতে পঢ়ক :Improving Sex Life: আপোনাৰ যৌন জীৱন উন্নত কৰাৰ বাবে 6 টা পৰামৰ্শ

For All Latest Updates

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.