নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ হাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে নৱজাতকৰ সঠিক যত্ন ল’বলৈ মানুহক সজাগ তথা অনুপ্ৰাণিত কৰাৰ উদ্দেশ্যে প্ৰতি বছৰে ১৫ নৱেম্বৰৰ পৰা ২১ নৱেম্বৰলৈ নৱজাতকৰ যত্ন সপ্তাহ পালন কৰা হয়(Newborn Care Week)।
এটি সন্তান জন্ম দিয়াটো এগৰাকী মাতৃৰ বাবে এক অলৌকিকতাতকৈ কম নহয় । কিন্তু জন্মৰ পিছত শিশুৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক বিকাশ সঠিকভাৱে কৰিব লাগে আৰু শিশুটি কোনো ৰোগ বা সংক্ৰমণৰ কবলত পৰিব নালাগে, ইয়াৰ বাবে ইয়াৰ যত্নৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষ যত্ন লোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয় ।
তাৎপৰ্যপূৰ্ণ কথাটো হ’ল যে, জন্মৰ পিছত প্ৰথম ২৮ দিনত অপৰিপক্কতা, ৰোগ, সংক্ৰমণ বা আন কোনো কাৰণত নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ আশংকা অধিক হয় । প্ৰতি বছৰে সমগ্ৰ বিশ্বতে এইসমূহ কাৰণৰ লগতে অন্যান্য কাৰণত বৃহৎ সংখ্যক নৱজাতকে প্ৰাণ হেৰুৱাবলগীয়া হয় । নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ হাৰ হ্ৰাস কৰি সুস্থ জীৱন প্ৰদানৰ বাবে সঠিক যত্ন পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে প্ৰতি বছৰে ১৫ নৱেম্বৰৰ পৰা ২১ নৱেম্বৰলৈ ৰাষ্ট্ৰীয় নৱজাতকৰ যত্ন সপ্তাহ পালন কৰা হয় ।
প্ৰথম ২৮ দিন অতি সংবেদনশীল
চিকিৎসকে কয় যে, সন্তান জন্মৰ প্ৰথম ২৪ ঘণ্টা আৰু প্ৰথম ২৮ দিন অতি সংবেদনশীল । এইটো তেওঁলোকৰ আজীৱন স্বাস্থ্য আৰু বিকাশৰ বাবে এক মূল সময় বুলি গণ্য কৰা হয় । কিন্তু কেতিয়াবা জন্মৰ সময়ত শিশুৰ প্ৰয়োজনীয় শাৰীৰিক বিকাশৰ অভাৱ, সংক্ৰমণ, প্ৰসৱৰ ভিতৰৰ জটিলতা আৰু জন্মগত বিকৃতিৰ বাবে প্ৰতি বছৰে জন্মৰ পিছৰ প্ৰথম মাহতেই বৃহৎ সংখ্যক নৱজাতকৰ মৃত্যু হয় ।
পৰিসংখ্যাই কি কয়?
চৰকাৰী পৰিসংখ্যা অনুসৰি ২০১৯ বৰ্ষত ওপৰত উল্লেখ কৰা কাৰণসমূহৰ বাবে জন্মৰ প্ৰথম মাহত প্ৰায় ২৪ লাখ শিশুৰ মৃত্যু হৈছিল, য’ত ২০ লাখতকৈ অধিক শিশুৰ মৃত্যু হৈছে । যদিও পৰিসংখ্যাই দেখুৱাইছে যে নিৰন্তৰ চৰকাৰী, সামাজিক আৰু ব্যক্তিগত প্ৰচেষ্টাৰ বাবে সন্তান জন্ম হোৱাৰ এমাহৰ ভিতৰতে মৃত্যুৰ হাৰ কিছু হ্ৰাস পাইছে ।
উদাহৰণস্বৰূপে, ২০১৯ চনত ভাৰতত শিশুৰ মৃত্যুৰ হাৰ প্ৰতি ১০০০ জনৰ ভিতৰত ৪৪, আনহাতে ২০০০ চনত এই সংখ্যা প্ৰতি ১০০০ জনৰ ভিতৰত ২২ বুলি ৰেকৰ্ড কৰা হৈছিল । কিন্তু তথাপিও ইয়াৰ বাবে নিৰন্তৰ প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰয়োজন ।
চৰকাৰী পৰিসংখ্যাত ধাৰণা কৰা হৈছে যে ২০৩৫ চনৰ ভিতৰত যদি পাঁচ বছৰৰ তলৰ শিশুৰ মৃত্যুৰ হাৰ প্ৰতি ১০০০ শিশুৰ ভিতৰত ২০ বা তাতকৈ কমলৈ হ্ৰাস কৰিব লাগে, তেন্তে অতিৰিক্ত নিৰ্দিষ্ট প্ৰচেষ্টা চলোৱাটো প্ৰয়োজনীয় ।
তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে জন্মৰ প্ৰথম মাহত ৩৫% শিশুৰ মৃত্যু হয় প্ৰয়োজনীয় শাৰীৰিক বিকাশ বা অপৰিপক্কতাৰ অভাৱত, ৩৩% নৱজাতকৰ সংক্ৰমণৰ বাবে, ২০% শিশুৰ প্ৰসৱৰ ভিতৰত জটিলতা বা শ্বাস-প্ৰশ্বাস বন্ধ আৰু শ্বাস-প্ৰশ্বাস বন্ধ হোৱাৰ বাবে আৰু প্ৰায় ৯% শিশুৰ জন্মগতভাৱে মৃত্যু হয় জীৱন হেৰুৱাই পেলায় ।
চিকিৎসকৰ মতে, প্ৰায় ৭৫% নৱজাতকৰ মৃত্যু ৰোধ কৰিব পৰা যায় প্ৰয়োজনীয় সাৱধানতা অৱলম্বন কৰি জন্মৰ সময়ত আৰু জন্মৰ পিছত, প্ৰথম সপ্তাহ আৰু প্ৰথম মাহত সময়মতে চিকিৎসা প্ৰদান কৰি । কিন্তু ইয়াৰ বাবে মাতৃ আৰু তেওঁৰ পৰিয়ালৰ সদস্যসকলৰ হাতত এই বিষয়ে সম্পূৰ্ণ তথ্য থকাটো অতি প্ৰয়োজনীয় ।
সজাগতা প্ৰয়োজনীয়
বিশেষজ্ঞসকলৰ বিশ্বাস আৰু বহু গৱেষণাত এইটোও নিশ্চিত হৈছে যে জন্মৰ পিছত কলষ্ট্ৰাম বা মাতৃৰ প্ৰথম গাখীৰৰ লগতে নিয়মীয়াকৈ স্তনপান কৰা আৰু মাতৃৰ লগত তেওঁৰ শাৰীৰিক স্পৰ্শও শিশুৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
ইয়াৰ উপৰিও নিৰাপদ প্ৰসৱ, নিৰাপদভাৱে নাভিৰ ৰছী কটা, জন্মৰ লগে লগে শিশুৰ চিকিৎসা পৰীক্ষা, শিশু আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালৰ পৰিবেশৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা আৰু আন বহু ধৰণৰ সাৱধানতাও অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ । ইয়াৰ উপৰিও কিছুমান কথা আছে যিবোৰৰ যত্ন লোৱাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইয়াৰে কিছুমান প্ৰকাৰৰ ।
- স্বাভাৱিক পৰিস্থিতিত জন্মৰ লগে লগে শিশুটিক স্তনপান কৰাই দিয়া
- জন্মৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ পিছত নৱজাতকৰ সম্পূৰ্ণ শাৰীৰিক পৰীক্ষা আৰু এই সময়ত প্ৰয়োজনীয় সকলো ভেকচিন, যেনে- OPV জন্মৰ ভেকচিন, হেপাটাইটিছ বি ভেকচিন আৰু বি চি জি ইত্যাদি লোৱা ।
- জন্মৰ সময়ত নৱজাতকৰ ওজন, মাতৃৰ গৰ্ভত থকাৰ সময় অৰ্থাৎ ইয়াৰ গৰ্ভাৱস্থাৰ বয়স, ইয়াৰ কোনো জন্মগত বিসংগতি আছে নেকি? আৰু ক’ৰবাত ইয়াত কোনো ৰোগৰ লক্ষণ নাথাকে, এইটোও পৰীক্ষা কৰি তাৰ ৰেকৰ্ড ৰখাটোও অতি প্ৰয়োজনীয় ।
- সাধাৰণতে জন্মৰ পিছত কিছু সময়ৰ পিছতে কিছুমান শিশুৰ জণ্ডিচ বা আন কোনো ৰোগৰ লক্ষণ দেখা দিব পাৰে, এইক্ষেত্ৰত চিকিৎসকৰ নিৰ্দেশনা পালন কৰি শিশুটিক প্ৰয়োজনীয় চিকিৎসা প্ৰদান কৰাটো প্ৰয়োজনীয় ।
- অকালতে জন্ম লোৱা, জন্মৰ সময়ত অপৰিপক্ক, জন্মৰ সময়ত ওজন কম হোৱা বা জন্মৰ সময়ৰ পৰা কোনো বিশেষ অৱস্থাত ভুগি থকা শিশুক বিশেষ যত্ন ল’ব লাগে লগতে চিকিৎসকৰ দিয়া নিৰ্দেশনা আৰু সাৱধানতা অনুসৰি শিশুটিৰ যত্ন ল’ব লাগে ।
- শিশুৰ বাবে কেংগাৰু কেয়াৰ টেকনিক কৌশল মানি চলিব লাগে, য’ত শিশুৰ পিতৃ মাতৃৰ সৈতে শাৰীৰিক স্পৰ্শ অধিক সময়ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় ।
- শিশুৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা আৰু ইয়াৰ চৌপাশৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ প্ৰতি বিশেষ ধৰণে আৰু চিকিৎসকৰ নিৰ্দেশ অনুসৰি যত্ন ল’ব লাগে ।
- মনত ৰাখিব লাগে যে, গাখীৰ খোৱাৰ সময়ত বা যিকোনো অৱস্থাত শিশুৰ উশাহ-নিশাহত কোনো বাধা থাকিব নালাগে ।
- শিশুটিয়ে অবিৰতভাৱে কান্দিলে, বা তেওঁলোকৰ কাৰ্যকলাপত কোনো অস্বাভাৱিকতা লক্ষ্য কৰিলে তৎক্ষণাত চিকিৎসকৰ সৈতে যোগাযোগ কৰক ।
- তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে এই সাৱধানতাসমূহৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি বহু নৱজাতকে জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ পৰা হাত সাৰিব পাৰে ।
চৰকাৰী প্ৰচেষ্টা
ইউনিচেফৰ ৱেবছাইটত উপলব্ধ তথ্য অনুসৰি ভাৰতত অবিৰত প্ৰচেষ্টাৰ বাবে নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ হাৰ যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে । ১৯৯০ চনত এই সংখ্যা বিশ্বজুৰি নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ এক তৃতীয়াংশ আছিল, আনহাতে ২০১৬ চনলৈকে এই সংখ্যা এক চতুৰ্থাংশতকৈও কম আছিল ।
ৰাষ্ট্ৰীয় নৱজাতকৰ যত্ন সপ্তাহৰ দৰে অনুষ্ঠানৰ উপৰিও ভাৰত চৰকাৰৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিয়াল কল্যাণ মন্ত্ৰাণালয়ে নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ প্ৰধান কাৰণসমূহ ৰোধ কৰাৰ লগতে তেওঁলোকক সুস্থ আৰু সুৰক্ষিত ৰখাৰ বাবে বছৰ বছৰ ধৰি কেইবাটাও অবিৰত প্ৰচেষ্টা চলাই আহিছে । যাৰ অধীনত বহু গুৰুত্বপূৰ্ণ নীতিগত সিদ্ধান্তও লোৱা হৈছে আৰু বহু আঁচনিও গ্ৰহণ কৰা হৈছে । ইয়াৰে কিছুমান তলত দিয়া ধৰণৰ ।
- ১৯৯২ চনত আৰম্ভ হোৱা চাইল্ড চাৰ্ভাইভেল এণ্ড ছেফ মাদাৰহুড প্ৰগ্ৰেম (চি এছ এছ এম)।
- প্ৰজনন আৰু শিশু স্বাস্থ্য কাৰ্যসূচীৰ প্ৰথম পৰ্যায় (RCH 1) ১৯৯৭ চনত আৰম্ভ কৰা হৈছিল ।
- ২০০৫ চনত আৰ চি এইচ II কাৰ্যকৰী কৰা হৈছিল ।
- স্তনপানৰ প্ৰসাৰৰ বাবে ২০১৬ চনত দেশজোৰা কাৰ্যসূচী MAA (Absolute Maternal Affection) আৰম্ভ কৰে ।
- ২০১৬ চনতেই প্ৰধানমন্ত্ৰী সূৰক্ষিত মাতৃত্ব অভিযানো আৰম্ভ কৰা হয় ।
ৰাষ্ট্ৰীয় নগৰ স্বাস্থ্য অভিযানৰ লগতে ২০০৫ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য স্বাস্থ্য অভিযান (এন আৰ এইচ এম)ও কাৰ্যকৰী কৰা হয়। এই অভিযান ২০১৩ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য অভিযানৰ অংশ হৈ পৰে, যাৰ অধীনত শিশুৰ মৃত্যুৰ হাৰ বিকাশ আৰু হ্ৰাসৰ বাবে এক কৌশলগত কাঠামো সৃষ্টি কৰা হয় ।
২০১৪ চনত এম এইচ এফ ডব্লিউৱে আৰম্ভ কৰিছিল গ্ল’বেল এভাৰী নিউবৰ্ণ একচন প্লেন । যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে নৱজাতকৰ মৃত্যু আৰু মৃত জন্ম প্ৰতিৰোধৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱাৰ লগতে ২০৩০ চনৰ ভিতৰত নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ হাৰ আৰু মৃত জন্মৰ হাৰ এক সংখ্যালৈ অনা ।
লগতে পঢ়ক: World COPD Day 2022: কি হয় COPD? ইয়াৰ বিষয়ে বিতংভাৱে জানো আহক
