নিউজ ডেস্ক, ২৮ মাৰ্চ: ২০২৪ চনৰ ২৭ ফেব্ৰুৱাৰীত কেৰালা ভ্ৰমণৰ সময়ত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে গগনযান অভিযানৰ বাবে বাছনি কৰা ভাৰতীয় বায়ু সেনাৰ পাইলটসকলৰ নাম ঘোষণা কৰে। তেওঁলোক হৈছে গ্ৰুপ কেপ্টেইন প্ৰশান্ত নায়াৰ, গ্ৰুপ কেপ্টেইন অজিত কৃষ্ণন, গ্ৰুপ কেপ্টেইন অংগদ প্ৰতাপ আৰু উইং কমাণ্ডাৰ শুভংশু শুক্লা । বিবৃতিটো বিক্ৰম ছাৰাভাই মহাকাশ কেন্দ্ৰত গৃহীত কৰা হৈছিল, য'ত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে গগনযান অভিযানৰ চলিত বিকাশ পৰীক্ষা কৰিছিল আৰু নিৰ্বাচিত ক্ৰু সদস্যসকলক 'মহাকাশচাৰী শাখা' বুলি লেবেল দিছিল ।
২০২৪-২৫ বৰ্ষৰ উৎক্ষেপণ উইনড'ৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত গগনযান অভিযানৰ লক্ষ্য হৈছে এজন কৰ্মচাৰীক তিনি দিনৰ বাবে ৪০০ কিলোমিটাৰ কক্ষপথলৈ প্ৰেৰণ কৰি মানৱযুক্ত মহাকাশ ভ্ৰমণৰ বাবে ভাৰতৰ সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰা, তাৰ পিছত তেওঁলোক পৃথিৱীলৈ সুৰক্ষিতভাৱে ঘূৰি অহা, ভাৰত সাগৰৰ জলধাৰাত অৱতৰণ কৰা ।
মহাআকাশত উপনীত হোৱা এখন কাৰুশিল্প বা বাহনৰ বাবে সংস্কৃত শব্দৰ পৰা ইয়াৰ নাম লোৱা গগনযান প্ৰকল্পটো 9000 কোটি টকা (1 বিলিয়ন ডলাৰ) বিনিয়োগেৰে আৰম্ভ কৰা হৈছে ।
চাৰিজন মহাকাশচাৰীৰ ভিতৰত, তিনিজনক চূড়ান্ত বাছনি কৰা হ'ব । এই তিনিজনে ইছৰোৰ আটাইতকৈ শক্তিশালী ৰকেট এলভিএম এমকে-3-ত ভ্ৰমণ কৰিব, যাক মানৱ ৰেটিং প্ৰয়োজনীয়তাৰ চৰ্ত অনুসৰণ কৰিবলৈ সংশোধন কৰা হৈছে আৰু নামটো এইচএলভিএম-3 হিচাপে পুনৰ নামকৰণ কৰা হৈছে ।
কৰ্তৃপক্ষই উল্লেখ কৰিছিল যে ব্যক্তিসকলক বায়ু সেনাৰ পাইলটৰ এটা গোটৰ পৰা বাছনি কৰা হৈছিল আৰু তেওঁলোকক বাছনিৰ আগতে কঠোৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক মূল্যাংকন কৰা হৈছিল । ১৯৮৪ চনত ৰাছিয়াৰ সয়ুজ মহাকাশযানত মহাকাশলৈ যাত্ৰা কৰা আৰু প্ৰায় ৮ দিন অতিবাহিত কৰা মহাকাশচাৰী ৰাকেশ শৰ্মা এতিয়াও মহাকাশলৈ যাত্ৰা কৰা একমাত্ৰ ভাৰতীয় ।
ইছৰোৱে ইয়াৰ প্ৰথম মানৱ মহাকাশ যাত্ৰা অভিযানৰ মহাকাশচাৰীসকলৰ কল্যাণ সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে অতি সতৰ্কতাৰে প্ৰস্তুতি চলাই আছে, যিটো আগতে মাত্ৰ তিনিখন ৰাষ্ট্ৰৰ দ্বাৰা সম্পাদন কৰা হৈছিল । এই তিনি ৰাষ্ট্ৰ হৈছে পূৰ্বতে ছোভিয়েট ইউনিয়ন (ৰাছিয়া), আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু চীন । যদি ভাৰত সফল হয়, ই মানৱ মহাকাশ যাত্ৰা কাৰ্যসূচী সম্পাদন কৰা চতুৰ্থ ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে এই একচেটিয়া গোটত অন্তৰ্ভুক্ত হ'ব ।
গগনযান অভিযানৰ গাঁথনি
ভাৰতৰ প্ৰথম মানৱ মহাকাশ অভিযান গগনযানে তিনিজন মহাকাশচাৰীক এক সংহত কিন্তু শক্তিশালী মহাকাশ কেপচুলত মহাকাশলৈ প্ৰেৰণ কৰিব । ই ভাৰত মহাসাগৰত অৱতৰণ কৰাৰ পূৰ্বে অতিকমেও তিনি দিনৰ বাবে পৃথিৱীক প্ৰদক্ষিণ কৰিব ।
পৃথিৱীৰ কক্ষপথত প্ৰৱেশ কৰা গোটেই মহাকাশযানখনক কক্ষীয় মডিউল বুলি কোৱা হয়, যাৰ ভিতৰত আছে ছাৰ্ভিচ আৰু ক্ৰু মডিউল । পিৰামিড আকৃতিৰ, আৱদ্ধ ক্ৰু মডিউলটোত মহাকাশচাৰীসকলক স্থান দিয়া হ'ব । ছাৰ্ভিচ মডিউলটো মহাকাশযানৰ কক্ষীয় প্ৰৱেশ আৰু পৰৱৰ্তী প্ৰস্থানৰ সুবিধাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে, যি পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠলৈ ইয়াৰ অৱতৰণৰ পথ প্ৰদৰ্শন কৰে ।
ইছৰোৰ এলভিএম৩ ৰকেটটোৱে গগনযানক মহাকাশলৈ উৎক্ষেপণ কৰিব । পৃথিৱীৰ কক্ষপথত প্ৰৱেশ কৰাৰ আগতে, কক্ষীয় মডিউলটো এলভিএম3-ৰ পৰা পৃথক হ'ব । পৰৱৰ্তী সময়ত, ছাৰ্ভিচ মডিউলৰ প্ৰপালচন প্ৰণালীৰ ভিতৰত পাঁচটা ইঞ্জিনে কক্ষীয় মডিউলটো কক্ষপথত স্থাপন কৰিবলৈ সক্ৰিয় হ'ব ।
উভতি অহাৰ সময়ত, ছাৰ্ভিচ মডিউলৰ ইঞ্জিনবোৰ কক্ষপথৰ পৰা প্ৰস্থান কৰিবলৈ আৰু এবাৰ জ্বলি উঠিব, মডিউলবোৰ পৃথিৱীৰ ফালে নিৰ্দেশিত কৰিব । ক্ৰু মডিউলটো পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলত প্ৰৱেশ কৰা আৰম্ভ নকৰালৈকে ছাৰ্ভিচ মডিউলটো ক্ৰু মডিউলৰ সৈতে সংযোজিত হৈ থাকে । তাৰ পিছত, ছাৰ্ভিচ মডিউলটো পৃথক হয় আৰু বায়ুমণ্ডলত পুনৰ প্ৰৱেশ কৰাত তাপৰ দ্বাৰা ধ্বংস হয়, যাৰ ফলত ক্ৰু মডিউলটো ইয়াৰ অৱতৰণৰ সৈতে আগবাঢ়িব পাৰে ।
ক্ৰু মডিউলটোৱে স্বতন্ত্ৰভাৱে কাম কৰে, মুখ্যতঃ পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু জীৱন সমৰ্থন প্ৰণালী (ইচিএলএছএছ), যি অক্সিজেন সৃষ্টি কৰে, চাপ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে, উষ্ণতা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে । ক্ৰু মডিউলটোত ক্ৰু এস্কেপ চিষ্টেম (চিইএছ) নামৰ এক সুৰক্ষা সুবিধা আছে যি উৎক্ষেপণৰ সময়ত কাম কৰে আৰু পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলৰ ভিতৰত থাকোতে কেৱল জৰুৰী কালীন অৱস্থাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
সুৰক্ষিতভাৱে অৱতৰণ কৰিবলৈ, ক্ৰু মডিউলটো বেকআপৰ বাবে তিনি প্ৰকাৰৰ পেৰাচুটেৰে সজ্জিত (মুঠ 10 টা পেৰাচুট সামৰি)। ক্ৰু মডিউলটো পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলত পুনৰ প্ৰৱেশ কৰাৰ লগে লগে এই পেৰাচুটবোৰ সক্ৰিয় হয়, যাৰ ফলত কোমল স্প্ল্যাশ্বডাউন নিশ্চিত কৰিবলৈ ইয়াৰ গতি যথেষ্ট হ্ৰাস হয়।
উৎক্ষেপণ যান
গগনযান অভিযানটো উৎক্ষেপণ যান মাৰ্ক-3 ৰকেটৰ (এইচএলভিএম3) মানৱ-মূল্যাংকিত সংস্কৰণৰ দ্বাৰা উৎক্ষেপণ কৰা হ'ব। মহাকাশযানখন কক্ষপথলৈ উঠাৰ লগে লগে এইচএলভিএম৩ ৰ ওপৰত লগোৱা হ'ব । এইচ.এল.ভি.এম.3 হৈছে এক তিনি-পৰ্যায়ৰ ৰকেট যি পৃথিৱীৰ নিম্ন কক্ষপথলৈ 8,000 কিলোগ্ৰাম আৰু 4,000 কিলোগ্ৰাম লৈকে ভূ-স্থিৰ কক্ষপথলৈ পৰিবহন কৰিব পাৰে । ইয়াৰ ভৰ 640,000 কিগ্ৰা, উচ্চতা 44 মিটাৰ আৰু ব্যাস 4 মিটাৰ ।
এইচ.এল.ভি.এম.3-ৰ আৰোহণৰ প্ৰথম পৰ্যায়টো দুটা এছ200 কঠিন ইন্ধন বুষ্টাৰৰ দ্বাৰা চালিত হয়, যি মহাকাশযানখনক পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলৰ মাজেৰে আৰু বাহিৰত প্ৰায় 115 কিলোমিটাৰ উচ্চতালৈ পথ প্ৰদৰ্শন কৰে। তেওঁলোকৰ ভূমিকা সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত, এই প্ৰথম পৰ্যায়ৰ উপাদানবোৰ পৃথক হয় আৰু ধ্বংস হয়।
এইচএলভিএম3-ৰ দ্বিতীয় (বা মূল) পৰ্যায়, যাক এল110 তৰল পৰ্যায় বুলি কোৱা হয়, দুটা ডেভেলপ ইঞ্জিনেৰে সজ্জিত যি বায়ুমণ্ডলৰ ওপৰৰ স্তৰৰ মাজেৰে ৰকেটটো ওপৰলৈ উঠাৰ লগে লগে তৰল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰে । পৰৱৰ্তী সময়ত, এই পৰ্যায়টো পৃথক হয় আৰু বৰ্জন কৰা হয় ।
তাৰ পিছত, চি25 হিচাপে চিনাক্ত কৰা তৃতীয় পৰ্যায়টোৱে মহাকাশযানখনক ইয়াৰ ক্ৰায়'জেনিক ইঞ্জিন (চিই 20) ব্যৱহাৰ কৰি প্ৰেৰণ কৰে । এই শক্তিশালী ইঞ্জিনটোৱে মহাকাশযানখন কটাৰ আগতে ইয়াৰ লক্ষ্যকক্ষত অৱস্থিত কৰিবলৈ সক্ৰিয় কৰে । তৃতীয় পৰ্যায়ৰ ওপৰত অৱস্থিত হৈছে সঁজুলি উপসাগৰ (ইবি) আৰু এনকেপচুলেটেড এচেম্বলী (ই.এ.)। এনকেপচুলেটেড এচেম্বলীত মহাকাশযানখন অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, লগতে পেলোড এডাপ্টাৰ (পিএলএ) আৰু পেলোড ফেয়াৰিং (পিএফ)।
মূল্যাংকন আৰু সংশোধন
গগনযান অভিযানৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত, ইছৰোৱে কেইবাটাও সফল মূল্যাংকনৰ জৰিয়তে ধাৰাবাহিক অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে । এক দশক আগতে, ডিচেম্বৰ 2014-ত, ইছৰোৱে বায়ুমণ্ডলত পুনৰ প্ৰৱেশ কৰাৰ পৰীক্ষা কৰাৰ বাবে এটা প্ৰটোটাইপ নিৰ্মাণ কৰিছিল, যি মূলতঃ ক্ৰু কেপচুলৰ এক স্কেল-ডাউন আৰু মৌলিক মডেল ।
ক্ৰু মডিউল বায়ুমণ্ডলীয় পুনৰ-প্ৰৱেশ পৰীক্ষাৰ বাবে থিয় হৈ থকা কেয়াৰ কাৰ্যসূচীয়ে মডিউলটোৰ তাপ আৱৰণ আৰু সামগ্ৰিক স্থিৰতাৰ মূল্যাংকন কৰিছিল কিয়নো ই পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলত পুনৰ প্ৰৱেশ কৰাৰ বিপদজনক আৰু তীব্ৰ পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হৈছিল । ইয়াৰ উপৰিও, মডিউলটোৱে বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰৱেশৰ বাবে অনুকূল বা সঠিক কোণ নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ অভিমুখীকৰণ কৌশল বোৰ সম্পাদন কৰিছিল ।
ক্ৰু মডিউলটো মুকলি কৰাৰ আগতে এটা ৰকেটৰ দ্বাৰা প্ৰায় ১২৫ কিলোমিটাৰ উচ্চতালৈ পৰিবহন কৰা হৈছিল । পৰৱৰ্তী সময়ত পেৰাচুটে কেপচুলটো মহাসাগৰীয় অৱতৰণৰ আগতে হ্ৰাস কৰিছিল । পৰীক্ষণটো সফল বুলি গণ্য কৰা হৈছিল । শ্ৰীহৰিকোটা উৎক্ষেপণ ক্ষেত্ৰৰ ওচৰত বংগোপসাগৰৰ পৰা উদ্ধাৰ হোৱা কেপচুলটো গাঁথনিগতভাৱে অক্ষত থকা দেখা গৈছিল।
জুলাই 2018-ত, ইছৰোৱে এটা পেড এবৰ্ট পৰীক্ষা কৰিছিল যিয়ে উৎক্ষেপণৰ সময়ত এবৰ্ট মেকানিজম আৰু ক্ৰু এস্কেপ চিষ্টেম মূল্যায়ন কৰিছিল ।
পেড এবৰ্ট হৈছে উৎক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়াৰ কাউন্টডাউন বা প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত সমস্যা হ'লে উৎক্ষেপণ বাহনৰ পৰা ক্ৰু মডিউলটো দ্ৰুত আৰু সুৰক্ষিতভাৱে আঁতৰ কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা জৰুৰীকালীন প্ৰক্ৰিয়া, যেতিয়া মহাকাশযানখন এতিয়াও উৎক্ষেপণ পেডত আছে । এই প্ৰণালীটো কৰ্মচাৰীসকলক সাম্ভাব্য বিপদৰ পৰা দ্ৰুতগতিত আঁতৰাই নি সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
চাৰি মিনিট ধৰি চলি থকা সফল পৰীক্ষাটোত ক্ৰু মডিউলটো 2.75 কিলোমিটাৰ উচ্চতাত উলিয়াই দিয়া হৈছিল । পৰৱৰ্তী সময়ত, পেৰাচুটে মডিউলটো হ্ৰাস কৰে, বংগোপসাগৰত ইয়াৰ সুৰক্ষিত অৱতৰণ নিশ্চিত কৰে।
২০২১ চনৰ জুলাই মাহত ইছৰোৱে বিকশিত ইঞ্জিনৰ ফায়াৰিং পৰীক্ষা সফলতাৰে সম্পন্ন কৰে । আগষ্ট 2023-ত, ড্ৰোগ পেৰাচুট নিয়োজন পৰীক্ষাৰ প্ৰথম পৰীক্ষা কৰা হৈছিল । 5.8 মিটাৰ প্ৰস্থৰ সৈতে, এই পেৰাচুটে ক্ৰু মডিউলটো ত্বৰান্বিত হোৱাৰ লগে লগে সফলতাৰে হ্ৰাস কৰে । ই শ্বক আৰু গতিৰ পৰিৱৰ্তনৰ ফলত কৰ্মচাৰীসকলৰ যিকোনো আঘাত প্ৰতিহত কৰিছিল ।
অক্টোবৰ 2023-ত, এটা পৰীক্ষা বাহন এবৰ্ট মিছন -1 (টিভি-ডি1) অনুষ্ঠিত হৈছিল, যি ক্ৰু এস্কেপ চিষ্টেম মূল্যাংকন হিচাপেও কাম কৰিছিল । কিন্তু উৎক্ষেপণৰ (উপকূলৰ পৰা প্ৰায় 10 কিমি) আৰু পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠৰ যথেষ্ট ওচৰত মাটিৰ পৰা মাত্ৰ 15 কিলোমিটাৰ ওপৰেৰে হৈছিল । পৰীক্ষাটো সফলতাৰে সমাপ্ত হৈছিল, আৰু গাঁথনিগতভাৱে অক্ষত মডিউলটো বংগোপসাগৰৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা হৈছিল । ক্ৰায়'জেনিক ইঞ্জিনৰ (চিই ২০) এই বছৰৰ ২৩ ফেব্ৰুৱাৰীত পৰীক্ষামূলক ফায়াৰ কৰা হৈছিল ।
২০২৫ চনত উৎক্ষেপণৰ বাবে অনুসূচীত মিছন
২০২৫ চনৰ শেষৰ ফালে প্ৰস্থানৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত ইছৰোৱে উদ্বোধনী অভিযানৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে ২০ টাতকৈও অধিক জটিল প্ৰদৰ্শন, পৰীক্ষামূলক বাহনৰ উৰণ আৰু ৰবটৰ সৈতে মানৱবিহীন যাত্ৰাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে ।
টিভি-ডি1, ডি2, ডি3 আৰু ডি4 নামৰ চাৰিটা পৰীক্ষা-বাতিল অভিযান, লগতে দুটা মানৱবিহীন অভিযান (এলভিএম3-জি1 আৰু জি2) বিমানখনৰ সৈতে জড়িত প্ৰতিটো প্ৰণালীৰ পুংখানুপুংখ মূল্যাংকন কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে ।
জানুৱাৰীত ইছৰোৰ অধ্যক্ষ এছ সোমনাথে নিশ্চিত কৰা অনুসৰি ইছৰোৱে আগন্তুক টেষ্ট ভেহিকেল (টিভি-ডি2) অভিযানৰ বাবে সক্ৰিয়ভাৱে প্ৰস্তুতি চলাই আছে, যাৰ পিছত বছৰটোৰ প্ৰথমৰ ৰবটিক পেলোড বহনকাৰী মানৱবিহীন বিমান অনুষ্ঠিত হ'ব ।
সংগঠনটোৱে ইতিমধ্যে এই প্ৰাৰম্ভিক মানৱবিহীন অভিযানৰ বাবে বিমান ইঞ্জিন পৰীক্ষা সমাপ্ত কৰিছে, ইঞ্জিনটোৱে মানৱ-মূল্যাংকিত এলভিএম-এমকে3 বাহনখনৰ ওপৰৰ পৰ্যায়টো আগবঢ়াবলৈ ছেট কৰিছে ।
গগনযান মিছন প্ৰশিক্ষণৰ অৱলোকন
ভাৰতৰ উদ্বোধনী মানৱযুক্ত মহাকাশ অভিযান গগনযানৰ বাবে নিৰ্বাচিত চাৰিজন মহাকাশচাৰী বৰ্তমান বাংগালুৰুত ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাৰ (ইছৰো) নতুনকৈ স্থাপিত মহাকাশচাৰী প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰত এক ব্যাপক প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচীত নিয়োজিত হৈ আছে । তেওঁলোকৰ নিয়মত স্পেচফ্লাইট, প্ৰপালচন, আৰু এৰোডাইনেমিক্সৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি অভিযান্ত্ৰিক প্ৰশিক্ষণ অন্তৰ্ভুক্ত থাকে যোগ অধিবেশন আৰু মহাকাশ ভ্ৰমণৰ বিশেষত্বৰ ওপৰত জোকাৰণি, কম্পন, ত্বৰণ আৰু প্ৰভাৱ ৰখাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা চিমুলেটৰৰ ব্যায়াম ।
বৰ্তমান, মহাকাশচাৰীসকলে মিছন-নিৰ্দিষ্ট প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰি আছে য'ত অহা বছৰৰ বাবে পৰিকল্পনা কৰা মহাকাশ অভিযানৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে মহাকাশযান আৰু ইয়াৰ কাৰ্যক্ষমতাৰ সৈতে নিজকে পৰিচিত কৰা অন্তৰ্ভুক্ত আছে ।
প্ৰস্তুতিৰ এই পৰ্যায়টো ৰাছিয়াৰ মস্কো ওব্লাষ্টৰ গেগেৰিন মহাকাশচাৰী প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰত তেওঁলোকৰ প্ৰশিক্ষণৰ পিছত আহিছে, যি 2020 চনত আৰম্ভ হৈছিল আৰু সমগ্ৰ মহামাৰীটোত অব্যাহত আছিল ।
ইয়াৰ পিছত, 2021 চনত কেতিয়াবা বাংগালুৰুত ইছৰোৰ সুবিধাত অধিক প্ৰশিক্ষণ লোৱা হৈছিল । ইছৰোৰ বিষয়াসকলে এই প্ৰশিক্ষণক "নিৰন্তৰ প্ৰক্ৰিয়া" হিচাপে চিহ্নিত কৰিছে ।
মহাকাশচাৰীসকলে মহাকাশযানৰ ক্ৰু মডিউলৰ ভিতৰৰ বিভিন্ন উপপ্ৰণালীৰ সৈতে পৰিচিত হৈ আছে, যাক গগনযান বাহন বুলিও কোৱা হয় । তেওঁলোকে এই প্ৰণালীবোৰ পৰীক্ষা কৰি আছে আৰু সংশোধনকাৰ্যকৰী কৰিবলৈ আমাৰ দলবোৰৰ সৈতে সহযোগিতা কৰি আছে । ইছৰোৰ এজন বিষয়াই জনোৱা অনুসৰি, অভিযানটো আৰম্ভ নোহোৱালৈকে এই প্ৰশিক্ষণ অব্যাহত থাকিব ।
বৰ্তমান, মহাকাশচাৰীসকলে নেভিগেচন প্ৰণালী আৰু জৈৱ-শৌচালয়কে ধৰি কেইবাটাও উপ-প্ৰণালীত প্ৰশিক্ষণ লৈ আছে । প্ৰশিক্ষণৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়টো ৰাছিয়াত হৈছিল, কাৰণ মানৱ মহাকাশ যাত্ৰা কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰাৰ সময়ত ভাৰতত ইয়াৰ মহাকাশচাৰী প্ৰশিক্ষণৰ সুবিধাৰ অভাৱ আছিল । ইয়াৰ বিপৰীতে, ৰাছিয়াই সঘনাই মহাকাশচাৰী উৎক্ষেপণ কৰে আৰু ইয়াৰ বিস্তৃত প্ৰশিক্ষণ আন্তঃগাঁথনি আছে, যাক ভাৰতীয় প্ৰশিক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে উপলব্ধ কৰা হৈছিল ।
১৯৮০ ৰ দশকত, মহাকাশভ্ৰমণ কৰা প্ৰথম ভাৰতীয় ৰাকেশ শৰ্মাৰ লগতে বেকআপ মহাকাশচাৰী ৰাবিশ মালহোত্ৰাই মস্কোৰ গেগেৰিন কেন্দ্ৰতো প্ৰশিক্ষণ লৈছিল ।
ৰাছিয়াত, গগনযান অভিযানৰ বাবে নিৰ্বাচিত ভাৰতীয় বায়ু সেনাৰ চাৰিজন বিষয়াই মহাকাশভ্ৰমণৰ আগতে সকলো মহাকাশচাৰীয়ে অনুভৱ কৰা মানক মহাকাশ যাত্ৰাৰ প্ৰশিক্ষণ লৈছিল । এই প্ৰশিক্ষণটো তেওঁলোকক বাহিৰৰ মহাকাশত সন্মুখীন হ'বলগীয়া পৰিস্থিতিবোৰৰ সৈতে পৰিচিত কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে, যাৰ ভিতৰত আছে ওজনহীনতা আৰু অন্যান্য পাৰিপাৰ্শ্বিক দিশৰ সৈতে খাপ খোৱা ।
গেগেৰিন কেন্দ্ৰত, মহাকাশচাৰীসকলে শূন্য-মাধ্যাকৰ্ষণ পৰিস্থিতিত জীৱনআৰু কামৰ সৈতে খাপ খুৱাবলৈ, বায়ুমণ্ডলীয় চাপৰ তাৰতম্যৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ, আৰু সম্পূৰ্ণ বিচ্ছিন্নভাৱে জীয়াই থকাটো নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ প্ৰশিক্ষণ লৈছিল ।
তেওঁলোকে পেৰাবলিক ফ্লাইটৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ সময় উৎসৰ্গিত কৰিছিল, যিবোৰ 45 ডিগ্ৰী কোণত আৰোহণ আৰু নামিবলৈ ডিজাইন কৰা হৈছে, যাত্ৰীসকলক কম সময়ৰ ওজনহীনতা আৰু উচ্চ মাধ্যাকৰ্ষণ অনুভৱ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে, ৰোলাৰ কোষ্টাৰত অনুভৱ কৰা সংবেদনৰ দৰে ।
মহাকাশচাৰীসকলে মহাকাশত যাত্ৰাৰ পিছত পৃথিৱীলৈ পুনৰ প্ৰৱেশ কৰাৰ পিছত সন্মুখীন হ'ব পৰা বিভিন্ন পৰিস্থিতিৰ বাবে নিজকে সজ্জিত কৰিবলৈ পাহাৰীয়া অঞ্চল, অৰণ্য, জলাহভূমি, মৰুভূমি, আৰ্কটিক আৰু সামুদ্ৰিক পৰিৱেশকে ধৰি বিভিন্ন কঠোৰ পৰিৱেশ আৰু জলবায়ুৰ পৰিস্থিতিত জীয়াই থকাৰ বাবেও প্ৰস্তুতি চলাইছিল ।
ইয়াৰ উপৰিও, ৰাছিয়াত তেওঁলোকৰ প্ৰশিক্ষণ পদ্ধতিত কক্ষীয় বলবিজ্ঞান আৰু এষ্ট্ৰো-নেভিগেশ্যনৰ নীতিৰ ওপৰত শৈক্ষিক অধিৱেশন অন্তৰ্ভুক্ত আছিল, য'ত নেভিগেশ্যনৰ বাবে মহাকাশীয় বস্তু ব্যৱহাৰ কৰা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।
ভাৰতত, মহাকাশচাৰীসকলে মহাকাশযানৰ ক্ৰু মডিউলৰ সৈতে পৰিচিত হৈছে, যাক তিনিজন মহাকাশচাৰীক স্থান দিয়াৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে। এই ক্ৰু মডিউলটো, যি হৈছে মহাকাশযানৰ বাসযোগ্য শাখা, মহাকাশযানৰ প্ৰপালচন প্ৰণালী থকা সেৱা মডিউলৰ সৈতে সংযোজিত । এই দুটা মডিউলে একেলগে কক্ষীয় মডিউল গঠন কৰে, যাক মানৱ-মূল্যাংকিত এলভিএম3 ৰকেটৰ দ্বাৰা ক্ৰু মডিউলৰ ভিতৰত নিম্ন-পৃথিৱীৰ কক্ষপথত স্থাপন কৰা হ'ব ।
বেংগালুৰুৰ ইছৰোৰ সুবিধাত মহাকাশচাৰীসকলে তাত্ত্বিক আৰু ব্যৱহাৰিক দুয়োটা দিশকে সামৰি লোৱা মিছন-নিৰ্দিষ্ট প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰি আছে । ইয়াৰ ভিতৰত মহাকাশ উৰণৰ সৈতে জড়িত অভিযান্ত্ৰিক বিষয় যেনে প্ৰপালচন আৰু বায়ুগতিবিদ্যাৰ মূল পাঠ্যক্ৰমৰ লগতে গগানিয়ান ব্যৱস্থাৰ সৈতে হাতে কামে প্ৰশিক্ষণ দিয়াটোও অন্তৰ্ভুক্ত ।
তেওঁলোকৰ কাৰিকৰী শিক্ষাৰ সমান্তৰালভাৱে মহাকাশচাৰীসকলে যোগাসনকে ধৰি চলি থকা শাৰীৰিক আৰু মানসিক প্ৰশিক্ষণ অনুশীলনত লিপ্ত হয় আৰু তেওঁলোকৰ সামগ্ৰিক প্ৰশিক্ষণ ৰেজিমেণ্টৰ এটা উপাদান হিচাপে এৰো-মেডিকেল প্ৰশিক্ষণত অংশগ্ৰহণ কৰে ।
উৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ পাঠ্যক্ৰমত কমেও চাৰিটা পৃথক প্ৰকাৰৰ চিমুলেটৰত নিৰ্দেশনা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে । ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত আছে স্বতন্ত্ৰ প্ৰশিক্ষণ চিমুলেটৰ, ভাৰ্চুৱেল প্ৰশিক্ষণ চিমুলেটৰ, ষ্টেটিক মক-আপ চিমুলেটৰ, আৰু গতিশীল প্ৰশিক্ষণ চিমুলেটৰ, প্ৰতিটোৱে ব্যাপক প্ৰস্তুতি নিশ্চিত কৰিবলৈ উৰণ প্ৰশিক্ষণৰ এক অনন্য দিশ আগবঢ়ায় ।
স্বতন্ত্ৰ প্ৰশিক্ষণ চিমুলেটৰ হৈছে ক্ৰু মডিউলৰ ব্যৱহাৰকাৰী আন্তঃপৃষ্ঠপ্ৰতিলিপি কৰাৰ বাবে ডিজাইন কৰা এটা ডেস্কটপ প্ৰণালী । ইয়াত তুলনামূলক ডিচপ্লে' প্ৰণালী, সতৰ্কবাৰ্তা সংকেত, আৰু নিয়ন্ত্ৰণ বুটাম আছে, যি বিভিন্ন কাৰ্যকলাপৰ বাবে প্ৰক্ৰিয়াগত প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰে ।
ভাৰ্চুৱেল প্ৰশিক্ষণ চিমুলেটৰে ক্ৰু মডিউলৰ ভিতৰভাগ, ইয়াৰ ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, আৰু মডিউলৰ ভিতৰত বিভিন্ন উপাদানৰ ব্যৱস্থাৰ সৈতে মহাকাশচাৰীসকলক পৰিচিত কৰিবলৈ ভিআৰ হেডছেট, বিশেষ ছফ্টৱেৰ, আৰু হেণ্ড কণ্ট্ৰোলাৰ ব্যৱহাৰ কৰে । এই পৰিৱেশত, মহাকাশচাৰীসকলে ক্ৰু মডিউলৰ ভিতৰত চুইচ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ পেনেলবোৰ প্ৰকৃততে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে আৰু ছিষ্টেমত প্ৰদৰ্শিত বাস্তৱ-সময়ৰ ডাটা চাব পাৰে ।
ষ্টেটিক মক-আপ চিমুলেটৰে বিভিন্ন উপাদান একত্ৰিত কৰে, যাৰ ভিতৰত আছে এভিওনিক্স, পাৰিপাৰ্শ্বিক নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু ক্ৰু মডিউলত পোৱা জীৱন সহায়ক প্ৰণালী। এই চিমুলেটৰটো ক্ৰু মডিউলৰ এক জীৱন্ত পৰিৱেশ প্ৰদান কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে, যি মহাকাশচাৰীসকলক বিভিন্ন নিয়ন্ত্ৰণৰ বিন্যাস আৰু নিকটতাৰ সৈতে পৰিচিত হোৱাত সহায় কৰে । ই ক্ৰু কাৰ্যকলাপৰ বাবে উপলব্ধ স্থানসঠিকভাৱে প্ৰতিলিপি কৰে, প্ৰকৃত ক্ৰু মডিউলৰ মাত্ৰা প্ৰতিফলিত কৰে ।
গতিশীল প্ৰশিক্ষণ চিমুলেটৰটো পৰৱৰ্তী শাৰীত আছে, প্ৰকৃত উৰণৰ সময়ত মহাকাশচাৰীসকলে সন্মুখীন হোৱাৰ সম্ভাৱনা থকা শাৰীৰিক অভিজ্ঞতাবোৰ অনুকৰণ কৰাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে । ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত থাকে ৰকেট স্তৰপৃথকীকৰণ, পেৰাচুট ৰখা, টাচডাউন, বা ক্ৰু এস্কেপ চিষ্টেমসক্ৰিয়কৰণৰ দৰে ঘটনাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত শ্বকবোৰ কেনেদৰে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব লাগে তাৰ প্ৰশিক্ষণ ।
